Χάρης Πίσχος
Όποιος μπει να απαντήσει στο ερώτημα αν αλλάζει ο άνθρωπος, είναι σίγουρο ότι θα μπει σε μία μεγάλη παγίδα.
Σε διαχρονικά ερωτήματα, που αφορούν την ανθρώπινη ύπαρξη, το μόνο βέβαιο είναι ότι θα υπάρξει ένα εύρος από διαφορετικές απαντήσεις, βασισμένες σε διαφορετικούς παράγοντες: απόψεις, υποκειμενική οπτική, συναισθήματα, προτάσεις, σκέψεις, ενδοιασμοί, δυσκολίες, φοβίες, εμπόδια, δυνατότητες, επιλογές, ελευθερία, δυναμική, απόφαση, θέληση...
Ας δούμε κάποια γεγονότα. Το μόνο σίγουρο και οικουμενικά εμφανές είναι ότι αλλάζουμε σωματικά. Γεννιόμαστε μωρά, περνάμε στην παιδική ηλικία, την εφηβική, ενηλικιωνόμαστε, γερνάμε, πεθαίνουμε. Το σώμα μας αλλάζει μέρα με τη μέρα, λεπτό με το λεπτό, το αντιλαμβανόμαστε αργά, αλλά οι αλλαγές μέσα μας γίνονται γρήγορα.
Παράλληλα με αυτή τη σωματική αλλαγή, εκτυλίσσεται και η πνευματική αλλαγή. Μεγαλώνουμε και εξελισσόμαστε, εκπαιδευόμαστε, μαθαίνουμε πληροφορίες για τον κόσμο, τον πολιτισμό, την κοινωνία, την υγεία και όποιον τομέα μας ενδιαφέρει. Σώμα και πνεύμα συμμαχούν για την ψυχική μας διαδρομή και την σφυρηλάτηση της προσωπικότητάς μας. Ωριμάζουμε, αποφασίζουμε, αισθανόμαστε, σχετιζόμαστε, εργαζόμαστε, αντλούμε και δίνουμε ικανοποίηση, αφομοιώνουμε, διαφοροποιούμαστε... Ό,τι και να κάνουμε, κάτι αλλάζουμε σταδιακά στη ζωή μας. Και το κάνουμε εμείς οι ίδιοι.
Μέχρι το τέλος της ζωής μας, αλλάζουμε. Δεν είμαστε ποτέ οι ίδιοι. Γιατί άραγε τότε ορισμένοι επιμένουν ότι ο άνθρωπος δεν αλλάζει; Αυτό το ερώτημα, είναι πολύ καλό να το απαντήσουν οι ίδιοι που το υποστηρίζουν.
Σε ένα πιο γενικό πλαίσιο υπάρχουν αρκετοί λόγοι για τους οποίους μπορεί να πιστεύει κάποιος ότι ο άνθρωπος δεν αλλάζει. Ενδεχομένως να μην το πιστεύει και να έχει ιδεολογικοποιήσει αυτή την πίστη του, που τον εξυπηρετεί στην αυτοματοποιημένη πορεία του. Ή φοβάται πολύ να ανοίξει το σεντούκι της ψυχής του και να ανασύρει από μέσα - φυσώντας τη σκόνη από πάνω τους - συναισθήματα, εικόνες και γεγονότα του παρελθόντος. Ή εξυπηρετείται από την τωρινή κατάσταση που ζει, όσο δύσκολη και να είναι, βάζοντας το μοιραίο μπροστά του, προσπαθώντας να πείσει τον εαυτό του, ότι κάποιος άλλος έχει αποφασίσει για τον ίδιο. Ή δεν βρίσκει ο ίδιος τη δύναμη να προχωρήσει σε αλλαγές της ζωής του, φτιάχνοντας τρομακτικά και αρνητικά σενάρια για το μέλλον, κάτι που το κάνει υποσυνείδητα αλλά ουσιαστικά επιβεβαιώνει την εξαγωγή του συμπεράσματος που θέλει.
Όλοι οι παραπάνω πιθανοί λόγοι, είναι κατανοητοί και πραγματικά εκτιμώ τον άνθρωπο που τα πιστεύει. Δεν μπορώ να μπω και να τον κατηγορήσω, ούτε να τον ενοχοποιήσω για τίποτα. Θα ήμουν πολύ άδικος αν το έκανα. Σέβομαι τον άνθρωπο που δεν θέλει να αλλάξει για τους δικούς τους λόγους. Κάθε άνθρωπος, έχει τη δική του αφετηρία, τα δικά του βιώματα και έχει μάθει να πορεύεται με αυτά. Είναι η ασφάλειά του και ο τρόπος αντίληψης και συναίσθησης του περιβάλλοντός του. Οι περισσότεροι άνθρωποι βλέπουν την αλλαγή σαν δύσκολη πορεία, σαν βάρος, σαν πίεση να κάνουν κάτι που δεν θέλουν. Ποιος μπορεί να τους αναγκάσει να κάνουν κάτι που δεν θέλουν...;
Στην προσωπική μας ζωή, δεν μπορεί να παρέμβει κανείς, μόνο αν του το επιτρέψουμε. Η αλλαγή είναι μία ανακάλυψη προσωπική, μία βουτιά στον εσωτερικό μας βυθό, ένα φώς που ρίχνουμε στην άβυσσο της ψυχής μας. Όσο πιο βαθιά βουτήξουμε, τόσο πιο κοντά βρισκόμαστε στην ανακάλυψη του προσωπικού μας θησαυρού. Σε ένα θησαυρό από κρυμμένες δυνάμεις, επιλογές ζωής και ελευθερία. Και εκεί στο μεγάλο βάθος, όποιος βουτήξει, χρειάζεται να πάρει μεγάλη ανάσα... ή να έχει μπουκάλες οξυγόνου που θα τον βοηθήσουν να παραμείνει και να αναζητήσει το θησαυρό του.
Κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι θα τον ανακαλύψει εύκολα. Όπως τα ναυάγια, που έχουν μείνει πολλά χρόνια στο βυθό και έχουν αναπτύξει στο εξωτερικό τους μέρος όστρακα, πλαγκτόν και κάθε είδους θαλάσσιο οργανισμό για προστασία, έτσι συμβαίνει και στη ψυχή του όταν προσπαθεί να ανακαλύψει τον εαυτό του. Η διαφορά είναι ότι αυτά τα εμπόδια πιστεύει ότι τα έχει βάλει ο ίδιος και δεν μπορεί να τα αλλάξει γιατί είναι κομμάτια του εαυτού του. Δεν είναι όμως έτσι, τα εμπόδια αυτά, τα έχουν βάλει άλλοι και τον έχουν κάνει να πιστέψει ότι είναι δικά του. Η διαπίστωση ότι μπορεί να τα αφαιρέσει από την επιφάνεια του ναυαγίου, τον φέρνει ένα βήμα πιο κοντά στο θησαυρό του.
Αυτό είναι το κρίσιμο στάδιο, η προσωπική αλήθεια αποκαλύπτεται μπροστά του και καλείται να τη διαχειριστεί. Ορισμένοι άνθρωποι τρομάζουν από αυτό που θα ανακαλύψουν, δεν μπορούν να το αντέξουν γιατί είναι δύσκολο, δεν μπορούν ή δεν επιθυμούν να δουν πώς θα το αξιοποιήσουν για καλό. Αναδύονται ξανά γρήγορα στην επιφάνεια και δεν ξαναβουτάνε καθόλου... Υπάρχουν και άλλοι όμως που μέσα σε αυτό το μαύρο βυθό της αβύσσου, διακρίνουν ηλιαχτίδες φωτός που έρχονται να τους οδηγήσουν και να τους φωτίσουν τα σκοτεινά μονοπάτια. Αυτές οι ηλιαχτίδες είναι η δέσμευση, η απόφαση, η υπόσχεση και η αφοσίωση που δείχνουν στον εαυτό τους, να συνεχίσουν αυτό το ταξίδι για να οδηγηθούν στο θησαυρό τους. Οι δυσκολίες και οι πίκρες δεν θα σταματήσουν να υπάρχουν. Τι μένει μετά από αυτό: Η προσωπική υπόσχεση ότι θα επενδύσουν στην εμπιστοσύνη τους.
Χάρης Πίσχος - Ψυχολόγος, Υπαρξιακός Συστημικός Ψυχοθεραπευτής
Πηγή: https://www.sinaisthisi.gr
