Του Δρα Ναπολέοντα Θ. ΒΛΑΣΣΗ
Υπ/γου
Συντονιστή Κολλεγίου Ρόδου
Πρ.Αντ/δρου Συλλόγου Κερκυραίων
«θαυμαστός ο Θεός εν τοις αγίοις αυτού. Τοις αγίοις τοις εν τη γη αυτού εθαυμάτωσεν ο κύριος».
Η εκκλησία μας τιμά τη μνήμη του Αγίου και θαυματουργού Σπυρίδωνα στις 12 Δεκεμβρίου, που είναι η ημέρα της κοιμήσεώς του .
Ο Άγιος Σπυρίδων επίσκοπος Τριμυθούντος Κύπρου, είναι ένας από τους δημοφιλέστερους Αγίους της εκκλησίας μας και πολιούχος της Κέρκυρας, του Πειραιά και πολλών πόλεων και χωριών.
Ιστορικές μαρτυρίες
Η αρχαιότερη αναφορά έχει συνταχθεί από τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας Μ. Αθανάσιο, για τη συμμετοχή του και υπογραφή των πρακτικών της συνόδου στη Σαρδική (Σόφια),το έτος 342/343.Επίσης υπάρχουν μαρτυρίες για τη συμμετοχή του Αγίου στην Α΄Οικουμενική Σύνοδο στη Νίκαια της Βιθυνίας το 325 μ.Χ.
Μεταξύ των εκκλησιαστικών ιστορικών οι οποίοι έχουν αναφερθεί στο βίο και την πολιτεία του Αγίου Σπυρίδωνα συγκαταλέγονται οι: Ρουφίνος (402), Σωκράτης (440), Γελάσιος (475) και Σωζομενός. Ενώ βιογραφίες για τον Άγιο συνέγραψαν οι: Θεόδωρος Επίσκοπος Πάφου το 625 και Συμεών ο μεταφραστής το 10 αιώνα.
O Βίος και η πολιτεία του
Ο Άγιος Σπυρίδων γεννήθηκε μεταξύ 250 και 260 μ.Χ., στο χωριό Ασκιά της Κύπρου και έζησε στην εποχή του Μαξιμίνου, του Γαλερίου, Διοκλητιανού, του Μ. Κωνσταντίνου και του υιού του Κωνστάντιου. Ήταν απλός στους τρόπους και είχε ταπεινή καρδιά, ήταν φιλεύσπλαχνος και έδινε στους φτωχούς από τα υπάρχοντά του. Η χριστιανική του προσφορά συνιστά επίτευγμα θρησκευτικής αξίας, από δογματικής και ηθικής άποψης. Έλαβε ικανοποιητική μόρφωση και από μικρός έγινε βοσκός προβάτων.
Νυμφεύτηκε μια ενάρετη γυναίκα από την οποία απόκτησε μια κόρη, την Ειρήνη. Ωστόσο ο έγγαμος βίος του δεν διήρκησε πολύ, καθώς πέθανε η σύζυγός του.
Αναφέρεται από τους δυτικούς βιογράφους ότι ο Άγιος Σπυρίδων πριν γίνει μοναχός και κληρικός κρατήθηκε στα μεταλλεία για αρκετό διάστημα και βασανίσθηκε. Εκεί υπέστη βλάβη στο δεξιό οφθαλμό και του απέκοψαν το δεξί χέρι.
Σύμφωνα με τα συναξάρια πριν από το θάνατο της συζύγου του είχαν ασπασθεί και οι δυο το μοναχισμό και εγκαταβίωναν σε μοναστήρια του Καρμήλου όρους στην Παλαιστίνη.
Οι αρετές και οι θεολογικές του μελέτες, οδήγησαν το λαό και τον κλήρο να τον ανακηρύξουν Επίσκοπο Τριμυθούντος Κύπρου κι έτσι από ποιμένας προβάτων έγινε ποιμένας ανθρώπων.
Κατά τη διάρκεια της διαποίμανσης της Επισκοπής του, ο Άγιος Σπυρίδων έχοντας λάβει τη Θεία Χάρη του Θεού, έκανε πλήθος θαυμάτων όπως: θεράπευε ασθενείς τυφλούς, χωλούς, έφερνε βροχή, γέμιζε με τρόφιμα αποθήκες φτωχών κατά θαυματουργικό τρόπο.
Ο Άγιος Σπυρίδων συμμετείχε στις εργασίες της Α΄Οικουμενικής Συνόδου, που έλαβε χώρα στις 20 Μαΐου 325μ.Χ., και έλαβαν μέρος 318 θεοφόροι πατέρες, στη Νίκαια της Βιθυνίας και την οποία συγκάλεσε ο Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ο Μέγας, προκειμένου να αντιμετωπίσει την αίρεση του πρεσβυτέρου της Αλεξανδρινής εκκλησίας Αρείου. Όπως είναι γνωστό ο Άρειος δε θεωρούσε το Χριστό Θεό, δηλαδή το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, αλλά δημιούργημα και κτίσμα του Θεού, διαταράσσοντας την περί Αγίας Τριάδος διδασκαλία της εκκλησίας μας.
Παρά το γεγονός ότι δεν έχουν σωθεί πρακτικά της Συνόδου, ο ιστορικός Γελάσιος αναφέρεται στη συμμετοχή του Αγίου σε αυτήν.
Ωστόσο σύμφωνα με την παράδοση, Ο Άγιος Σπυρίδων απέδειξε το τρισυπόστατο της Αγίας Τριάδος, με απλά μέσα και όχι με θεολογικούς όρους όπως ο Μ. Αθανάσιος. Κράτησε στα χέρια του ένα κεραμίδι το ύψωσε και είπε:΄Στο όνομα του Πατρός’, αμέσως ξεπήδησε από το κεραμίδι μια φλόγα που υψώθηκε στον ουρανό. Στη συνέχεια είπε τη φράση « και του Υιού» και έτρεξε στη γη νερό από το κεραμίδι. Τέλος είπε: «και του Αγίου Πνεύματος» και έμεινε στα χέρια του το χώμα. Μπροστά στα έκπληκτα μάτια όλων εξήγησε ότι όπως το χώμα, η φωτιά και το νερό τα υλικά στοιχεία συνθέτουν το κεραμίδι, το ίδιο συμβαίνει και με την Αγία Τριάδα, είναι ένας ο Θεός και αποτελείται από τρία πρόσωπα Πατέρα, Υιό και Άγιο Πνεύμα.
Η συμβολή του Αγίου Σπυρίδωνα στη θέσπιση της ομοουσιότητας του Χριστού με το Θεό ήταν καθοριστική.
Το ιερό του Λείψανο
Το μακάριο τέλος του Αγίου έλαβε χώρα το 348ή το 350 μ.Χ, όταν ο ταπεινός Επίσκοπος λευκασμένος πλέον διήνυε το 90ο έτος της ηλικίας του.
Πριν κοιμηθεί είπε στους οικείους του: «Μάθετε αγαπητοί μου ότι η ψυχή μου φεύγει από το σώμα μου. Ο Θεός θα τιμήσει τη μνήμη του θανάτου μου και θα υπάρχουν άνθρωποι που θα τη γιορτάζουν». Το αγιασμένο σκήνωμα του ετάφη με τιμές και δόξες στην Τριμυθούντα.
Ο Τριαδικός Θεός όμως επεφύλασσε στο σκήνωμά του μια σπάνια τιμή, την οποίαν μόνο σε λίγους Αγίους. Το ιερό Λείψανό του που επί αιώνες έμεινε στο σκοτεινό και υγρό τάφο δεν υπέκυψε στους νόμους της φθοράς αλλά παραμένει μέχρι σήμερα άφθαρτο, ακέραιο όρθιο και σώο. Το γεγονός αυτό αποτελεί θαύμα υπερβατικό.
Στα τέλη του 7ου αιώνα, επειδή στην Κύπρο σημειώθηκε βαρβαρική επιδρομή έγινε μετακομιδή του λειψάνου στην Κων/πόλη στην ιερά μονή Κεχαριτωμένης Θεοτόκου, στη συνέχεια στο Ιερό Ναό Υπεραγίας Θεοτόκου Οδηγήτριας και ακολούθως στο διάσημο Ιερό Ναό Αγίων Αποστόλων.
Η πρώτη λιτανεία του Ιερού Λειψάνου έγινε στις 12/12/1452, από το Ι. Ναό Αγίων Αποστόλων.
Επίσης είναι γνωστό ότι κάθε χρόνο, την παραμονή της εορτής του Αγίου στις 11/12 μεταφερόταν το ιερό Λείψανο στον Ι.Ναό Αγίας Σοφίας όπου λειτουργούσε ο Πατριάρχης και εκκλησιαζόταν ο εκάστοτε Αυτοκράτορας.
Ακολούθως μετά την άλωση της Πόλης ο ιερέας Πολύευκτος Γρηγόριος, μετέφερε τα λείψανα του Άγιου Σπυρίδωνα και της Αγίας Θεοδώρας (που αναστήλωσε τις εικόνες) συζύγου του αυτοκράτορα Θεοφίλου, στην Παραμυθιά Θεσπρωτίας και στη συνέχεια το 1456 στην Κέρκυρα.
Αρχικά το λείψανο του Αγίου βρισκόταν στον ιερό ναό του αγίου Αθανασίου και είχε δοθεί ως κληρονομική διαδοχή στον ιερέα Ιωάννη Καλοχαιρέτη.
Το 1527 ο Σταμάτης Βούλγαρης νυμφεύτηκε τη Ασημίνα Καλοχαιρέτη που ήταν κληρονόμος του ιερού σκηνώματος του Αγίου και έχτισε ναό προς τιμή του Αγίου.
Κατόπιν το 1537 κατά τη φοβερή πολιορκία από τους Τούρκους, μεταφέρθηκε το ιερό Λείψανο του Αγίου, στον Ιερό Ναό των Αγίων Αναργύρων στο Παλαιό Φρούριο. Στη συνέχεια μεταφέρθηκε στο Ι.Ναό Αγίου Νικολάου των Ξένων στη Γαρίτσα.
Στο μεταξύ το κράτος της Βενετίας παραχώρησε, στην οικογένεια Βούλγαρη, ένα οικόπεδο στο κέντρο της πόλης, στις 4/12/1577, για να χτιστεί ο Ναός του Αγίου. Τα εγκαίνια του περίλαμπρου σταυροπηγιακού Ναού έγιναν το 1589, οπότε μεταφέρθηκε εκεί το Ιερό Λείψανο του Αγίου.
Το σκήνωμα του Αγίου βρίσκεται σε πολυποίκιλτη λάρνακα στην δεξιά πλευρά του ιερού. Ο Άγιος Σπυρίδων φοράει μοναχική καλύπτρα και έχει γερμένη την κεφαλή στον αριστερό ώμο.
Εκατοντάδες χιλιάδες προσκυνητές από τα πέρατα της οικουμένης, επισκέπτονται τον Ι.Ναό του Αγίου με ευλάβεια, κατάνυξη και βαθειά πίστη για να εκφράσουν τις ευχαριστίες τους προς τον Άγιο, να προσευχηθούν και ζητήσουν την πολύτιμη βοήθεια του.
Να σημειώσουμε ότι μέχρι το 1925 το Λείψανο του Αγίου ανήκε στην οικογένεια Βούλγαρη, οπότε και περιήλθε στην μητρόπολη Κερκύρας.
Από το ιερό λείψανο λείπει το δεξί χέρι το οποίο αφαίρεσαν οι Λατίνοι και το είχαν εναποθέσει στον Ιερό ναό Santa Maria της Ρώμης.
Στις 10 Δεκεμβρίου 1984 μεταφέρθηκε το δεξί χέρι του Αγίου στον Ιερό Ναό Αγίου Σπυρίδωνα στην Κέρκυρα για ιερό προσκύνημα, όπου παραμένει μέχρι σήμερα.
Τα θαύματα του Αγίου εν ζωή και μετά τον θάνατό του
Οι βιογραφίες και τα συναξάρια του Αγίου Σπυρίδωνα, εξιστορούν περισσότερα από 500 θαύματα. Σταχυολογούμε και παραθέτουμε ορισμένα από αυτά.
- Μετά την επιστροφή από την Α’ Οικουμενική Σύνοδο (325) Άγιος Σπυρίδων ενημερώθηκε ότι η κόρη του Ειρήνη είχε πεθάνει και ενταφιαστεί. Με καρτερία και θλίψη υπέμεινε την δοκιμασία. Μετά από λίγες ημέρες τον επισκέφθηκε μια γειτόνισσα και του ζήτησε να της επιστρέψει ένα κόσμημα το οποίο είχε δώσει προς φύλαξη στην θυγατέρα του. Ο Άγιος ερεύνησε όλα τα σημεία του σπιτιού χωρίς θετικό αποτέλεσμα. Στην συνέχεια μαζί με την γειτόνισσα μετέβησαν στον τάφο της κόρης του, όπου ο Άγιος σαν να απευθυνόταν σε άνθρωπο ζώντα, τη ρώτησε που είχε κρύψει το κόσμημα και αυτή του απάντησε λέγοντάς του το ακριβές σημείο, όπου το είχε τοποθετήσει. Ο Άγιος της είπε να κοιμηθεί μέχρι να γίνει η Ανάσταση των νεκρών.
- Ο Κωνστάντιος υιός του Μ. Κωνσταντίνου είχε κληρονομήσει το ανατολικό τμήμα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Βρισκόμενος κάποτε στην Συρία αρρώστησε βαριά και είδε στον ύπνο του έναν άγγελο ο οποίος του έδειξε δυο επισκόπους, λέγοντάς του : αυτοί θα σε θεραπεύσουν. Αφού κλήθηκαν όλοι οι επίσκοποι ο Κωνστάντιος αναγνώρισε στο πρόσωπο του αγίου Σπυρίδωνα έναν εκ των επισκόπων που είδε στο όνειρό του και του ζήτησε να τον θεραπεύσει. Ο Άγιος προσευχήθηκε άγγιξε με το χέρι του την κεφαλή του αυτοκράτορα και εκείνος θεραπεύτηκε.
- Ο Άγιος ενώ βρισκόταν σε ένα σπίτι χριστιανών στην Αντιόχεια τον επισκέφθηκε μια μητέρα που κρατούσε το νεκρό παιδί της και ζήτησε να το αναστήσει, ο Άγιος δίστασε θεωρώντας ότι το προνόμιο αυτό ανήκει στον θεό. Με παρότρυνση του διακόνου Αρτεμιδώρου, γονάτισε, προσευχήθηκε με θερμή πίστη ζητώντας το έλεος του παντοδύναμου Θεού για την πονεμένη μητέρα. Ο φιλεύσπλαχνος Θεός εισάκουσε την προσευχή του Αγίου και ανάστησε το παιδάκι.
- Με σκοπό να βοηθήσει έναν φτωχό να απαλλαγεί από τα χρέη του, ο Άγιος μετέβαλλε ένα φίδι σε χρυσή ράβδο την οποία παρέδωσε ως ενέχυρο ο φτωχός σε έναν πλούσιο και κατόρθωσε να αυξήσει την σοδειά του και να απαλλαγεί από τα χρέη. Κατόπιν αυτού ο Άγιος ζήτησε από το Θεό να μετατρέψει την ράβδο σε φίδι όπως ήταν πριν.
Λιτανείες
Στην Κέρκυρα που βρίσκεται το άφθαρτο ιερό σκήνωμα του Αγίου αναφέρονται πολλά θαύματα τα οποία σχετίζονται είτε με θεραπείες προσώπων, είτε με την σωτηρία του νησιού από πανδημίες και μεγάλους κινδύνους. Ο λαός της Κέρκυρας προκειμένου να εκφράσει την ευγνωμοσύνη του, καθιέρωσε λιτανείες του ιερού λειψάνου του οι οποίες πραγματοποιούνται:
- Το μεγάλο Σάββατο. Η λιτανεία καθιερώθηκε το 1553 εξαιτίας της σωτηρίας της Κέρκυρας από λιμό.
- Κυριακή των Βαϊων. Καθιερώθηκε το 1630 σε ανάμνηση απαλλαγής του νησιού από πανώλη που μεταφέρθηκε από την Ιταλία
- Την 11 Αυγούστου. Καθιερώθηκε το 1717 σε ανάμνηση της θαυματουργικής διάσωσης από την β’ τουρκική επιδρομή.
- Την 1 Κυριακή του Νοεμβρίου. Η οποία καθιερώθηκε το 1673 για την νέα σωτηρία του νησιού από την πανώλη.
Βιβλιογραφία
Γαρνάβος, Χ. (2005). Ο Άγιος Σπυρίδων. Ο θαυματουργός. Αθήνα: Παπαδημητρίου.
Λέκος, Ε. Ο Άγιος Σπυρίδων. Ο θαυματουργός. Αθήνα:
Σαϊτης
Λυκίσσας, Μ.(2001).Ο Άγιος Σπυρίδων, Τριμυθούντος, ο θαυματουργός. Κέρκυρα. Λυκίσσα.
