Η ιστορία που εν συνεχεία αποτέλεσε παγκόσμια παράδοση για την εορταστική περίοδο
Σαν σήμερα, 22 Δεκεμβρίου 1882, ο Τόμας Έντισον βάζει για πρώτη φορά λαμπιόνια σε χριστουγεννιάτικο δέντρο - Η ιστορία που εν συνεχεία αποτέλεσε παγκόσμια παράδοση για την εορταστική περίοδο
Ο Τόμας Έντισον ήταν Αμερικανός εφευρέτης και επιχειρηματίας, μία από τις επιφανέστερες μορφές στην ιστορία της τεχνολογίας. Είναι ο εφευρέτης με τις 1093 ευρεσιτεχνίες, στις οποίες περιλαμβάνονται ο ηλεκτρικός λαμπτήρας πυράκτωσης, ο φωνογράφος, το σύγχρονο τηλέφωνο, η κινηματογραφική μηχανή προβολής, οι σιδηροαλκαλικές μπαταρίες και τεχνικές κατασκευής τσιμέντου και χημικών προϊόντων.
Είναι, επίσης, ο ιδρυτής του πρώτου εργαστηρίου βιομηχανικής έρευνας. Λίγοι όπως γνωρίζουν πως ο Τόμας Έντισον ήταν αυτός που έβαλε για πρώτη φορά λαμπιόνια σε χριστουγεννιάτικο δέντρο, σαν σήμερα 22 Δεκεμβρίου 1882, ενώ μέχρι τότε χρησιμοποιούνταν κεριά.
O Τόμας Έντισον δίπλα από την εφεύρεσή του, το φωνογράφο © Wikipedia
Ο Έντισον δεν σκόπευε να «συνδέσει» τα φωτάκια με τα Χριστούγεννα
Κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων του 1880, ο Έντισον, ο οποίος είχε εφεύρει τον λαμπτήρα πυρακτώσεως τον προηγούμενο χρόνο, κρέμασε σειρές ηλεκτρικών φώτων έξω από το εργαστήριό του στο Menlo Park του New Jersey.
Ένα άρθρο στους New York Times στις 21 Δεκεμβρίου 1880 περιέγραφε την επίσκεψη αξιωματούχων της κυβέρνησης της Νέας Υόρκης στο εργαστήριο του Έντισον στο Menlo Park. Ο περίπατος από τον σιδηροδρομικό σταθμό μέχρι το κτίριο του Έντισον ήταν γεμάτος ηλεκτρικές λάμπες φωτιζόταν με 290 λαμπτήρες «που έριχναν ένα απαλό και μεστό φως σε όλες τις πλευρές».
Από το άρθρο δεν προκύπτει ότι ο Έντισον σκόπευε να συνδέσει τα φώτα με τα Χριστούγεννα. Αλλά φιλοξενούσε ένα εορταστικό δείπνο για την αντιπροσωπεία από τη Νέα Υόρκη και ο πρωτότυπος φωτισμός φαινόταν να ταιριάζει με τη γιορτινή διάθεση.
Η παράσταση που άλλαξε την «ιστορία» των Χριστουγέννων
Μέχρι εκείνη την εποχή, ήταν σύνηθες να φωτίζονται τα χριστουγεννιάτικα δέντρα με μικρά κεριά, τα οποία θα μπορούσαν, φυσικά, να είναι επικίνδυνα. Το 1882, ένας υπάλληλος του Έντισον διοργάνωσε μια παράσταση με ηλεκτρικά φώτα, η οποία είχε πλήρη σκοπό να καθιερώσει την πρακτική εφαρμογή του ηλεκτρισμού στον εορτασμό των Χριστουγέννων. Ο Έντουαρντ Τζόνσον, στενός φίλος του Έντισον και πρόεδρος της εταιρείας που ίδρυσε ο Έντισον για να παρέχει φωτισμό στη Νέα Υόρκη, χρησιμοποίησε για πρώτη φορά ηλεκτρικά φώτα για να φωτίσει ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο.
Το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο με λαμπιόνια από τον Τζόνσον © Wikipedia
Τα πρώτα ηλεκτρικά φώτα του χριστουγεννιάτικου δέντρου
Ο Τζόνσον έστησε ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο με ηλεκτρικά φώτα και, σε τυπικό στυλ για τις εταιρείες του Έντισον, ζήτησε κάλυψη από τον Τύπο. Ένα δημοσίευμα του 1882 στην εφημερίδα Detroit Post and Tribune σχετικά με μια επίσκεψη στο σπίτι του Τζόνσον στη Νέα Υόρκη μπορεί να ήταν η πρώτη ειδησεογραφική κάλυψη των ηλεκτρικών χριστουγεννιάτικων φώτων.
«Χθες το βράδυ περπάτησα πέρα από την Πέμπτη Λεωφόρο και επισκέφθηκα την κατοικία του Έντουαρντ Χ. Τζόνσον, αντιπροέδρου της ηλεκτρικής εταιρείας του Έντισον. Εκεί, στο πίσω μέρος των όμορφων σαλονιών, υπήρχε ένα μεγάλο χριστουγεννιάτικο δέντρο, που παρουσίαζε μια πολύ γραφική και αλλόκοτη όψη. Ήταν λαμπρά φωτισμένο με πολλές χρωματιστές σφαίρες περίπου όσο μια αγγλική καρυδιά και γύριζε περίπου έξι φορές το λεπτό πάνω σε ένα μικρό κουτί από πεύκο. Συνολικά υπήρχαν ογδόντα φωτάκια που ήταν εγκλωβισμένα σε αυτά τα ντελικάτα γυάλινα αυγά και ήταν περίπου εξίσου μοιρασμένα μεταξύ λευκού, κόκκινου και μπλε. Καθώς το δέντρο γύριζε, τα χρώματα εναλλάσσονταν, ενώ όλες οι λάμπες έσβηναν και ανάβονταν σε κάθε περιστροφή. Το αποτέλεσμα ήταν μια συνεχής λάμψη χορευτικών χρωμάτων, κόκκινου, λευκού και μπλε, όλο το βράδυ.
Δεν χρειάζεται να σας πω ότι το σπινθηροβόλο αειθαλές δέντρο ήταν ένα όμορφο θέαμα - δύσκολα μπορεί κανείς να φανταστεί κάτι πιο όμορφο. Το ταβάνι διασταυρωνόταν λοξά με δύο καλώδια στα οποία κρέμονταν άλλα 28 από τα μικροσκοπικά φώτα- και όλα τα φώτα και το ίδιο το φανταστικό δέντρο με τους αστεροειδείς καρπούς του διατηρούνταν σε λειτουργία με το ελαφρύ ηλεκτρικό ρεύμα που έφερνε από το κεντρικό γραφείο ένα φιλμ σύρμα. Το δέντρο περιστρεφόταν με μια μικρή κρυμμένη μανιβέλα κάτω από το πάτωμα, η οποία περιστρεφόταν με ηλεκτρικό ρεύμα. Ήταν μια θαυμάσια έκθεση».
Το δέντρο με τα φώτα που έγινε διάσημο
Ένα μήνα αργότερα, ένα περιοδικό της εποχής, το Electrical World, αναφέρθηκε επίσης στο δέντρο του Τζόνσον. Το δημοσίευμά τους το χαρακτήριζε «το πιο όμορφο χριστουγεννιάτικο δέντρο στις Ηνωμένες Πολιτείες».
Δύο χρόνια αργότερα, οι New York Times έστειλαν έναν δημοσιογράφο στο σπίτι του Τζόνσον στο East Side του Manhattan, και ένα εκπληκτικά λεπτομερές ρεπορτάζ εμφανίστηκε στην έκδοση της 27ης Δεκεμβρίου 1884.
Με τίτλο «Ένα λαμπρό χριστουγεννιάτικο δέντρο: Πώς ένας ηλεκτρολόγος διασκέδαζε τα παιδιά του», το άρθρο ξεκινούσε:
«Ένα όμορφο όσο και πρωτότυπο χριστουγεννιάτικο δέντρο έδειξε σε λίγους φίλους ο κ. E.H. Johnson, πρόεδρος της εταιρείας Edison Company for Electric Lighting, χθες το βράδυ στην κατοικία του, αριθ. 136 East Thirty-sixth Street. Το δέντρο φωτίστηκε με ηλεκτρικό ρεύμα και τα παιδιά δεν είδαν ποτέ φωτεινότερο δέντρο ή πιο έντονα χρωματισμένο από ό,τι τα παιδιά του κ. Τζόνσον, όταν το ρεύμα γύρισε και το δέντρο άρχισε να περιστρέφεται. Ο κ. Τζόνσον πειραματίζεται με τον φωτισμό των σπιτιών με ηλεκτρισμό εδώ και αρκετό καιρό και αποφάσισε ότι τα παιδιά του θα έπρεπε να έχουν ένα πρωτότυπο χριστουγεννιάτικο δέντρο.
«Στεκόταν περίπου έξι πόδια ψηλό, σε ένα ανώτερο δωμάτιο, χθες το βράδυ, και θάμπωνε τα άτομα που έμπαιναν στο δωμάτιο. Υπήρχαν 120 λαμπάκια στο δέντρο, με σφαίρες διαφορετικών χρωμάτων, ενώ η ελαφριά πούλιες και ο συνήθης στολισμός των χριστουγεννιάτικων δέντρων φάνηκαν να φωτίζουν με τον καλύτερο τρόπο το δέντρο».
Το δυναμό του Έντισον που περιέστρεφε το δέντρο
Το δέντρο του Τζόνσον, όπως εξηγεί το άρθρο, ήταν αρκετά περίτεχνο και περιστρεφόταν χάρη στην έξυπνη χρήση δυναμό του Έντισον:
«Ο κ. Τζόνσον είχε τοποθετήσει ένα μικρό δυναμό Edison στη βάση του δέντρου, το οποίο, περνώντας ρεύμα από το μεγάλο δυναμό στο κελάρι του σπιτιού, το μετέτρεπε σε κινητήρα. Με τη βοήθεια αυτού του κινητήρα, το δέντρο περιστρεφόταν με μια σταθερή, κανονική κίνηση.
«Τα φώτα ήταν χωρισμένα σε έξι σύνολα, από τα οποία ένα σύνολο ανάβει κάθε φορά μπροστά καθώς το δέντρο γυρίζει. Με μια απλή επινόηση διακοπής και σύνδεσης μέσω χάλκινων ταινιών γύρω από το δέντρο με αντίστοιχα κουμπιά, τα σύνολα των φώτων σβήνονταν και άναβαν σε τακτά χρονικά διαστήματα καθώς το δέντρο γύριζε.
Ο πρώτος συνδυασμός ήταν καθαρό λευκό φως, στη συνέχεια, καθώς το περιστρεφόμενο δέντρο διέκοπτε τη σύνδεση του ρεύματος που το τροφοδοτούσε και έκανε σύνδεση με ένα δεύτερο σύνολο, εμφανίζονταν κόκκινα και λευκά φώτα. Στη συνέχεια ήρθαν κίτρινα και λευκά και άλλα χρώματα. Έγιναν ακόμη και συνδυασμοί των χρωμάτων. Διαχωρίζοντας το ρεύμα από το μεγάλο δυναμό ο κ. Τζόνσον μπορούσε να σταματήσει την κίνηση του δέντρου χωρίς να σβήσουν τα φώτα».
Οι New York Times παρέθεσαν δύο ακόμη παραγράφους που περιέχουν ακόμη περισσότερες τεχνικές λεπτομέρειες για το εκπληκτικό χριστουγεννιάτικο δέντρο της οικογένειας Johnson.
Τα πρώτα ηλεκτρικά χριστουγεννιάτικα φώτα ήταν δαπανηρά
Ενώ το δέντρο του Τζόνσον θεωρήθηκε θαύμα και η εταιρεία του Έντισον προσπάθησε να διαθέσει στην αγορά ηλεκτρικά χριστουγεννιάτικα φώτα, δεν έγιναν αμέσως δημοφιλή. Το κόστος των φώτων και των υπηρεσιών ενός ηλεκτρολόγου για την εγκατάστασή τους ήταν απρόσιτο για το ευρύ κοινό. Ωστόσο, πλούσιοι άνθρωποι διοργάνωναν πάρτι χριστουγεννιάτικων δέντρων για να επιδείξουν τον ηλεκτρικό φωτισμό.
Ο Γκρόβερ Κλίβελαντ φέρεται να παρήγγειλε ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο του Λευκού Οίκου που φωτίστηκε με λαμπτήρες Edison το 1895. (Το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο του Λευκού Οίκου ανήκε στον Μπέντζαμιν Χάρισον, το 1889, και φωτιζόταν με κεριά).
Η χρήση μικρών κεριών, παρά την εγγενή επικινδυνότητά τους, παρέμεινε η δημοφιλής μέθοδος φωτισμού των οικιακών χριστουγεννιάτικων δέντρων μέχρι και τον 20ό αιώνα.
Τα ηλεκτρικά φώτα των χριστουγεννιάτικων δέντρων γίνονται ασφαλή
Ένας έφηβος ονόματι Άλμπερτ Σάντακα, αφού διάβασε για μια τραγική πυρκαγιά στη Νέα Υόρκη το 1917 που προκλήθηκε από κεριά που φώτιζαν ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο, παρότρυνε την οικογένειά του, η οποία ασχολείτο με τις καινοτομίες, να αρχίσει να κατασκευάζει προσιτές σειρές φωτιστικών. Η οικογένεια Sadacca δοκίμασε την εμπορία ηλεκτρικών χριστουγεννιάτικων φωτιστικών, αλλά οι πωλήσεις ήταν αργές στην αρχή.
Καθώς οι άνθρωποι εξοικειώνονταν όλο και περισσότερο με τον οικιακό ηλεκτρισμό, οι σειρές ηλεκτρικών λαμπτήρων έγιναν όλο και πιο συνηθισμένες στα χριστουγεννιάτικα δέντρα. Ο Albert Sadacca, παρεμπιπτόντως, έγινε επικεφαλής μιας εταιρείας φωτισμού αξίας εκατομμυρίων δολαρίων. Άλλες εταιρείες, μεταξύ των οποίων κυρίως η General Electric, μπήκαν στην επιχείρηση χριστουγεννιάτικων λαμπτήρων και μέχρι τη δεκαετία του 1930 τα ηλεκτρικά χριστουγεννιάτικα λαμπάκια είχαν γίνει καθιερωμένο μέρος της εορταστικής διακόσμησης.
Στις αρχές του 20ού αιώνα άρχισε η παράδοση της δημόσιας φωταγώγησης των δέντρων
Στις αρχές του 20ού αιώνα άρχισε η παράδοση της δημόσιας φωταγώγησης των δέντρων. Ένα από τα πιο διάσημα, η φωταγώγηση του Εθνικού Χριστουγεννιάτικου Δέντρου στην Ουάσιγκτον, ξεκίνησε το 1923. Το δέντρο, που τοποθετείται στην έλλειψη, στο νότιο άκρο του χώρου του Λευκού Οίκου, φωταγωγήθηκε για πρώτη φορά στις 24 Δεκεμβρίου 1923 από τον πρόεδρο Κάλβιν Κούλιτζ.
Ένα ρεπορτάζ εφημερίδας την επόμενη ημέρα περιέγραφε τη σκηνή:
«Καθώς ο ήλιος βυθιζόταν κάτω από τον Ποτόμακ, ο Πρόεδρος άγγιξε ένα κουμπί που άναψε το χριστουγεννιάτικο δέντρο του έθνους. Το γιγάντιο έλατο από τη γενέτειρά του, το Βερμόντ, έλαμψε αμέσως με μυριάδες ηλεκτρισμούς που έλαμψαν μέσα από τενεκεδάκια και κόκκινα, ενώ όσοι περιέβαλαν αυτό το κοινοτικό δέντρο, παιδιά και μεγάλοι, ζητωκραύγαζαν και τραγουδούσαν.
«Το πλήθος των πεζών αυξήθηκε από χιλιάδες που ήρθαν με αυτοκίνητα, και στη μουσική των τραγουδιστών προστέθηκε η διχόνοια των πνευστών. Επί ώρες ο κόσμος συνέρρεε στην έλλειψη, η οποία ήταν σκοτεινή εκτός από το σημείο όπου βρισκόταν το δέντρο, η λαμπρότητα του οποίου ενισχύθηκε από έναν προβολέα που έριχνε τις ακτίνες του από το μνημείο της Ουάσιγκτον που το έβλεπε».
Μια άλλη εξέχουσα φωταγώγηση δέντρου, στο Rockefeller Center στη Νέα Υόρκη, ξεκίνησε το 1931, όταν εργάτες οικοδόμων στόλισαν ένα δέντρο. Όταν το συγκρότημα γραφείων άνοιξε επίσημα δύο χρόνια αργότερα, η φωταγώγηση του δέντρου έγινε επίσημη εκδήλωση.
Γιορτινή και επίσημα η Νέα Υόρκη καθώς φωταγωγήθηκε το χριστουγεννιάτικο δέντρο στο Rockefeller Center © EPA/Jason Szenes
Πηγή: https://www.athensvoice.gr/epikairotita/diethni/829476/san-simera-22-dekemvriou-1882-o-tomas-edison-vazei-gia-proti-fora-labionia-se-hristougenniatiko-dedro/amp/
