Πηγή φωτογραφίας: www.neolaia.gr
Η Παγκόσμια Ημέρα για την εξάλειψή της δουλείας έχει οριστεί η 2η Δεκεμβρίου. Δίκαιο και άδικο, σωστό και λάθος, νόμοι και κανόνες, είναι μερικές έννοιες, οι οποίες διοχετεύονται στο «είναι» μας και την ιδιοσυγκρασία μας από μικρή ηλικία. Μαθαίνουμε να τις αναγνωρίζουμε, να τις εξηγούμε και να τις εφαρμόζουμε στην καθημερινότητα, με σκοπό οι κοινωνίες μας να λειτουργούν αρμονικά για κάθε οντότητα. Όμως, αυτό το μοτίβο δεν ισχύει για όλους και ανατρέπεται, όταν μπαίνουν στη μέση η εξαπάτηση, η εκμετάλλευση και ο εκφοβισμός, έννοιες οι οποίες περιγράφουν ένα παγκόσμιο φαινόμενο, στο οποίο παγιδεύονται καθημερινά ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι: τη δουλεία. Οι ρίζες της ξεκινούν αρκετούς αιώνες πριν και τα χαρακτηριστικά της παραμένουν ίδια μέχρι και σήμερα, ενώ πλέον υπάρχει και ο όρος της σύγχρονης δουλείας. Η δουλεία ως φαινόμενο/ μάστιγα είναι αρκετά σύνθετη και συναντάται με διάφορες μορφές (καταναγκαστική εργασία, trafficking) και σε ποικίλους τομείς, ενώ καθοριστικό ρόλο παίζουν οι αντιλήψεις της εκάστοτε κοινωνίας για συγκεκριμένες μερίδες ανθρώπων. Σε έναν τέτοιον κόσμο, που αποτελεί την άλλη όψη της πραγματικότητας, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) έλαβε μέτρα και πλέον κινητοποιείται για την εξάλειψη της δουλείας ανά τον κόσμο.
Τι είναι η δουλεία
Κατά καιρούς, έχουν διατυπωθεί διάφορες έννοιες, οι οποίες προσδιορίζουν τον ορισμό της δουλείας. Ένας χαρακτηριστικός άξονας είναι, ότι η δουλεία αποτελείται από δύο πλευρές, εκείνος που την ασκεί και εκείνον που την υφίσταται. Πρόκειται για την επιβολή του ισχυρότερου στον αδύναμο, όπου ο πρώτος αποκομίζει κέρδη και συμφέροντα, εκμεταλλευόμενος τον αδύναμο, ο οποίος συνήθως, μη έχοντας επιλογή, υπακούει και υπομένει, διότι δεν έχει επιλογή ή δεν μπορεί να ξεφύγει. Ένα ακόμη χαρακτηριστικό της δουλείας είναι ότι τα θύματα μπορεί να είναι παιδιά κάθε ηλικίας, άντρες και γυναίκες, ανάλογα τον σκοπό που θέλει να ικανοποιήσει ο θύτης στην εκάστοτε περίπτωση. Σύμφωνα με το New World Encyclopedia, ‘’Η δουλεία είναι ο κοινωνικός και νομικός χαρακτηρισμός συγκεκριμένων ατόμων ως ιδιοκτησία, χωρίς το δικαίωμα να αρνηθεί την εργασία ή να λάβει πληρωμή’’, (‘’Slavery is the social and legal designation of specific persons as property, without the right to refuse work or receive payment’’). Σε κάθε περίπτωση δουλείας, ο δούλος θεωρείται «κτήμα» του θύτη, χωρίς δικαιώματα, που υπακούει σε διαταγές και λειτουργεί κυρίως ως σκλάβος/ αντικείμενο και όχι ως άνθρωπος με δικαιώματα. Οι συγκεκριμένες περιγραφές σχετίζονται με τη δουλεία σε ένα πιο ευρύ και γενικό φάσμα. Όμως, ο σύγχρονος κόσμος μαζί με τις εξελίξεις φέρει και τις αντίστοιχες συνέπειες. Έτσι λοιπόν και η δουλεία προσάρμοσε τη δραστηριότητά της στα νέα δεδομένα, κάνοντας πλέον λόγο για τη σύγχρονη δουλεία (modern slavery). Η σύγχρονη δουλεία συμβαίνει σε όλες τις χώρες παγκοσμίως, σε διάφορους τομείς και βιομηχανίες, ενώ πολλές φορές δεν γίνεται αντιληπτή.
Κατηγορίες σύγχρονης δουλείας: η περίπτωση του trafficking (εμπορίας ανθρώπων)
Από τις πιο γνωστές μορφές σύγχρονης δουλείας είναι εκείνη του trafficking. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, τα δυνητικά θύματα που προσεγγίζονται αφορούν άτομα, τα οποία κατάγονται από μη αναπτυγμένες και φτωχές χώρες, αναζητώντας καλύτερες συνθήκες ζωής σε κάποιον άλλον τόπο, κυρίως στην Ευρώπη. Με την υπόσχεση εξασφάλισης εργασίας και στέγης, τα άτομα αυτά μεταναστεύουν στον τόπο όπου θα ξεκινήσει η νέα τους ζωή. Η πραγματικότητα όμως που τους περιμένει, διαφέρει, καθώς στο σημείο εκείνο είναι που ξεκινάει η ζωή τους ως δούλοι. Τα άτομα που τους εποπτεύουν, παίρνουν το διαβατήριό τους, δεν μπορούν να κυκλοφορούν μόνοι τους και αναγκάζονται να υπακούν σε ό,τι τους ζητηθεί, είτε με την εκπόρνευση, είτε με την καταναγκαστική εργασία. Πρόσφατα, ο Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Κωστής Χατζηδάκης, υποστήριξε, ότι το 73% των θυμάτων trafficking αφορά το γυναικείο φύλο, ενώ σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, το 90% των θυμάτων trafficking αφορά παιδιά και γυναίκες, με το 50% να πρόκειται για γυναίκες, που είναι πρόσφυγες. Το trafficking αποτελεί ένα από τα πιο ταχέα αναπτυσσόμενα, οργανωμένα εγκλήματα στον κόσμο, με κέρδη που ξεπερνούν τα 120.000.000.000€ σε ετήσια κλίμακα.
Πηγή φωτογραφίας: dcf.wisconsin.gov
H περίπτωση του fast fashion
Στον σύγχρονο κόσμο, με την ταχεία διάδοση της πληροφορίας και τη συνεχόμενη εξέλιξη της Τεχνολογίας, ακολουθούν αλλαγές και ταχείς ρυθμοί και στις υπόλοιπες εκφάνσεις της ζωής. Η μόδα δεν θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστη. Τι σημαίνει αυτό και γιατί μπορεί να αποτελεί πρόβλημα το fast fashion; Η φιλοσοφία του fast fashion είναι να κατασκευάζει να κυκλοφορεί στην αγορά ρούχα, που είναι τάσεις, και είναι οι απομιμήσεις των μεγάλων οίκων μόδας, αλλά σε πολύ χαμηλή τιμή. Δεδομένου ότι οι τάσεις και τα trend αλλάζουν πολύ συχνά, το fast fashion πρέπει να συμβαδίζει με αυτούς τους ρυθμούς. Τα ρούχα και γενικότερα τα προϊόντα που πωλούνται στα αντίστοιχα καταστήματα κατασκευάζονται από γυναίκες και παιδιά, που εργάζονται υπό το καθεστώς της υπερεργασίας, με ελάχιστη – αν όχι μηδαμινή- πληρωμή και με κακές συνθήκες εργασίας. Τα ρούχα κατασκευάζονται σε μέρη όπως το Μπαγκαλντες και η μεγάλη καταναλωτική νοοτροπία των αγοραστών «συντηρούν» το φαινόμενου “fast fashion”. Κι έτσι διατηρείται, με αποτέλεσμα οι ιδιοκτήτες των εταιρειών να έχουν πολύ μεγάλα κέρδη, τα οποία αποκτούν μέσω της καταναγκαστικής εργασίας φτωχών και παραγκωνισμένων ανθρώπων.
Πηγή: https://maxmag.gr/afieromata/kallitexnes/afieromata-kallitexnes/pagkosmia-imera-exaleipsi-tis-doyleias/
