Μιχάλης ΣτούκαςΜέσα στον ορυμαγδό των ειδήσεων τον τελευταίο καιρό πολύ συχνά, υπάρχουν κάποιες που αφορούν έκνομες πράξεις ανηλίκων
Δεν είναι μόνο η συχνότητα ανάλογων πράξεων, αλλά κυρίως το «είδος» τους, που προκαλούν φρίκη και αποτροπιασμό. Τι φταίει όμως και τι οδηγεί ανήλικα παιδιά σε αδιανόητες και εγκληματικές πράξεις; Είναι σημεία των καιρών όλες αυτές οι ενέργειες και συνδυάζονται με την γενικότερη κοινωνική παρακμή;
Θεωρούμε ότι παράνομες ενέργειες από ανηλίκους γίνονταν πάντα. Σαφώς όμως πολύ λιγότερες και χωρίς ακραίες συμπεριφορές. Το bullying στα σχολεία και στις παρέες δεν είναι καινούριο φαινόμενο. Η προσπάθεια επιβολής όσων θεωρούν ότι είναι «δυνατοί» επί των «αδυνάτων» ή όσων αντιμετωπίζουν κάποια προβλήματα είναι παλιά ιστορία, σαφώς όμως έχει λάβει άλλη μορφή τα τελευταία χρόνια και ξεφεύγει από κάθε όριο.
Τα τελευταία 20-25 χρόνια έχουν γίνει κοσμογονικές αλλαγές, που κάποτε ίσως απαιτούνταν αιώνες για να ολοκληρωθούν. Πλέον τα παιδιά από τα χρόνια του Νηπιαγωγείου ή των πρώτων τάξεων του Δημοτικού έρχονται σε επαφή με ένα πλήθος γνώσεων, πληροφοριών και εικόνων, ανεξέλεγκτων πολλές φορές, που τους δημιουργούν τελείως διαφορετική ψυχοσύνθεση, από εκείνη των συνομηλίκων τους πριν από ελάχιστες δεκαετίες. Δυστυχώς, τα παιδιά από πολύ μικρές ηλικίες έχουν πρόσβαση στα σόσιαλ μίντια όπου όχι απλά ξοδεύουν πολλές ώρες αλλά γίνονται και κοινωνοί του όλου κλίματος που υπάρχει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Τα πρότυπα που προβάλλονται στα σόσιαλ μίντια είναι τις περισσότερες φορές κάκιστα και απαράδεκτα. Εντελώς άκριτα, δεκάχρονα ή δωδεκάχρονα παιδιά λόγω μιμητισμού, προσπαθούν να «φτάσουν» τα διαδικτυακά τους ινδάλματα, προβαίνοντας πολύ συχνά σε αχαρακτήριστες πράξεις. Τα τηλεοπτικά προγράμματα, πλην ελάχιστων εξαιρέσεων, είναι χαμηλής ποιότητας και δεν προσφέρουν τίποτα ουσιαστικό. Ριάλιτι και σειρές χωρίς καμία πρωτοτυπία, με βία, απαγορευμένους έρωτες, πάθη και ίντριγκες κυριαρχούν στα τηλεοπτικά κανάλια.
Και βέβαια μεγάλη ευθύνη για την αυξημένη παραβατικότητα των ανηλίκων έχουν οι γονείς, οι οποίοι είτε λόγω εργασίας είτε λόγω διάθεσης να ασχοληθούν με πράγματα που ικανοποιούν τους ίδιους, παραμελούν τα παιδιά τους ή δεν δείχνουν το ενδιαφέρον που πρέπει. Οι εικόνες μικρών παιδιών με smartphones είναι πραγματικά τραγικές. Τα ίδια παιδιά που γνωρίζουν να χειρίζονται άριστα τα «έξυπνα τηλέφωνα», είναι αμφίβολο αν μπορούν να κάνουν απλές αριθμητικές πράξεις ή αν έχουν στοιχειώδεις ιστορικές ή γεωγραφικές γνώσεις.
Η ελάχιστη γονεϊκή επίβλεψη των ανηλίκων, σαφώς σχετίζεται και με την αύξηση των διαζυγίων (χωρισμένοι γονείς) και των μονογονεϊκών οικογενειών. Έρευνα του Δρα Δημογραφίας Γεώργιου Κοντογιάννη, έδειξε ότι ενώ στις δεκαετίες ‘60 και ‘70 τα διαζύγια στη χώρα μας ήταν 500 – 900 σε σύνολο 10.000 γάμων (5% - 9%) , στη δεκαετία του 2000 αυτά έφτασαν τα 2.200 – 2.500 στους 10.000 γάμους (ποσοστό 20% - 25%)και την προηγούμενη δεκαετία της κρίσης ξεπέρασαν και τα 2.500 ανά 10.000 γάμους, δηλαδή παραπάνω από ένας στους τέσσερις γάμους κατέληγε σε διαζύγιο. Για τα παντρεμένα ζευγάρια που ζουν συμβατικά μαζί δεν υπάρχουν κάποια δεδομένα. Ίσως κάποιοι ισχυριστούν ότι όλα τα παραπάνω δεν σχετίζονται με την κακή ανατροφή των παιδιών και όσα την «ακολουθούν», ας μας επιτραπεί όμως να έχουμε τις επιφυλάξεις μας…
Επίσης δεν πρέπει να υποτιμηθεί η επιρροή της τραπ μουσικής και των στίχων της στους ανηλίκους. Τα πρότυπα των παιδιών που παράγει αυτή η μουσική, θα έπρεπε να είναι παραδείγματα προς αποφυγή…Οι εικόνες των τράπερ με όπλα, ακριβά αυτοκίνητα, εντυπωσιακές γυναίκες δίπλα τους κλπ. ,μήπως έχουν πολύ άσχημη επίδραση στα δωδεκάχρονα ή δεκαπεντάχρονα παιδιά που τους θαυμάζουν;
Μια άλλη πληγή για την ελληνική κοινωνία είναι ο οπαδικός φανατισμός. Πολύ συχνά διαβάζουμε ότι ανάμεσα σε όσους συλλαμβάνονται για οπαδική βία, χουλιγκανισμό δηλαδή, είναι και ανήλικοι. Παρασύρονται από άλλους μεγαλύτερους; Ίσως. Προσπαθούν να αποδείξουν κάτι; Πιθανόν. Πόσο πολύ πωρωμένος όμως με μια ομάδα μπορεί να είναι ένας δεκαπεντάχρονος, ώστε να πετά μολότοφ ή να κυνηγά με πέτρες και καδρόνια, ανυποψίαστους συχνά αντιπάλους οπαδούς; Επεισόδια σε γήπεδα γίνονταν βέβαια εδώ και αρκετές δεκαετίες. Ποτέ όμως δεν έφταναν στην έκταση και το μέγεθος των όσων γίνονται τα τελευταία χρόνια. Μπορεί στη δολοφονία του Άλκη Καμπανού την 01/02/2022 στη Θεσσαλονίκη να συμμετείχαν δώδεκα ενήλικοι νεαροί 19 -22 ετών, σίγουρα όμως πρωταγωνιστές σε σοβαρά επεισόδια σε αγωνιστικούς χώρους ή και έξω από αυτούς είναι και ανήλικοι.
Πρόσφατο είναι το φρικιαστικό συμβάν με τον ανήλικο στο Ίλιον, ο οποίος κακοποιούνταν από συνομηλίκους του, που μάλιστα βιντεοσκοπούσαν τις εγκληματικές πράξεις τους… Και επίσης ανάμεσα στα παιδιά που συμμετείχαν στις ακατανόμαστες ενέργειες ήταν και κορίτσια… Τραγικό και το περιστατικό σε σχολείο της Λαμίας, όπου μαθητές πέταξαν καπνογόνα σε σχολείο σε ώρα μαθήματος και κυνήγησαν καθηγητή τους.
Αν κάποιος τα έλεγε αυτά πριν από τριάντα – σαράντα χρόνια, πιθανότατα θα κατέληγε, σηκωτός, στο Δρομοκαΐτειο… Θα αναφέρουν κάποιοι επίσης, ότι είναι τα παιδιά μεταναστών που πρωταγωνιστούν σε πολλά απ’ όσα γράψαμε πιο πάνω. Προφανώς σε μερικές ενέργειες συμμετέχουν και ανήλικοι αλλοδαποί, δεν δικαιολογούνται όμως από αυτό και μόνο η έκρηξη και το είδος της παραβατικότητας των ανηλίκων σήμερα. Οι εποχές όπου δάσκαλοι και καθηγητές «συνέτιζαν» άτακτους μαθητές με ξύλο, ευτυχώς πέρασαν ανεπιστρεπτί. Σήμερα όμως φτάσαμε στο άλλο άκρο, όπου πολλοί γονείς υπερασπίζονται τις απαράδεκτες ενέργειες των παιδιών τους, ίσως γιατί ενδόμυχα γνωρίζουν ότι και αυτοί έχουν ένα σημαντικό μερίδιο ευθύνης.
Και δυστυχώς όλα αυτά δεν σταματούν με την ενηλικίωση των νεαρών. Το τραγικό τέλος του Άλκη Καμπανού και του Βαγγέλη Γιακουμάκη, είναι δύο παραδείγματα που το αποδεικνύουν. Και οι βιντεοσκοπήσεις διαφόρων έκνομων ενεργειών, παίρνουν άλλη μορφή, όπως η εκδικητική πορνογραφία (revenge pornography, αμερικάνικος όρος του 2007) με τραγικές πολλές φορές συνέπειες (βλ. αυτοκτονία φοιτήτριας στη Θεσσαλονίκη).
Τι πρέπει να γίνει; Όπως γράψαμε σε πρόσφατο άρθρο μας, στις ελληνικές φυλακές το ποσοστό των ανηλίκων είναι πολύ χαμηλό, μόλις 0,3%. Εκείνο που δεν γνωρίζουμε είναι αν και πώς τιμωρήθηκαν οι γονείς των ανηλίκων φυλακισμένων, και όσων δεν φυλακίζονται, για παραμέληση της εποπτείας τους. Οι αυστηρότερες ποινές, όχι απαραίτητα φυλάκιση, αλλά μέτρα σωφρονισμού όσων ανηλίκων παρανομούν, θα ήταν ένα μέτρο προς τη σωστή κατεύθυνση.
Η παρουσία παιδοψυχολόγων στα σχολεία, σίγουρα θα βοηθούσε. Όπως και η προσπάθεια των γονιών, στο πλαίσιο του διαθέσιμου χρόνου και των δυνατοτήτων τους, να ασχοληθούν περισσότερο με τα παιδιά τους και να επιβάλλουν, κάποιους περιορισμούς στη χρήση από αυτά των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Όσοι μεγαλώσαμε χωρίς smartphones, χωρίς facebook, Instagram και Τik Τok δεν είμαστε δυστυχισμένοι.
Ας ελπίσουμε τουλάχιστον ότι διανύουμε μια άσχημη, γενικότερα κοινωνικά, εποχή και ότι σύντομα τα πράγματα θα καλυτερεύσουν για το καλό όλων μας, και κυρίως για το καλό των επόμενων γενεών που θα πορευτούν σε λιγότερο σκοτεινά μονοπάτια από αυτά που πορεύονται οι νέοι του σήμερα…
Πηγή: https://www.protothema.gr/
