ΧΡΕΙΑΖΟΜΑΣΤΕ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΓΟΡΕΣ ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΤΕΙ Η ΠΑΝΔΗΜΙΑ!

Από Ευθύμης Μαραμής

Το σύστημα τιμών στις ελεύθερες αγορές επιτρέπει την ταχεία και εντατική ανακατανομή των πόρων που είναι αναγκαίοι σε ένα σενάριο κρίσης.

 Του Matthew Tanous

Απόδοση στα Ελληνικά: Νίκος Μαρής

Η αυθόρμητη αντίδραση ενάντια σε μια πανδημία όπως αυτή που βιώνουμε σήμερα με τον COVID-19 θα ήταν η άμεση και ευθεία δράση για την καταπολέμηση της κρίσης. Ακούμε ότι πρέπει να εφαρμόσουμε εκτεταμένες καραντίνες, να κατεβάσουμε τα ρολά σε πόλεις ολόκληρες, και να δεχόμαστε εντολές για κατ` οίκον εγκλεισμούς.
Υποτίθεται ότι πρέπει να περιορίσουμε τον αριθμό των αγαθών που μπορούν να αγοράσουν κάποιοι, ώστε να μην τα συσσωρεύσουν, και σίγουρα να κρατήσουμε τις τιμές εκεί που βρίσκονται, ώστε οι άνθρωποι να αντέχουν οικονομικά να αγοράζουν αυτά που χρειάζονται. Τα νοσοκομεία και οι κλινικές πρέπει να ακυρώσουν τις χειρουργικές επεμβάσεις και τα νέα θεραπευτικά τους πλάνα, για να εξασφαλίσουν ότι είναι προετοιμασμένα για τα κύματα των ασθενών που κολλούν την ασθένεια. Τα εστιατόρια πρέπει να υιοθετήσουν μοντέλα αποκειστικά παραλαβής στο κατάστημα (take-away)! Τα καταστήματα πρέπει να στραφούν μόνο στο διαδίκτυο, να κλείσουν τα καταστήματα λιανικής πώλησης και να δώσουν προτεραιότητα σε σημαντικές αποστολές! Η κυβέρνηση πρέπει να βεβαιωθεί ότι όλοι κάνουν ό, τι πρέπει, για να διασφαλιστεί ότι όλοι θα βγούμε ζωντανοί!

Αλλά, αν σας έλεγα ότι τίποτα από αυτά δεν ήταν αλήθεια; Αν σας έλεγα ότι το μόνο που χρειάζεστε σε αυτή την κατάσταση είναι αυτό που χρειάζεστε οποιαδήποτε άλλη μέρα σε μια ελεύθερη κοινωνία, δηλαδή τιμές που μπορούν γρήγορα και εύκολα να προσαρμοστούν στις αλλαγές της προσφοράς και της ζήτησης;

Μπορώ σχεδόν να ακούσω τριγμό οδόντων και να δω γροθιές να υψώνονται απειλητικά σαν αντίδραση σε όσα μόλις είπα, σε συνδυασμό με επικρίσεις ότι μάλλον δεν ενδιαφέρομαι για τους συνανθρώπους μου . Αλλά σας προτείνω να με ακούσετε, καθώς θα σας ξεναγώ στα αποτελέσματα που θα είχαν αυτές οι προτάσεις.

Ας ξεκινήσουμε με όσα εχουν συμβεί μέχρι τώρα. Ο κόσμος έχει πλημμυρίσει τα παντοπωλεία για να αποθηκεύσει τα πάντα, από κονσέρβες μέχρι χαρτί τουαλέτας, αδειάζοντας τα ράφια. Τα νοσοκομεία και οι κλινικές, «σύμφωνα με την καθοδήγηση του Εθνικού Συστήματος Υγείας» (η φράση αυτή είναι πανταχού παρούσα), έχουν ακυρώσει ραντεβού, καθώς και προγραμματισμένες θεραπείες ή χειρουργικές επεμβάσεις. Η Amazon έχει περιορίσει τις αποστολές τρίτων προς στις αποθήκες της αποκλειστικά σε αντικείμενα «υψηλής ζήτησης». Η αυξημένη τηλε-εργασία έχει κρασάρει τις υπηρεσίες τηλεπικοινωνιών. Οι κυβερνήσεις παντού έχουν επιδοθεί σε διαφόρων βαθμών υποχρεωτικές καραντίνες και έχουν κλείσει πολλές επιχειρήσεις ή έχουν απαγορεύσει άλλοτε συνήθεις τρόπους επιχειρηματικής δραστηριότητας.

Καμμία από αυτές τις επιπτώσεις, ή από τις προσεγγίσεις για τον μετριασμό και την αποφυγή της κρίσης δεν αποτελεί πρόβλημα αυτή καθαυτή. Πολλά από αυτά θα γινόταν αβίαστα ως αντίδραση σε μια πανδημία, και οι επιπτώσεις στη ζήτηση θα ήταν παρόμοιες. Αλλά αυτό που πρέπει να ειπωθεί είναι ότι αυτά τα μέτρα που λαμβάνονται είναι άθλια και κυρίως τυφλά, ελλείψει ελεύθερων τιμών.

Τα κενά ράφια δεν θα ήταν τόσο διαδεδομένα, αν οι τιμές μπορούσαν να αυξηθούν, σε αντίθεση με τους κυβερνητικούς νόμους κατά της «αισχροκέρδιας». Μια ανεμπόδιστη αύξηση των τιμών θα οδηγούσε τους καταναλωτές σε έναν φυσικό περιορισμό των αγορών τους, και θα ενθάρρυνε την αύξηση της παραγωγής αγαθών με μεγάλη ζήτηση. Με τις τρέχουσες τιμές, είναι αλήθεια ότι ορισμένες εταιρείες θα μπορούσαν ενδεχομένως να υποστούν κάποιες βραχυπρόθεσμες ζημίες, ωστε να αυξήσουν την παραγωγή στο πλαίσιο μιας φιλανθρωπικής δράσης. Ωστόσο, οι «οριακοί παραγωγοί» [όπως ονομάζονται στα οικονομικά] , αλλά ακόμη και οι μη αμελητέοι, όσο συνεχίζεται η κρίση, δεν θα μπορέσουν να αυξήσουν την παραγωγή, έστω προσωρινά, παρά μόνον αν οι τιμές αφεθούν να αυξηθούν.

Η αύξηση των τιμών ενημερώνει τους παραγωγούς για τις μετατοπίσεις της σχετικής ζήτησης. Αν, υποθετικά μιλώντας, η τιμή του γάλακτος δεν αυξάνεται τόσο πολύ όσο η τιμή των αυγών ή των κονσερβοποιημένων φασολιών, αυτή είναι μια ζωτικής σημασίας πληροφορία, που δεν μπορεί να αποκτηθεί παρατηρώντας απλά τα κενά ράφια. Οι αυξανόμενες τιμές θα παρότρυναν τους παραγωγούς των τελευταίων προϊόντων [αυγά, φασόλια] να επεκτείνουν την παραγωγή τους πολύ περισσότερο από τους παραγωγούς του πρώτου προϊόντος [γάλα] και θα ενθάρρυναν επίσης τους νεοεισερχομένους στην αγορά παραγωγούς να δώσουν την ανάλογη προτεραιότητα.

Μπορούμε να παρατηρήσουμε τον ίδιο μηχανισμό εν λειτουργία στις περιπτώσεις μείωσης των τιμών, οι οποίες συνήθως επιτρέπονται. Η μειωμένη ζήτηση για ορισμένα αγαθά, όπως λόγου χάρη τα εισιτήρια για εκδηλώσεις, τα αεροπορικά ταξίδια, ή τα άλλοτε γεμάτα με κόσμο εστιατόρια, δίνει το σινιάλο σε αυτούς τους κλάδους της οικονομίας να βρουν εναλλακτικές λύσεις. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν εστιατόρια που μετατοπίζονται προς το μοντέλο take-away, κλείνουν την κύρια τραπεζαρία τους κατά τη διάρκεια της κρίσης, όπως συμβαίνει σε ορισμένες περιοχές, ή μετατρέπουν αυτές τις τραπεζαρίες σε προσωρινές αποθήκες για απαραίτητα αγαθά (αν και αυτή η επιλογή φαίνεται ότι έχει αποκλειστεί λόγω παγωμένων τιμών, που αποθαρρύνουν την επιπρόσθετη παραγωγή). Οι επιχειρήσεις μπορούν επίσης προσωρινά να κλείσουν τις πόρτες τους και να στείλουν τους εργαζομένους τους πίσω στο εργατικό δυναμικό ως πιθανούς προσωρινούς υπαλλήλους σε περιοχές που τους χρειάζονται για την παραγωγή ζωτικών αγαθών. (Αντ ‘αυτού, η κυβερνητική προσέγγιση ήταν να προτείνει τη διάσωση επιχειρήσεων και τον καθολικό έλεγχο των μισθών, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις να επιβάλει μια ξεκάθαρη σπατάλη πόρων).

Οι μεταβολές των τιμών διαφέρουν επίσης ανά τοποθεσία, γεγονός που φυσικά ενθαρρύνει την αγορά να επικεντρωθεί στις περιοχές που έχουν πληγεί περισσότερο. Μια πανδημία δεν θα χτυπήσει ολόκληρη τη χώρα ταυτόχρονα και παρόλο που μπορεί να μοιαζει προφανές (ιδιαίτερα κατά τις πρώτες μέρες) το ποιες περιοχές έχουν πληγεί περισσότερο, οι πληροφορίες που μεταφέρουν οι τιμές είναι ζωτικής σημασίας για τον προσδιορισμό των πραγματικών αναγκών. Ίσως το Σιάτλ και η Νέα Υόρκη να έχουν δεχτεί το χειρότερο πλήγμα μέχρι αυτή τη στιγμή, αλλά αυτό από μόνο του δεν μας διαβεβαιώνει ότι το Σιάτλ χρειάζεται πραγματικά [ιατρικούς] αναπνευστήρες, ή ότι η Νέα Υόρκη έχει ανάγκη από νοσηλευτές.

Το πλέον απαραίτητο είναι η παροχή της ελευθερίας να λειτουργήσουν οι τιμές [και] στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης. Αντί για την χοντροκομμένη στρατηγική της ακύρωσης της φροντίδας που δεν θεωρείται «επείγουσα» κατά φάση διαφύλαξης των πόρων για την προετοιμασία απέναντι στα χειρότερα, είναι προτιμότερο να επιτρέπεται η μεταφορά πόρων προς εκεί που χρειάζονται περισσότερο μέσω του μηχανισμού των τιμών. Οι κανονισμοί που περιορίζουν την παροχή φροντίδας, συμπεριλαμβανομένης της κατασκευής νέων εγκαταστάσεων, της αδειοδότησης των υφιστάμενων δομών και του αριθμού των ατόμων στα οποία επιτρέπεται η χορήγηση αδείας πρέπει να ανασταλούν (ή, καλύτερα, να καταργηθούν). Οι υψηλές τιμές στην περίθαλψη, ιδίως για εξειδικευμένους εργαζόμενους, όπως οι γιατροί και οι νοσηλευτές, θα ωθήσουν τον κλάδο να επεκτείνει την επάρκειά του, αποδεχόμενος ασκούμενους μέσης εκπαίδευσης ή επαγγελματίες που έχουν λήξει οι άδειές τους, ως έκτακτο προσωπικό. Οι υψηλές τιμές έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση των κορωνοϊών, ιδιαίτερα αν επιτρέπεται να είναι υψηλότερες στις χειρότερα πληγείσες περιοχές, θα κάνουν κάποιους επαγγελματίες στον κλάδο της υγείας να αλλάξουν προσωρινά εξειδίκευση και να μετακινηθούν σε περιοχές όπου μπορούν να κάνουν το καλύτερο δυνατόν. Οι άνθρωποι που προέρχονται από επιχειρήσεις σε ύφεση ενδέχεται να είναι σε θέση να παρέχουν βασική φροντίδα και παρακολούθηση με ελάχιστη κατάρτιση, επιτρέποντας σε εκείνους με πιο εξειδικευμένη κατάρτιση να δώσουν προτεραιότητα στη φροντίδα εκείνων που την χρειάζονται περισσότερο.

Οι ασφαλιστικές εταιρείες που αντιμετωπίζουν αυτές τις υψηλές δαπάνες έκτακτης ανάγκης θα έχουν τεράστιο κίνητρο να βρουν πρόσθετους τρόπους για να μετριάσουν τον κίνδυνο εξάπλωσης της ασθένειας. Τα τεστ που μπορούν να κάνουν οι άνθρωποι στο σπίτι και να αφήσουν μετά στα σημεία συλλογής, για παράδειγμα, θα μπορούσαν να επιτρέψουν τη διεξαγωγή ελέγχων χωρίς τις ουρές δυνητικά άρρωστων ανθρώπων που σχεδόν σίγουρα θα είναι άρρωστοι μέχρι να τελειώσουν. Ακόμη και οι τηλε-πληρωμές (και ενδεχομένως η παράδοση στο σπίτι των αναγκαίων προμηθειών) σε ασθενείς που βρίσκονται σε κίνδυνο, θα αποτελούσαν κίνητρα για εθελούσιο κατ`οίκον περιορισμό. Και το πιο σημαντικό είναι ότι υπάρχουν πολλές άλλες δυνατότητες που εγώ, ως ένα μόνο άτομο, δεν μπορώ, και δεν θα ήμουν καν σε θέση, να φανταστώ. Αυτού του είδους την καινοτομία και την προσαρμογή μπορούν να την διαχειριστούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο μόνον οι επιχειρηματίες που ανταποκρίνονται στις μεταβαλλόμενες τιμές, όχι οι κεντρικοί σχεδιαστές, ανεξάρτητα από το πόσο έξυπνοι, γνώστες, ή καλών προθέσεων είναι.

Το σύστημα τιμών της ελεύθερης αγοράς επιτρέπει την ταχεία και εντατική ανακατανομή των πόρων που είναι αναγκαίοι σε ένα σενάριο κρίσης, όπως μια πανδημία. Αυτό που πρέπει να γίνει σε μια τέτοια κρίση δεν είναι να προσπαθήσουμε να κατευθύνουμε την αγορά για να διασφαλίσουμε ότι θα μας παρέχει αυτά που χρειαζόμαστε (η προσέγγιση αυτή σχεδόν εγγυάται ότι θα καταστήσει την κατάσταση χειρότερη από ό,τι είναι), αλλά να αφεθεί ελεύθερη να κάνει αυτό που κάνει πάντα: να συνταιριάζει τους στόχους των επιχειρηματιών παραγωγών με τις ανάγκες του πληθυσμού.

***

Ο Matthew Tanous είναι επαγγελματίας προγραμματιστής λογισμικού με στενό ενδιαφέρον για τα οικονομικά, την ιστορία, τη φιλοσοφία και την επιστήμη. Είναι ο κύριος συντελεστής του blog Disinthrallment.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου Ludwig von Mises

Πηγή: https://www.eleytheriagora.gr/