- Η ηθική παρενόχληση είναι όρος που χρησιμοποίησε για πρώτη φορά η ψυχίατρος Ηirigoeyn (1998), για να περιγράψει την προσπάθεια ψυχικής εξόντωσης του άλλου χωρίς σωματική βία.
- Η ηθική παρενόχληση είναι μια ύπουλη μορφή λεκτικής βίας γιατί γίνεται μέσω έμμεσων σχολίων, υπαινιγμών, κουτσομπολιών.
- Γίνεται ακόμα και με περιφρονητικά νεύματα, τα οποία δεν είναι εύκολα αντιληπτά από το περιβάλλον.
Βρίσκεστε συχνά αντιμέτωποι στην προσωπική ή επαγγελματική σας ζωή με τα προσβλητικά σχόλια ενός δύστροπου συντρόφου ή εργοδότη;
Είστε ανεκτικοί σε υποτιμητικά σχόλια άλλων, προκειμένου να μη δημιουργηθούν περαιτέρω εντάσεις; Αν ναι, τότε είστε θύμα ηθικής παρενόχλησης.
Στόχος του ατόμου που ασκεί την ηθική παρενόχληση είναι η ψυχική εξόντωση αυτού που έχει στοχοποιήσει. Ο θύτης είναι ένα άτομο χειριστικό, με αποτέλεσμα να μην γίνεται άμεσα αντιληπτός ο ρόλος του από το ευρύτερο περιβάλλον.
Επίσης χαρακτηρίζεται από εγωισμό, ανεπάρκεια και ανασφάλεια. Ουσιαστικά πρόκειται για άτομο με χαμηλή συναισθηματική νοημοσύνη, αλλά και χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Το θύμα είναι ένα ευσυνείδητο και ευαίσθητο άτομο, με υψηλά προσόντα τις περισσότερες φορές και αυτό προκαλεί τη ζήλεια του θύτη. Ο θύτης φθονεί το θύμα και καλύπτει την ανεπάρκεια του υποτιμώντας το …« είσαι άχρηστος-η, ανεπαρκής , όλα τα κάνεις λάθος».
Tο θύμα αναρωτιέται τι συμβαίνει και που έφταιξε «που φταίω… μα που έχω κάνει λάθος…». Παρά το γεγονός ότι δεν βρίσκει τίποτα, ψάχνει να ανακαλύψει τι είπε ή τι έκανε και παρερμηνεύθηκε από τον θύτη.
Σε μια τέτοια σχέση τα επικριτικά σχόλια και οι υπόγειες επιθέσεις είναι σχεδόν σε καθημερινή βάση. Ο θύτης χρησιμοποιεί εκφράσεις όπως: “δεν καταλαβαίνεις τι σου λεω”, ” κανείς δεν μπορεί να συζητήσει μαζί σου”, “όλο τα ίδια λες… κουράστηκα”.
Το θύμα είναι ενοχικό και αρχίζει να δικαιολογείται. Στη συνέχεια βρίσκεται σε αδιέξοδο , σε ποιον να μιλήσει, τι να πει, πως να περιγράψει αυτό τον ύπουλο πόλεμο που ζει και δεν μπορεί να αποδείξει.
Στο αρχικό στάδιο της παρενόχλησης το θύμα είναι σε κατάσταση σύγχυσης και αρνείται την πραγματικότητα. «Δεν μπορεί να μου συμβαίνει αυτό, κάτι δεν καταλαβαίνω καλά….». Αναζητά λογικές εξηγήσεις για τις αλεπάλληλες επιθέσεις που δέχεται ενώ συνεχίζει να ρωτάει τι μπορεί να κάνει, για να βελτιώσει την κατάσταση.
Η απάντηση του θύτη είναι παγωμένη και πάντα αόριστη «δεν έχω τι να σου πω… ότι και να σου πω δεν καταλαβαίνεις…. πάλι τα ίδια θα κάνεις». Το θύμα αναρωτιέται αν είναι υπερβολικό, νιώθει φόβο και ένταση, τα οποία έχουν ως αποτέλεσμα να παραλύει και να μην μπορεί να είναι λειτουργικό. Οι επιπτώσεις στην ψυχική του υγεία και κατά συνέπεια στην απόδοσή του είναι μεγάλες και κάποιες φορές καταστροφικές.
Για να προστατευτεί το θύμα από όλη αυτή την ηθική παρενόχληση, θα χρειαστεί να αναγνωρίσει αυτή τη διαστροφική διαδικασία στην οποία έχει εμπλακεί.
Επίσης, θα πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι ο θύτης, επιχειρεί να του μεταφέρει όλη την ευθύνη για μια προσωπική, οικογενειακή ή επαγγελματική σύγκρουση. Πρακτικά τα βήματα απεμπλοκής έχουν ως εξής:
- Συνειδητοποίηση του προβλήματος.
- Αναγνώριση της ηθικής παρενόχλησης.
- Απενοχοποίηση.
- Καταγραφή προσβολών.
- Εξωτερίκευση του προβλήματος.
- Ενημέρωση του οικογενειακού, ή επαγγελματικού περιβάλλοντος ανάλογα με την περίσταση.
- Δράση.
Αξίζει να επισημανθεί, ότι για να προχωρήσει το θύμα σε δράση, θα πρέπει να αντιληφθεί ότι ο θύτης είναι ένα άτομο με ψυχοπαθολογία και δεν έχει νόημα να περιμένει να αλλάξει.
Επίσης θα χρειαστεί αυτοπεποίθηση και ένα περιβάλλον που δεν θα το κρίνει, αλλά θα το υποστηρίζει στην προσπάθεια του να «σωθεί» . Δυστυχώς, πολλές φορές το οικείο περιβάλλον δεν είναι σε θέση να βοηθήσει, γιατί και οι ίδιοι χειραγωγούνται από το θύτη και τις υστερόβουλες φήμες του.
Συμπερασματικά
Η δράση είναι η μόνη λύση για να σταματήσει η ηθική παρενόχληση. Όσο καθυστερεί το θύμα να προχωρήσει σε άμεσες λύσεις, τόσο πιο έντονες θα είναι οι λεκτικές επιθέσεις του θύτη. Για να δράσει όμως κάποιος, θα πρέπει να είναι σε καλή ψυχολογική κατάσταση και για αυτό τις περισσότερες φορές το θύμα θα χρειαστεί τη βοήθεια ενός ειδικού.
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΑΠΟ:
Hirigoyen Marie- France (1998)., H ηθική παρενόχληση, η διαστροφική βία στην καθημερινή ζωή. Εκδόσεις Πατάκη, 1999.
Leymann Η. (1996)., Mobbing Le seuil, 1996 για τη γαλλική μετάφραση.
Υπογράφει: Δώρα Φούντα
Κοινωνιολόγος MPhil University of Glasgow-Certified coach University of Cambridge, Επιστημονικός συνεργάτης Πανεπιστημίου ΑιγαίουΠηγή: https://fotinigeorgiou.gr/
