Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Το μέλλον είναι μέγεθος αντιστρόφως ανάλογο του παρελθόντος σου. 'Οσο περισσότερο έχεις συσσωρεύσει από το δεύτερο, τόσο λιγότερο σε απασχολεί το πρώτο. 'Οταν έχεις καταναλώσει άνω των 2/3 του προσδόκιμου επιβιώσεως, σε ενδιαφέρει πολύ το αν θα υπάρχει συνταξιοδοτικό σύστημα το 2037, αλλά ελάχιστα το πόσο θα έχει ρομποτοποιηθεί η εργασία.
Παρ’ όλα αυτά, μόνο οι άνθρωποι που έχουν πίσω τους αρκετό παρελθόν μπορούν να αντιληφθούν την τεράστια απόσταση που έχει διανυθεί μεταξύ 20ού και 21ου αιώνα.
Οι γιαγιάδες κι οι παππούδες μας γεννήθηκαν σαν άνθρωποι της γης προορισμένοι να ζήσουν κυρίως από την καλλιέργειά της. Οι όροι ζωής τους δεν διέφεραν δραματικά από τους ανθρώπους της προϊστορικής γεωργικής επανάστασης. Οι γονείς μας συσσωρεύτηκαν στις πόλεις για να γίνουν εργάτες ή υπάλληλοι, δουλεύοντας στις συνθήκες μιας -ανολοκλήρωτης στα ελληνικά δεδομένα- βιομηχανικής επανάστασης. Εμείς -του ’60 οι εκδρομείς- ζήσαμε την παράξενη μετάβαση από την αναλογική στην ψηφιακή τεχνολογία, κυρίως ως καταναλωτές, λιγότερο ως παραγωγοί. Τα παιδιά και τα εγγόνια μας θα ζήσουν σ’ ένα περιβάλλον στο οποίο όλες οι τεχνολογίες συντίθενται σε ένα αυτοματοποιημένο όλον που θολώνει τα όρια ανάμεσα στο φυσικό και το τεχνητό, το βιολογικό και το ψηφιακό, το ανθρώπινο και το ρομποτικό.
Μέχρι εδώ μόνο καλά νέα υπάρχουν. 'Οχι, δεν πρόκειται να ξυπνήσουν τα σατανικά ένστικτα του HAL 9000 που θα αποφασίσει να μας εξοντώσει μαζικά. Δεν χρειάζεται να γίνουμε λουδίτες του 21ου αιώνα και να εξοντώσουμε τους HAL που εξοντώνουν τις θέσεις εργασίας, η τεχνητή νοημοσύνη είναι συμπυκνωμένη και πολλαπλασιασμένη ανθρώπινη νοημοσύνη και τα ρομπότ απελευθερώνουν εκατομμύρια ανθρώπους από τις βαριές, μονότονες, αλλοτριωτικές κινήσεις της παραγωγικής αλυσίδας που κατέστρεφαν τη δημιουργικότητά τους.
Στην πραγματικότητα η ανθρωπότητα για πρώτη φορά έχει την τεχνολογική δυνατότητα να εξαλείψει την πείνα, τη φτώχεια, τις επιδημίες, τους πολέμους, την εκμετάλλευση, τις ανισότητες, τους εθνικούς και ταξικούς ανταγωνισμούς, να αντιστρέψει την περιβαλλοντική κατάρρευση και να επικεντρώσει τη δημιουργική ικμάδα της στην απόλαυση της ζωής και στην αναμέτρηση με τα πραγματικά όριά της: τον θάνατο και το τέλος του Ηλιακού μας Συστήματος. Το γεγονός ότι ένας υπολογιστής θα μπορεί στο μέλλον να γράφει κάτι πολύ ευφυέστερο από την μπούρδα που σας αραδιάζω εδώ δεν με χαλάει καθόλου.
Τα κακά νέα είναι ότι αυτό το απελευθερωτικό μέλλον είναι πιθανότερο να εξελιχθεί σε εφιάλτη. Και δεν θα φταίνε τα ρομπότ, όπως δεν έφταιγε η «Τζένη» που αχρήστευε τις δουλειές των επιδέξιων υφαντριών του 19ου αιώνα. Τα ρομπότ θα μας δώσουν τον χρόνο να σκεφτούμε ότι ο νέος τεχνολογικός πλούτος των εθνών, κάτω από τον έλεγχο της ελαχιστότατης, άπληστης και παράφρονος ολιγαρχίας, θα γίνει παράγοντας ασύλληπτων κοινωνικών και οικονομικών κρίσεων.
Ο καπιταλισμός είναι πράγματι το σύστημα που επέτρεψε την τρομακτική επιτάχυνση της τεχνολογικής καινοτομίας και τη μετάβαση στην αυτοματοποίηση. Αλλά είναι ταυτόχρονα το σύστημα που θα μετατρέψει το ιστορικό πλεονέκτημα της ανθρωπότητας σε στοιχείο οικουμενικής κρίσης.
Απ’ αυτή την άποψη αυτό που (καταχρηστικώς) αποκαλείται 4η Βιομηχανική Επανάσταση, μαζί με τις αλλαγές που επιφέρει στην εργασία, εγκυμονεί τις συγκρούσεις του μέλλοντος.
Κι εδώ υποχωρεί η μοιρολατρία της μέσης ηλικίας. Το μέλλον αποκτά ενδιαφέρον. Αρκεί να μην το προλάβει η Αλτσχάιμερ.
Θεωρίες για την υπεραξία
… 'Εχουμε καταλήξει, μετά από αρκετές χιλιάδες χρόνια προσπαθειών τουλάχιστον στον βιομηχανοποιημένο κόσμο, τα μόνα ζώα που έχουμε αγωνιστεί να γλιτώσουμε απ’ την αγχώδη αναζήτηση για την πηγή του επόμενου γεύματός μας και άρα έχουμε αποκτήσει περισσότερο ελεύθερο χρόνο - όπου μπορούμε να μάθουμε σουηδικά, να τελειοποιήσουμε τις γνώσεις μας στον λογισμό και να ανησυχούμε για την αυθεντικότητα των σχέσεών μας, αποφεύγοντας τις ψυχαναγκαστικές και χρονοβόρες διατροφικές προτεραιότητες που εξακολουθούν να βασανίζουν τον αυτοκρατορικό πιγκουίνο ή την αραβική αντιλόπη.
Αλέν ντε Μποτόν, «Οι χαρές και τα δεινά της εργασίας»
Πηγή: http://sioualtec.blogspot.com/
