ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΜΒΟΛΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΒΛΑΚΕΙΑ;

 ΝΙΚΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣ

'Οσο περνάει ο πρώτος φόβος που προκάλεσε η πανδημία, επανεμφανίζονται συμπεριφορές που σημαδεύουν τη δημόσια ζωή εδώ και καιρό, από πολύ πριν από τον νέο κορωνοϊό. Μεταξύ αυτών είναι το κίνημα εναντίον των εμβολίων που, παρά την προφανή ανάγκη να θωρακιστεί η ανθρωπότητα εναντίον ενός ανεξέλεγκτου κινδύνου, φαίνεται όχι μόνο να παραμένει ακλόνητο, αλλά ίσως και να ενισχύεται μέσα στο κλίμα αβεβαιότητας.
Ενώ διεθνώς δεκάδες ομάδες επιστημόνων εργάζονται πυρετωδώς και τέσσερις προχώρησαν στο δεύτερο στάδιο δοκιμών σε ανθρώπους, δεν γνωρίζουμε πότε θα υπάρξει εμβόλιο αποτελεσματικό, ασφαλές και διαθέσιμο σε μαζικές ποσότητες. 'Ετσι, δεν γνωρίζουμε ούτε πώς θα πράξουν τότε και όσοι σήμερα δηλώνουν πως δεν θα κάνουν εμβόλιο. 'Οπως και να έχει, η μαχητικότητα των πολέμιων των εμβολίων εντάσσεται σε ένα κλίμα ανορθολογισμού που παρατηρείται σε πολλές χώρες τα τελευταία χρόνια. Αυτή συμπεριλαμβάνει την έντονη συνωμοσιολογία, την άρνηση αποδοχής της κλιματικής κρίσης και, τελευταίως, όπως είδαμε στις ΗΠΑ, την απόρριψη των μέτρων που αποσκοπούν στον έλεγχο της πανδημίας. 'Οσο αναπτύσσεται αυτό το κύμα τόσο μεγαλύτερη θα είναι και η ζημία στην κοινωνία. Είναι ανάγκη, λοιπόν, να βρεθεί «εμβόλιο» και για τον ανορθολογισμό.

Είναι δύσκολο να κρίνει κανείς εάν οι ανορθολογικές συμπεριφορές είναι συμπτώματα ή η ίδια η ασθένεια. Παρατηρώντας τις ΗΠΑ τις τελευταίες δύο δεκαετίες, βλέπουμε πόσο άλλαξε η πολιτική ζωή, κυρίως μετά την ίδρυση του τηλεοπτικού δικτύου Fox News του «συντηρητικού» μεγιστάνα Ρούπερτ Μέρντοχ, το οποίο εισήγαγε (ή, για να είμαστε πιο ακριβείς, «ανέστησε» μετά πολλές δεκαετίες) τον έντονο λαϊκισμό στην πολιτική αντιπαράθεση. Είτε βρήκε έτοιμο ακροατήριο είτε το καλλιέργησε, το αποτέλεσμα είναι ότι το τηλεοπτικό κανάλι πρωταγωνίστησε στην εδραίωση ενός κλίματος διχασμού στην πολιτική και στην κοινωνία.

Μέσα σε αυτή την αμφισβήτηση θεσμών και ειδικών, υπονομεύονται και η πραγματικότητα και η λογική. Τότε, το μόνο που θέλουμε να ακούμε είναι ό,τι μας βολεύει, ό,τι ήδη πιστεύουμε. Εδώ δεν χωράει η λογική, το μόνο που μας ενδιαφέρει είναι ποιος μιλάει και ποιο κίνητρο του αποδίδουμε. 'Οταν αυτή η νοοτροπία βοηθάει στην εκλογή ομοϊδεάτη, η «ασυμβίβαστη» μαχητικότητα επιβραβεύεται και ενισχύεται από τον εκλεκτό της. Ο Ντόναλντ Τραμπ εξελέγη επειδή εξέφραζε την αμφισβήτηση εναντίον της «κεντρικής» πολιτικής σκηνής, των «παραδοσιακών» μέσων ενημέρωσης, της επιστήμης (ή «αριστείας» που λέμε εμείς σήμερα), και, εντέλει, της λογικής. 'Ετσι, ο Αμερικανός πρόεδρος είναι σύμπτωμα μιας βαθύτερης ασθένειας, αλλά εξελίσσεται σε ασθένεια, μιας και επιδεινώνει την κατάσταση: η ανάγκη του να καλλιεργεί τον διχασμό, να ψεύδεται και να αμφισβητεί τους πιο άξιους από τον ίδιο, ενισχύουν τους εχθρούς της λογικής, της γνώσης και της σύνεσης όχι μόνο στη χώρα του αλλά παντού.

(Ο βουλευτής «δεν θέλω εμβόλιο» Κυρ. Βελόπουλος είναι μόνο ένας που ζήλεψε τη δόξα του Τραμπ). Το γεγονός ότι το θρυλικό σύστημα θεσμικών «ελέγχων και ισορροπιών» της αμερικανικής πολιτικής δεν μπόρεσε να τιθασεύσει τον Τραμπ, δείχνει πόσο η ασθένεια έχει διαβρώσει και το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα. Οσο επικρατεί ο Τραμπ τόσο ενθαρρύνονται και άλλοι να αμφισβητούν και να υπονομεύουν ό,τι δεν ταιριάζει με το θυμικό τους. Ετσι δεν ακούγεται υπερβολική η πρόβλεψη ομάδας ερευνητών του Πανεπιστημίου George Washington ότι, σύμφωνα με μοντέλο ανάλυσής τους, σε μία δεκαετία οι γνώμες κατά του εμβολιασμού θα υπερτερούν (Nature, 13/5/2020).

'Ισως ο ίδιος ο νέος κορωνοϊός θέσει τέλος στην αλαζονεία του ανορθολογισμού. 'Οσο ο Τραμπ, ο Μπολσονάρο και άλλοι υποτιμούν τον κίνδυνο και τις ευθύνες τους, ενώ υπονομεύουν τους επιστήμονες και την επιστήμη, παρασύρουν τους οπαδούς τους αλλά και αμέτρητους αθώους στην καταστροφή.

Θα δούμε εάν η πανδημία θα αναγκάσει τους θιασώτες της βλακείας να έρθουν στα λογικά τους ή εάν θα ερμηνεύσουν την καταστροφή ως επιβεβαίωση ότι είναι θύματα συνωμοσίας. Ας μην περιμένουμε, όμως. Ας τους αντιμετωπίζουμε κάθε μέρα με επιχειρήματα και αποφασιστικότητα.

Πηγή: https://www.kathimerini.gr/