Από: Αρετή Λύτα
Η προέλευση του ανθρώπου αποτελεί κεντρικό θέμα συζήτησης για την παλαιοανθρωπολογία κατά την τελευταία δεκαετία.
Πώς και πότε οι σύγχρονοι άνθρωποι διεσπάρησαν στον κόσμο; Η παλαιότερη αξιόπιστη χρονολόγηση είναι περίπου πριν από 200.000 έτη στην Ανατολική Αφρική.
Εκτός Αφρικής, η αρχαιότερη θέση που περιέχει απολιθώματα σύγχρονων ανθρώπων είναι στο σημερινό Ισραήλ και χρονολογείται πριν από περίπου 100.000 έτη. Η τοποθεσία στο Ισραήλ έχει ιδιαίτερη σημασία. Καθώς οι σύγχρονοι άνθρωποι μπορεί να ζούσαν εκεί ταυτόχρονα με τους H. Neanderthalensis που είχαν κινηθεί προς τα εκεί νωρίτερα. Για άγνωστους λόγους υπήρξε ένα σημαντικό κενό πριν την άφιξη των σύγχρονων ανθρώπων σε άλλες περιοχές πέραν της Αφρικής. Έχει ενδιαφέρον, ότι πολλές από τις αρχαιότερες θέσεις βρίσκονται στην νησιωτική Νοτιοανατολική Ασία. Θέσεις συμβατές με την πιθανότητα μιας παράκτιας πορείας εξάπλωσης από την Ανατολική Αφρική κατά μήκος της Αραβικής χερσονήσου, των Ασιατικών μη ηπειρωτικών επιφανειών ξηράς και τελικά στη Νοτιοανατολική Ασία.
Εκτός Αφρικής, η αρχαιότερη θέση που περιέχει απολιθώματα σύγχρονων ανθρώπων είναι στο σημερινό Ισραήλ και χρονολογείται πριν από περίπου 100.000 έτη. Η τοποθεσία στο Ισραήλ έχει ιδιαίτερη σημασία. Καθώς οι σύγχρονοι άνθρωποι μπορεί να ζούσαν εκεί ταυτόχρονα με τους H. Neanderthalensis που είχαν κινηθεί προς τα εκεί νωρίτερα. Για άγνωστους λόγους υπήρξε ένα σημαντικό κενό πριν την άφιξη των σύγχρονων ανθρώπων σε άλλες περιοχές πέραν της Αφρικής. Έχει ενδιαφέρον, ότι πολλές από τις αρχαιότερες θέσεις βρίσκονται στην νησιωτική Νοτιοανατολική Ασία. Θέσεις συμβατές με την πιθανότητα μιας παράκτιας πορείας εξάπλωσης από την Ανατολική Αφρική κατά μήκος της Αραβικής χερσονήσου, των Ασιατικών μη ηπειρωτικών επιφανειών ξηράς και τελικά στη Νοτιοανατολική Ασία.
Πηγή εικόνας: www.nationalgeographic.com
Το ερώτημα που εγείρεται είναι το εξής: «Τι συνέβη μεταξύ της εμφάνισης του σύγχρονου ανθρώπου και του τελικού αποικισμού»; Αυτό το ερώτημα έχει αποτελέσει το αντικείμενο εξαιρετικά πολωμένων διαφωνιών. Από αυτές έχουν δημιουργηθεί δυο μοντέλα. Γνωστά σήμερα ως το μοντέλο της εξόδου από την Αφρική και το μοντέλο της πολυτοπικής εξέλιξης. Σημειώνεται ότι αυτές οι διαφωνίες αναφέρονται μόνο στην εμφάνιση του σύγχρονου ανθρώπου.
Το πολυτοπικό μοντέλο στην πιο ακραία του εκδοχή προϋποθέτει ότι τα είδη των ανθρωποϋπόστατων και οι επακόλουθοι πληθυσμοί εξελίχθηκαν σε όλον τον παλαιό κόσμο. Δηλαδή οι H. Neanderthalensis στην Ευρώπη και οι H. Erectus στην Ασία, εξελίχθηκαν in situ στους σύγχρονους πληθυσμούς που ζουν στις περιοχές αυτές σήμερα.
Από την άλλη μεριά, η υπόθεση της εξόδου από την Αφρική προτείνει ότι οι σύγχρονοι άνθρωποι προέκυψαν πρόσφατα στην Αφρική και διεσπάρησαν στον υπόλοιπο κόσμο. Όπου και αντικατέστησαν τους αρχαϊκούς ανθρωποϋπόστατους. Οι αντικειμενικές και ποσοτικές αναλύσεις των προτύπων των απολιθωμάτων, όμως, είναι περίπλοκο έργο. Για παράδειγμα, τα δείγματα από γεωγραφικές περιοχές σπάνια θεωρούνται αποκλειστικά, γεγονός που αναπόφευκτα μειώνει τη σημασία τους. Οι ισχυρισμοί της τοπικής συνέχειας αμφισβητούνται έντονα από έναν αριθμό ανθρωπολόγων. Πολλοί εκ των οποίων βλέπουν ενδείξεις στο αρχείο των απολιθωμάτων μιας γενικής αντικατάστασης πληθυσμών. Η προέλευση αυτής της θεωρίας συνδέεται με την άφιξη των σύγχρονων μορφών σε διάφορες γεωγραφικές περιοχές.
Μολονότι και τα δυο μοντέλα παρουσιάζονται ορισμένες φορές στη βιβλιογραφία με εξαιρετικά εξειδικευμένες μορφές. Στην πραγματικότητα είναι καλύτερο να τα θεωρούμε ως κατηγορίες μοντέλων. Το κέντρο της αντιπαράθεσης Έξοδος από την Αφρική/Πολυπλοκότητα είναι αν οι μη Αφρικανικοί αρχαϊκοί πληθυσμοί Homo είχαν γενετική συμβολή στη σύγχρονη γονιδιακή δεξαμενή.
Μια αμφιλεγόμενη νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Nature ισχυρίζεται ότι η γεωγραφική προέλευση του ανθρώπινου είδους βρίσκεται στους υγρότοπους νότια του ποταμού Zambezi. Σήμερα, η περιοχή αυτή είναι ένα από τα μεγαλύτερα διαμερίσματα αλατιού παγκοσμίως, γνωστά ως Makgadikgadi.
Πηγή: https://www.maxmag.gr/
