Οι περιπτώσεις σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης ανηλίκων που φτάνουν στο φως της δημοσιότητας, ολοένα και αυξάνονται.
Περιστατικά που σχετίζονται με κατ’ εξακολούθηση ή μη σεξουαλική κακοποίηση, από συγγενικά/οικεία πρόσωπα ή αγνώστους, αποτελούν από τα δυσκολότερα και πιο τραυματικά βιώματα της ζωής ενός παιδιού, με «άμεσες» και «έμμεσες» συνέπειες στον ψυχισμό των θυμάτων, καθ’ όλη την πορεία της ζωής του.
Στο πρώτο στάδιο, το παιδί καλείται να διαχειριστεί το αρχικό σοκ της συνειδητοποίησης πριν την αποκάλυψη. Περνάει από εσωτερικές διαδικασίες (ανάλογα με την ηλικία, τη γνωστική ανάπτυξη και τη συναισθηματική του ωριμότητα), συγκρουόμενες ανάμεσα στο «καλό» και «κακό» , το «σωστό» και το «λάθος» , το «φυσιολογικό» και το «μη φυσιολογικό». Συναισθήματα όπως η ενοχή, η ντροπή, ο φόβος, ο θυμός και η απογοήτευση αποτελούν κάποια από τα συχνότερα συναισθήματα που καταγράφονται σε αναφορές των ανήλικων θυμάτων σεξουαλικής παρενόχλησης ή/και βιασμού.
Στα περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης ή/και εκμετάλλευσης στα οποία εμπλέκονται και πρόσωπα του συγγενικού περιβάλλοντος (ειδικότερα μητέρα ή πατέρας), τα παιδιά θύματα καλούνται να διαχειριστούν και τις «δεδομένες» για εκείνο αξίες των ρόλων της οικογένειας και των δεσμών.
Επιπλέον, στις περιπτώσεις όπου η αποκάλυψη δεν προκύπτει από το ίδιο το παιδί, αλλά γίνεται από τρίτους, το ανήλικο θύμα καλείται να επεξεργαστεί περεταίρω εσωτερικές διαδικασίες. Βρίσκεται «απροετοίμαστο» μπροστά σε μια σειρά γεγονότων και ψυχολογικών μεταπτώσεων.
Το πρώτο διάστημα (αμέσως μετά την αποκάλυψη), το ανήλικο θύμα καλείται να ανταπεξέλθει σε μια σειρά από αλλεπάλληλες νομικές διαδικασίες που περιλαμβάνουν πιθανόν πολλαπλές καταθέσεις, εξετάσεις από ιατρούς και άλλους ειδικούς, αναγνώριση προσώπων κτό, σε χώρους και με πρόσωπα άγνωστα και ξένα προς εκείνο. Καταστάσεις που κατά κανόνα προκαλούν ανασφάλεια και φόβο.
Κατά τον πρώτο αυτό καιρό, κάθε ανήλικο θύμα – ανεξάρτητα από το φύλο ή την ηλικία – έχει ανάγκη από συστηματική υποστήριξη ώστε να εξασφαλιστεί ένα αίσθημα ασφάλειας και αποδοχής. Ενδεικτικά, η έγκαιρη ενημέρωση και η συναισθηματική προετοιμασία για κάθε νέα συνθήκη που θα κληθεί να ανταπεξέλθει, η δημιουργία σχέσης εμπιστοσύνης και ασφάλειας με πρόσωπα αναφοράς που θα μπορούν να το συνοδεύουν και να το υποστηρίζουν στις διαδικασίες αυτές, η συνεχής διαβεβαίωση ότι δεν έχει καμία ευθύνη για ό,τι έχει συμβεί, καθώς και η συστηματική ενδυνάμωση της αυτό-εκτίμησής του και της ψυχικής του ανθεκτικότητας, αποτελούν καλούς προγνωστικούς παράγοντες ώστε να μην επιβαρυνθεί περισσότερο ο ψυχισμός του παιδιού.
Προοδευτικά, και με την πάροδο του χρόνου συχνά εκδηλώνονται «έμμεσες»-δευτερογενείς συνέπειες της σεξουαλικής κακοποίησης. Στη βιβλιογραφία, αλλά και στην κλινική πράξη, καταγράφονται συμπεριφορές όπως διαταραχές στη σίτιση, καταθλιπτικές τάσεις ή κατάθλιψη, διαταραχές στον ύπνο, χαμηλή αυτοεκτίμηση, διαστρεβλωμένη εικόνα σώματος, δυσκολίες στη δημιουργία δεσμών-σχέσεων-κοινωνικών συναναστροφών, και σε κάποιες περιπτώσεις, ροπή προς τη χρήση ουσιών ή εμπλοκή σε πορνεία στην ενήλικη ζωή.
Το σεξουαλικά κακοποιημένο άτομο χρειάζεται στήριξη και φροντίδα από ειδικούς ψυχικής σε όλες τις κρίσιμες αναπτυξιακές φάσεις της ζωής του, αλλά όχι μόνο αυτό. Οφείλουμε να στηρίξουμε κάθε άτομο που σχετίζεται άμεσα ή έμμεσα με το σεξουαλικά κακοποιημένο παιδί. Είτε πρόκειται για πρόσωπα της οικογένειας, είτε πρόκειται για φίλους ή συμμαθητές του, θα πρέπει να είμαστε σε ετοιμότητα να στήσουμε ένα πλέγμα στήριξης και προστασίας, προσαρμοσμένο στις ανάγκες της κάθε ομάδας.
Αν όμως θέλουμε ως κοινωνία να συναντάμε τέτοια αποτρόπαια γεγονότα όλο και λιγότερο, θα πρέπει να επενδύσουμε στην πρόληψη, ευαισθητοποιώντας, ενημερώνοντας και εκπαιδεύοντας κάθε παιδί, κάθε έφηβο, κάθε γονέα, κάθε εκπαιδευτικό, κάθε πολίτη.
Αναμφίβολα, η σεξουαλική κακοποίηση στην παιδική ηλικία συνδέεται με έντονο μετατραυματικό στρες που δύναται να προκαλέσει έντονες ψυχοκοινωνικές δυσκολίες στη ζωή του ατόμου.
Η έγκαιρη, συστηματική και προσαρμοσμένη σε κάθε ανήλικο θύμα στήριξη και παρέμβαση από ομάδα ειδικών μας δίνει αισιοδοξία για να βοηθήσουμε το άτομο να εξελιχθεί σε ένα λειτουργικό ενήλικα, πολίτη, σύντροφο και γονέα, που έχει μετατρέψει τη «μαχαιριά» σε μια αχνή ουλή.
- Η Ξένια Ι. Παρασκευοπούλου είναι Σχολική Ψυχολόγος, MSc, PhD(c)
Πηγή: https://www.newsit.gr/
