Επιμέλεια: Ελένη Σοφού
«Εδώ και χρόνια, επανέρχομαι σε αυτό το γεγονός της ζωής μου. Κάθε φορά που διαβάζω την ιστορία μιας έκτρωσης, βυθίζομαι σε μια συγκίνηση, χωρίς εικόνες, χωρίς σκέψεις, θαρρείς και οι λέξεις αλλάζουν μεμιάς, κι αποκτούν μια βίαιη αίσθηση… Ήταν μια εμπειρία ζωής και θανάτου που με διαμόρφωσε ουσιαστικά, που μου πρόσφερε μια άλλη θεώρηση του κόσμου. Όλα αυτά έγιναν σιγά σιγά. Μα δεν τολμούσα να το πω, ένα είδος εσωτερικής σιωπής είχε φωλιάσει μέσα μου. Υπάρχει κάτι που βαραίνει σε ό,τι έχει να κάνει με τη γυναικεία εμπειρία αυτή καθαυτήν, κάνοντας έτσι πολύ δύσκολο για εμάς τις γυναίκες να το εκφράσουμε, παρά τα όσα λέγονται περί απελευθέρωσης των γυναικών».
H Γαλλίδα συγγραφέας Ανί Ερνό το 1999, ορμώμενη από ένα προσωπικό, βαθιά τραυματικό γεγονός και έχοντας ως μόνο όπλο στα χέρια της τη διαδικασία της γραφής, μας περιγράφει μέσα από το βιβλίο της «Το γεγονός» τα βαθιά σκοτάδια της νοοτροπίας του 1960, μιας εποχής μεγάλης κοινωνικής και πολιτιστικής αναταραχής. Γιατί, κάποιες φορές, όπως λέει και η ίδια, επιβάλλεται να κρίνεις τον ίδιο το νόμο και όχι σύμφωνα με το νόμο. Στο βιβλίο βασίζεται και η ομώνυμη ταινία της Οντρέ Ντιγουάν που διακρίθηκε με τον Χρυσό Λέοντα και το βραβείο καλύτερης ταινίας στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας του 2021.
Πιο επίκαιρο από ποτέ το αυτοβιογραφικό βιβλίο της Ανί Ερνό κυκλοφόρησε στη χώρα μας τον Μάϊο του 2022 από τις εκδόσεις Μεταίχμιο σε μετάφραση Ρίτας Κολαϊτη, καθώς την ίδια περίοδο το Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής αποφάνθηκε ότι δεν υπάρχει συνταγματικό δικαίωμα στην άμβλωση οδηγώντας στην απαγόρευση των αμβλώσεων από 12 αμερικανικές πολιτείες. Ένα γεγονός που καταστρατηγεί τα δικαιώματα εκατομμυρίων γυναικών στον κόσμο ακυρώνοντας έτσι την απόφαση για τις αμβλώσεις ύστερα από πενήντα ολόκληρα χρόνια. Το βιβλίο τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας 2022 για «το θάρρος και την κλινική οξύτητα με την οποία αποκαλύπτει τις ρίζες, τις αποξενώσεις και τους συλλογικούς περιορισμούς της προσωπικής μνήμης…στο συγγραφικό της έργο, η Ερνό εξετάζει με συνέπεια και από διαφορετικές οπτικές γωνίες μια ζωή που χαρακτηρίζεται από έντονες ανισότητες όσον αφορά το φύλο, τη γλώσσα και την τάξη. Η πορεία της προς τη συγγραφή ήταν μακρά και επίπονη», αναφέρει η ανακοίνωση της Ακαδημίας των Νόμπελ.
Χρησιμοποιώντας το είδος της αφηγηματικής αυτοβιογραφίας η Ερνό μοιράζεται με τους αναγνώστες μια εξαιρετικά τραυματική για την ίδια προσωπική εμπειρία, η οποία, παρότι ανήκει πλέον στο πολύ μακρινό παρελθόν της, συνεχίζει να την στοιχειώνει. Βιωματικό, εξομολογητικό και προσωπικό, με μια αύρα αμεσότητας και ειλικρίνειας, το βιβλίο καταγράφει την περιπέτεια διακοπής μιας ανεπιθύμητης κύησης, την εποχή της νεότητας της συγγραφέως, όταν ήταν είκοσι τριών χρονών και φοιτήτρια φιλολογίας στο πανεπιστήμιο. Σε μια προσωπική της εξομολόγηση, κατορθώνει να μιλήσει για μια εμπειρία ζωής και θανάτου, που βίωσε από την αρχή ως το τέλος μέσα στο σώμα της, για την ηθική αξιολόγηση των πράξεων, τη θαρραλέα στάση απέναντι στο απαγορευμένο, απέναντι στον νόμο, σε μια Γαλλία όπου οι αμβλώσεις ήταν παράνομες. Στη Γαλλία η έκτρωση έγινε νόμιμη το 1975 χάρη στην θρυλική Σιμόν Βέιγ (1927-2017), Υπουργό Υγείας επί προεδρίας Ζισκάρ Ντ’ Εστέν. Στη χώρα μας την νομιμοποίηση των εκτρώσεων εισηγήθηκε ο Γεώργιος Γεννηματάς (1939-1994), Υπουργός Υγείας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, επί πρωθυπουργίας Ανδρέα Παπανδρέου. Ο νόμος 1609/1986 με τίτλο «Τεχνητή διακοπή της εγκυμοσύνης και προστασία της υγείας της γυναίκας και άλλες διατάξεις», ψηφίστηκε στις 3 Ιουλίου 1986.
Οι σελίδες της Ερνό είναι πυρωμένες, καθώς μας μεταφέρει σε έναν κόσμο όπου οι αποφάσεις χαράζουν την πορεία της ζωής, αλλά συγχρόνως είναι ψύχραιμες και αποστασιοποιημένες. Δεν κουβαλάνε δράμα, κουβαλάνε μια σκληρή πραγματικότητα, από όπου το μόνο που μπορεί να κάνει κανείς είναι να αποδράσει. Έστω κι αν η ελπίδα περνάει από αδιέξοδα δρομάκια του Παρισιού και από τραπέζια κουζίνας πάνω στα οποία εκτελούνται θυσίες. Η γραφή της είναι πυκνή και λεπτομερής. Με λίγες λέξεις, αλλά με ακρίβεια, ταχύτητα και ρυθμό, ανατέμνει τη συντηρητική κοινωνία της δεκαετίας του 1960. Με τις μουσικές, τις ταινίες και τις αναγνώσεις της, με τις συνήθειες των νέων της εποχής, τους περιορισμούς και τον συντηρητισμό της και με τους αγώνες για κοινωνική αλλαγή. Πολλές οι πτυχές που καταγράφονται και αξιολογούνται. Η Ερνό πιστεύει στη δύναμη της θέλησης. Μιας θέλησης που σε απαλλάσσει από ότι δεν επέλεξες, αλλά που μπορεί επίσης να σε οδηγήσει στη δημιουργία. Γιατί, κατά τον Νικόλαο Γαβριήλ Πεντζίκη (Έλληνα πεζογράφο, ποιητή και ζωγράφο), «…η πληγή είναι πηγή, το τραύμα παραμένει, αλλά αυτό γεννά την αφήγηση».
Καλό διάβασμα!
Λίγα λόγια για την συγγραφέα:
Η Ανί Ερνό (Annie Ernaux), γεννημένη το 1940, είναι μία από τις σημαντικότερες σύγχρονες συγγραφείς της Γαλλίας. Έχει λάβει πλήθος διακρίσεων για το πλούσιο πεζογραφικό της έργο, στο οποίο ξεχωριστή θέση έχει η αυτοβιογραφία της με τίτλο Τα χρόνια (2008). Μεταξύ άλλων τιμήθηκε με το βραβείο Μαργκερίτ Γιουρσενάρ για τη συνολική της συνεισφορά στα γράμματα, ενώ ήταν υποψήφια για το Man Booker International το 2019. Από τις εκδόσεις Μεταίχμιο κυκλοφορούν τα βιβλία της Ο τόπος (2019), Μια γυναίκα (2020), Τα χρόνια (2021) και Το γεγονός (2022). Το 2022 η Σουηδική Ακαδημία της απένειμε το Νόμπελ Λογοτεχνίας.
