Για πολλούς ανθρώπους είναι εξαιρετικά δύσκολο να διεκδικήσουν τα δικαιώματα τους ή να εκφράσουν ανοιχτά και ειλικρινά τα συναισθήματα και τα θέλω τους, με αποτέλεσμα να δημιουργούν προβληματικές προσωπικές, επαγγελματικές αλλά και κοινωνικές σχέσεις. Τα άτομα που δεν αντιδρούν ποτέ σε οποιαδήποτε αδικία και απλά "στρέφουν και το άλλο μάγουλο", γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης και εύκολος στόχος bullying.
Το κλειδί απέναντι σε αυτές τις συμπεριφορές είναι η διεκδικητικότητα;
Το να είναι κάποιος διεκδικητικός σημαίνει ότι μπορεί να υπερασπίζεται τα δικαιώματα του, να εκφράζει τις απόψεις και τα θέλω του με τρόπο άμεσο και ειλικρινή, χωρίς, όμως, να παραβιάζει τα αντίστοιχα δικαιώματα των άλλων, διότι η διεκδικητότητα στηρίζεται στον αμοιβαίο σεβασμό. Αν τα άτομα επικοινωνούν με ένα παθητικό ή επιθετικό τρόπο, στέλνουν λάθος μηνύματα με αρνητικές συνέπειες.
Παθητική συμπεριφορά: Αν η συμπεριφορά σας είναι παθητική, αν δεν αντιδράτε ποτέ για να αποφύγετε τη σύγκρουση, στέλνετε στο περιβάλλον σας το μήνυμα οτι οι επιθυμίες και τα συναισθήματα σας δεν είναι σημαντικά, με αποτέλεσμα να σας αγνοούν. Για παράδειγμα, όταν αναλαμβάνετε υπερβολικά πολλά καθήκοντα στη δουλειά σας σε σχέση με άλλους συναδέρφους για να διατηρηθεί η εργασιακή ειρήνη, διακινδυνεύετε τη δική σας ψυχική ισορροπία η πιθανόν και τις στενές διαπροσωπικές σας σχέσεις. Οι αρνητικές συνέπειες της παθητικής συμπεριφοράς είναι άγχος, αισθήματα πικρίας, μνησικακίας, αισθήματα θυματοποίησης, αλλά και θυμού.
Επιθετική συμπεριφορά: Το επιθετικό άτομο επιδιώκει να επιβάλλει τις απόψεις του αδιαφορώντας για τα δικαιώματα των άλλων, προσπαθώντας, μάλιστα, πολλές φορές να τους εκφοβίσει, να τους ταπεινώσει, ή ακόμα και να τους απειλήσει. Η επιθετικότητα υποσκάπτει την εμπιστοσύνη και τον αμοιβαίο σεβασμό. Τα επιθετικά άτομα δημιουργούν αισθήματα δυσαρέσκειας και ο περίγυρος τους, τους αποφεύγει.
Τι προκαλεί την έλλειψη διεκδικητικότητας;
Χαμηλή αυτοεκτίμηση. Τα άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση έχουν παθητική συμπεριφορά, με αποτέλεσμα να γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης και να νιώθουν ταπεινωμένοι. Δεν διεκδικούν τα δικαιώματα τους διότι πιστεύουν ότι δεν αξίζουν το σεβασμό των άλλων και ότι είναι ανεπαρκείς.
Εμπειρίες παιδικής ηλικίας. Πολλά παιδιά δεν έμαθαν να είναι διεκδικητικά τόσο από το οικογενειακό όσο και από το σχολικό τους περιβάλλον. Τους δίδαξαν ότι δεν θα πρέπει να υπερασπίζονται τον εαυτό τους όταν αδικούνται, ότι δεν θα πρέπει να επιχειρηματολογούν με αποτέλεσμα να εξελιχθούν σε παθητικούς ενήλικες.
Απολυταρχικοί γονείς. Τα παιδιά που μεγάλωσαν σε ένα αυστηρό οικογενειακό περιβάλλον όπου η υποταγή είχε υπέρτατη αξία δεν έχουν μάθει να διεκδικούν.
Ποια είναι τα οφέλη της διεκδικητικότητας;
1. Λιγότερη ανησυχία και άγχος. Αν ελεγξετε τους φόβους και τις ανασφάλειες σας και εκφράσετε στους γύρω σας τις ανάγκες και τα θέλω σας, το άγχος σας μειώνεται αισθητά, γιατί θα διαπιστώσετε οτι οι αντιδράσεις των άλλων ατόμων δεν είναι τόσο τρομερές όσο περιμένατε.
2. Μεγαλύτερη ευφορία και ικανοποίηση. Αν διεκδικήσετε με επιτυχή τρόπο τους στόχους και τα όνειρα σας, νιώθετε περισσότερο ικανοί και αποτελεσματικοί, ενισχύεται η επιθυμία σας για δημιουργικότητα και επομένως η ψυχική σας διάθεση είναι ανεβασμένη.
3. Υψηλότερη αυτοεκτίμηση. Μαθαίνοντας να διεκδικείτε τα θέλω σας αποκτάτε τον έλεγχο της ζωή σας, κερδίζετε το σεβασμό του περίγυρου και αντιλαμβάνεστε την πραγματική σας αξία.
4. Πιο υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις. Όταν οι άνθρωποι εκφράζουν με ειλικρινή τρόπο και χωρίς φόβο τις ανάγκες και τα θέλω τους, τότε είναι σίγουρο οτι έρχονται πιο κοντά. Οι παθητικές ή επιθετικές συμπεριφορές ποτέ δε βελτιώνουν, αλλά καταστρέφουν τις όποιες σχέσεις υπάρχουν.
Πώς να βελτιώσετε τις διεκδικητικές σας ικανότητες;
Συνειδητοποιήστε ότι η διεκδικητική συμπεριφορά δεν είναι μια άσχημη συμπεριφορά. Πολλές φορές μπορεί να δυσαρεστήσετε κάποιους ανθρώπους στη προσπάθεια σας να υπερασπίσετε τις ανάγκες σας. Πάντοτε θα υπάρχουν κάποιοι που θα κρίνουν αρνητικά τη συμπεριφορά σας, Το σημαντικό είναι να γνωρίζετε τα δικαιώματα σας και να τα διεκδικείτε με σεβασμό στα δικαιώματα των άλλων. Αυτή είναι μια σωστή και υγιής συμπεριφορά.
Μάθετε πως να αντιμετωπίσετε μια καταχρηστική και άδικη συμπεριφορά. Το να διακρίνετε μια άδικη συμπεριφορά είναι το πρώτο βήμα, αλλά το πιο σημαντικό είναι να μπορείτε και να την αντιμετωπίσετε. Είναι, λοιπόν, απαραίτητο να ορίσετε τα δικά σας προσωπικά όρια. Για παράδειγμα, αν κάποιος εκμεταλλεύεται το χρόνο σας και σας ζητά να κάνετε συνεχώς πράγματα γι' αυτόν, θα πρέπει να αρνηθείτε βάζοντας τους δικούς σας κανόνες.
Μη φοβάστε να συγκρουστείτε. Πολλές φορές πιστεύετε ότι, αν εκφράσετε τις ανάγκες σας, θα οδηγηθείτε σε έντονους καβγάδες με άσχημες συνέπειες. Αυτό, ωστόσο, δεν είναι ο κανόνας, γιατί μόλις οι άλλοι αντιληφθούν ότι υπερασπίζεστε τα δικαιώματα σας με λογικά επιχειρήματα, υποχωρούν και σταματούν να είναι πιεστικοί.
Προσπαθήστε να λειτουργείτε με αυτοπεποίθηση, ακόμα και αν δε το νιώθετε. Μερικές φορές μπορεί να νιώθετε ανασφάλεια και να έχετε αγωνία σχετικά με μια δύσκολη κατάσταση που πρέπει να αντιμετωπίσετε. Κρατήστε το σώμα σας σε όρθια, ευθυτενή στάση, κοιτάξτε τους άλλους στα μάτια και μιλήστε με ήρεμο, άμεσο και ξεκάθαρο τρόπο.
Εκφράστε την γνώμη και τα συναισθήματα σας με σταθερότητα.
Κανένας δε θα σας προστατέψει, αν, εσείς, δεν προστατέψετε τον εαυτό σας. Επειδή συνήθως οι άνθρωποι μας συμπεριφέρονται όπως εμείς, τους επιτρέπουμε να το κάνουν, διεκδικείστε στον κοινωνικό, εργασιακό, αλλά και οικογενειακό σας περιβάλλον το χώρο που πραγματικά δικαιούστε.
Συγγραφή Άρθρου
Επιβατιανού Αντιγόνη - Ψυχολόγος
Συμβουλευτική Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια. Ειδικεύτηκε στη Συμβουλευτική Ψυχοθεραπεία για εφήβους, ενήλικες και ζευγάρια με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου της Σκωτίας. Γνωστική Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία. Εξειδίκευση στις διατροφικές διαταραχές.
Πηγή:https://www.psychology.gr
