Επιμέλεια: Ελένη Σοφού
«Εκείνος που δεν μπορεί να ζει μέσα στην κοινωνία με τους άλλους είναι είτε θηρίο είτε θεός».
Με αυτή τη φράση του Αριστοτέλη (Πολιτικά Α΄) ξεκινά το πρώτο βιβλίο με την πέννα του Πάνου Δημάκη, «Δεκαεπτά Κλωστές» από την Κάπα Εκδοτική (2020), βασισμένο σε αληθινά γεγονότα. Στις 23 Αυγούστου του 1909 στο χωριό Καλοκαιρινές των Κυθήρων έγινε ένα από τα πιο ειδεχθή εγκλήματα στη χώρα μας. Μια πραγματική ιστορία που συντάραξε τα Κύθηρα και εξακολουθεί να αποτελεί αντικείμενο συζητήσεων και προβληματισμού. Οι «Δεκαεπτά κλωστές» είναι ένα συγκινητικό και ανατρεπτικό μυθιστόρημα, ένα καθηλωτικό ψυχογράφημα. Είναι η ιστορία ενός στυγερού φονικού που αγγίζει και προβληματίζει βαθιά. Ο συγγραφέας μας εξιστορεί τη ζωή του Αντώνη Αρώνη- Λαγωνάρη (αλλάζοντας το όνομα στο βιβλίο σε Αντώνη Γερακίτη-Καστελάνη), που πριν από 113 χρόνια αποτέλεσε ίσως μία από τις πρώτες περιπτώσεις εκφοβισμού και θύμα κατασκευασμένων ειδήσεων στη χώρα μας. Το μυθιστόρημα, παρόλο που έχει μια αστυνομική χροιά, είναι ένα ψυχολογικό, κοινωνικό θρίλερ. Στον πυρήνα του βιβλίου βρίσκεται η ανθρωποφαγική τάση των ανθρώπων να βρίσκουν εξιλαστήρια θύματα, η προσκόλλησή τους στην παγιωμένη ηθική, ο φθόνος και η συκοφαντία που τους οδηγούν να κρίνουν χωρίς να διασταυρώνουν.
Το πρώτο μέρος της πλοκής αποτελεί μια ηθογραφία της εποχής. Ο συγγραφέας σχεδιάζει το παζλ του νησιού κομμάτι-κομμάτι και το προσφέρει στον αναγνώστη με πλούσιο λεξιλόγιο και με όμορφες, δυνατές εικόνες. Περιγράφει με έντονα χρώματα και υπέροχες λεπτομέρειες, ήθη, έθιμα, ντοπιολαλιές, παραδόσεις και στερεότυπα της μικρής κοινωνίας. Προκαταλήψεις και συμπεριφορές που καθόριζαν άλλοτε ηθελημένα και άλλοτε άθελα καταστάσεις και γεγονότα. Ο συγγραφέας μας παρουσιάζει την ιστορία ενός καλοσυνάτου χωρικού που μετατράπηκε σε αδίστακτο δολοφόνο. Εμβαθύνει περισσότερο όμως στον άνθρωπο Καστελάνη. Βήμα-βήμα μας ξεναγεί στη ζωή του. Ο Καστελάνης ήταν ένας νέος με ήθος, με όνειρα, φύση καλλιτεχνική. Ήταν τσαγκάρης και έφτιαχνε τα καλύτερα στιβάνια (κρητικές μπότες) στο νησί, μάστορας και οργανοπαίχτης, πάντα καλεσμένος σε γιορτές και πανηγύρια να διασκεδάζει τους συγχωριανούς του με τη λύρα του. Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου γνωρίζουμε τα όνειρά του, τις προσδοκίες του, τους πόθους του, τις αγαθές του προθέσεις και τη διάθεσή του να δώσει αγάπη. Όμως η μοίρα και τα αόρατα νήματα που ορίζουν τη ζωή όλων μας είχαν άλλα σχέδια. Όλα ξεκίνησαν από μια συκοφαντία εναντίον του και ενώ εκφράστηκαν αργότερα υποψίες πως το επεισόδιο ήταν σκηνοθετημένο ο πρωταγωνιστής βιώνει την κοινωνική απόρριψη. Πληγωμένος από την δόλια συμπεριφορά των συγχωριανών του ο Καστελάνης αναγκάζεται να φύγει από το νησί για τον Πειραιά. Όμως η αδικία και τα προβλήματα συνεχίστηκαν. Προδομένος από σχεδόν όλους κι έχοντας χάσει ότι ήταν πολύτιμο στη ζωή του, ο Καστελάνης παίρνει μια μοιραία απόφαση που στιγμάτισε τα Κύθηρα. Θύτης και θύμα συγχρόνως «ο Καστελάνης από τη μία βλάφτηκε από την προσποιητή ηθική των ανθρώπων γύρω του και από την άλλη χρησιμοποίησε την δική του ελεύθερη βούληση στρεφόμενος όμως στο κακό». Ο τραγικός απολογισμός η δολοφονία 15 συγχωριανών του ανάμεσα τους μία έγκυος γυναίκα με τα δυο της παιδιά 12 και 10 ετών.
Ο τίτλος του βιβλίου είναι συμβολικός. Οι κλωστές είναι τα νήματα που χρησιμοποιούσε ο Καστελάνης στην εργασία του. Είναι οι χορδές της λύρας του που έπαιζε στα πανηγύρια. Αλλά κυρίως είναι τα νήματα της μοίρας, που τόσο προσπάθησε να αντιπαλέψει ο ήρωας του βιβλίου, αρχικά αδυνατούσε και στη συνέχεια αρνήθηκε να κόψει. Όσο αφορά την επιλογή του αριθμού - 17- ο αναγνώστης θα το πληροφορηθεί στο τέλος του βιβλίου. Μέσα από την κατρακύλα της ζωής του πρωταγωνιστή ο συγγραφέας μας δίνει πολλά στοιχεία για το δικαστικό σύστημα της εποχής, τη ζωή στις φυλακές και για την γκιλοτίνα που εμφανίστηκε στις φυλακές της Ελλάδας μετά την επανάσταση του 1821. Αλλά κύριο μέλημα του συγγραφέα είναι να εμβαθύνει στο ρόλο της κοινωνίας και στην επίδραση της στην ατομική ψυχοσύνθεση. Τι μπορεί να οδηγήσει μία ανθρώπινη ψυχή στο πιο ειδεχθές έγκλημα; Θα μπορούσε να προληφθεί η παραβατικότητα; Πόσο ρόλο παίζει η ατομική ευθύνη και πόσο σοβαρές είναι οι επιπτώσεις των λανθασμένων επιλογών, τόσο στο ίδιο το άτομο όσο και στην ευρύτερη κοινωνία; Πόσο επιβάλλεται η ηθική του «φαίνεσθαι» και η ηθική που φτιάχνει ο καθένας για τον εαυτό του. Τελικά τι είναι ηθική, τι είναι αρετή, τι είναι αμαρτία; «...η αμαρτία για μένα, Ρόζα είναι όταν αρνείσαι να σκεφτείς θετικά και όταν βλέπεις τον Θεό και τον κόσμο ως κριτή. Θέλεις να είσαι ενάρετη για να σου πουν οι άλλοι ότι είσαι ενάρετη! Για να δει μέσα από τα σύννεφα ο Θεός και να πει: «Τι καλή κοπέλα»! Χάνεις όμως την ουσία. Η αρετή δεν είναι το μέσο για να πετύχεις την ευτυχία και την καταξίωση. Η αρετή, η ίδια η αρετή, είναι ο στόχος. Αυτή είναι η ανταμοιβή σου. Δεν είσαι καλός άνθρωπος για να κερδίσεις κάτι. Είσαι καλός άνθρωπος για να είσαι καλός άνθρωπος”».
Καλό διάβασμα!
Λίγα λόγια για τον συγγραφέα.
Ο Πάνος Δημάκης γεννήθηκε το 1977. Μεγάλωσε στο Άστρος Αρκαδίας και από το 1995 ζει στην Αθήνα. Σπούδασε Αγγλική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Δούλεψε για δεκαοκτώ μήνες ως μεταφραστής στην Οργανωτική Επιτροπή των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 στην Αθήνα. Έχει μεταφράσει αφηγήματα από τα Αγγλικά και τα Ιταλικά. Μετά από ανάθεση, έκανε την επαναμετάφραση του έργου Ο Καπετάν Μιχάλης του Νίκου Καζαντζάκη από τα Ελληνικά στα Αγγλικά, αναθεωρώντας την αρχική μετάφραση του 1955. Επίσης, εργάστηκε ως επιμελητής στο φιλολογικό τμήμα των Εκδόσεων Καζαντζάκη και βοήθησε συνεπικουρικά στις αφιερωματικές εκθέσεις του Μουσείου Μπενάκη, στο πλαίσιο του «2017: Έτος Νίκου Καζαντζάκη». Τέλος, διατηρεί μεταφραστικό γραφείο όπου ασχολείται, κυρίως, με οικονομικά και νομικά κείμενα. Επί σειρά ετών διδάσκει επαγγελματικά Αγγλικά και Ισπανικά σε στελέχη πολυεθνικών εταιρειών. Μιλάει οκτώ γλώσσες. Έχει εκδώσει δυο βιβλία γλωσσολογικού ενδιαφέροντος: Το Βερβενιώτικο Ιδίωμα (Κάπα Εκδοτική) και το αγγλικό ετυμολογικό λεξικό Etymolexicon (εκδ. 24 Γράμματα). Οι Δεκαεπτά κλωστές είναι το πρώτο του μυθιστόρημα.
