Της Ελένης Σοφού
Σήμερα, Τρίτη 5 Φεβρουαρίου 2019, το 20% του πληθυσμού της γης γιορτάζει την Κινέζικη Πρωτοχρονιά ή το Κινέζικο Νέο Έτος γνωστό και ως Σεληνιακό Νέο Έτος. Η πρώτη ημέρα του κινέζικου νέου έτους, σύμφωνα με το σεληνιακό ημερολόγιο, ξεκινάει από τη νέα σελήνη που εμφανίζεται μεταξύ 21 Ιανουαρίου και 20 Φεβρουαρίου.
Αποτελείται από μια περίοδο εορταστικών εκδηλώσεων, γνωστή ως Ανοιξιάτικο ή Εαρινό Φεστιβάλ, που αρχίζουν με την κινέζικη Πρωτοχρονιά και τελειώνουν μετά από δεκαπέντε ημέρες με το Φεστιβάλ των Φαναριών.
Αποτελείται από μια περίοδο εορταστικών εκδηλώσεων, γνωστή ως Ανοιξιάτικο ή Εαρινό Φεστιβάλ, που αρχίζουν με την κινέζικη Πρωτοχρονιά και τελειώνουν μετά από δεκαπέντε ημέρες με το Φεστιβάλ των Φαναριών.
Το κινέζικο ζωδιακό σύστημα, σε αντίθεση με το δυτικό που αποτελείται από δώδεκα μήνες, χωρίζεται σε δώδεκα χρόνια. Κάθε χρόνος μιας δωδεκαετίας αντιστοιχεί σε ένα ζώδιο με την εξής σειρά: αρουραίος, βόδι, τίγρη, κουνέλι, δράκος, φίδι, άλογο, κατσίκα, πίθηκος, κόκορας, σκύλος και χοίρος. Αυτή η σειρά κατάταξης, σύμφωνα με την κινέζικη μυθολογία, προέκυψε όταν ο Βούδας κάλεσε κοντά του όλα τα ζώα του κόσμου λίγο πριν φύγει από τη γη. Τα μόνα που προσήλθαν ήταν αυτά που προαναφέραμε και ανάλογα με τη σειρά που παρουσιάστηκαν στο Βούδα πήραν και τη θέση τους στο κινέζικο ζωδιακό σύστημα. Άλλος ένας μύθος αναφέρει πως ζητήθηκε από δώδεκα ζώα να κολυμπήσουν σε ένα ποτάμι και ανάλογα με τη θέση που τερμάτισαν καθορίστηκε η σειρά τους στο κινεζικό ζωδιακό σύστημα.
Τη φετινή χρονιά ο χοίρος έχει την τιμητική του. Το έτος του Χοίρου, το τελευταίο στην ακολουθία του κινέζικου ζωδιακού κύκλου, αντιπροσωπεύει το τέλος του κύκλου και τη νέα ζωή. Γενικά θεωρείται μια ευοίωνη χρονιά γιατί ο Χοίρος σύμφωνα με την κινεζική παράδοση χαρίζει ειρήνη, αγάπη, ευκαιρίες για οικονομικές και επενδυτικές δραστηριότητες, καλοσύνη, ηρεμία και ευτυχία.
Η γιορτή της κινέζικης Πρωτοχρονιάς έχει τις απαρχές της στη δυναστεία των Σανγκ (μεταξύ 1600 και 1100 π.Χ.), όταν οι χωρικοί κατάφεραν να νικήσουν με τη βοήθεια πυροκροτητών και το φως κόκκινων φαναριών το πονηρό μυθικό θηρίο Nien (Έτος) που τους επιτίθετο στο τέλος κάθε χρόνου. Μετά την εξόντωση του θηρίου, οι χωρικοί προσέφεραν θυσίες στους θεούς και στους προγόνους τους για να σηματοδοτήσουν το τέλος της παλιάς εποχής και την αρχή της νέας. Και κάπως έτσι ξεκίνησε να γιορτάζεται η κινέζικη Πρωτοχρονιά.
Η κινέζικη Πρωτοχρονιά αποτελεί μία από τις μεγάλυτερες γιορτές στην Κίνα και έχει επηρεάσει έντονα τις εορταστικές εκδηλώσεις γειτονικών χωρών που ακολουθούν το σεληνιακό ημερολόγιο, όπως το Κορεάτικο Νέο Έτος, το Τέτ του Βιετνάμ και το Λάσαρ του Θιβέτ. Επίσης γιορτάζεται σε χώρες με σημαντική υπερπόντια μετανάστευση κινέζικων πληθυσμών, συμπεριλαμβανομένων της Σιγκαπούρης, Ινδονησίας, Μαλαισίας, Ταϊλάνδης, Μιανμάρ, Καμπότζης, Φιλιππίνων και Άγιο Μαυρίκιο, καθώς και πολλές χώρες στη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη.
Τα έθιμα και οι παραδόσεις της κινέζικης Πρωτοχρονιάς ποικίλλουν. Την Παραμονή κάθε οικογένεια καθαρίζει καλά το σπίτι της προκειμένου να διώξει κάθε κακό και να ανοίξει καθαρό δρόμο για να υποδεχτεί τη νέα χρονιά. Επομένως το καθάρισμα την πρώτη μέρα του νέου έτους θεωρείται γρουσουζιά καθώς διώχνει κάθε καλή τύχη. Το οικογενειακό δείπνο της Παραμονής περιλαμβάνει παραδοσιακά φαγητά, μεταξύ των οποίων μανιτάρια, ψάρια, ζυμαρικά, κοτόπουλο, φρούτα κυρίως μανταρίνια και τα κέικ «niangao», φτιαγμένα από ζύμη ρυζιού και ζάχαρη που συμβολίζουν καλή τύχη και την πρόοδο της οικογένειας. Μία από τις διασημότερες παραδόσεις της βόρειας Κίνας είναι η κατανάλωση ζυμαρικών γιατί η κινέζικη λέξη για τα ζυμαρικά είναι «jiao zi» και σημαίνει την αντικατάσταση του παλιού με κάτι νέο και μια χρονιά γεμάτη πλούτη.
Οι γονείς δίνουν στα ανύπαντρα παιδιά τους κόκκινους φακέλους με χρήματα ως δώρο. Επίσης υπάρχει η προκατάληψη πως αν ο χρόνος ξεκινήσει με χρέη, έτσι θα τελειώσει, και γι’ αυτό οι Κινέζοι προσπαθούν να τακτοποιούν τις οικονομικές τους υποχρεώσεις μέχρι την παραμονή του νέου χρόνου. Επίσης η αγορά βιβλίων κατά τη περίοδο του Ανοιξιάτικου Φεστιβάλ αποφεύγεται γιατί η λέξη βιβλίο είναι «shū» και είναι ομόηχη με τη λέξη που χρησιμοποιούν για το ρήμα χάνω, οπότε η αγορά βιβλίων στην αρχή του νέου έτους θεωρείται οιωνός κακής τύχης. Τέλος, η λέξη μαλλιά σχετίζεται με τη λέξη κέρδος, οπότε εάν κάποιος πλύνει ή κόψει τα μαλλιά του την πρώτη μέρα του νέου έτους θα είναι σαν να μειώνει την περιουσία του.
Το κόκκινο χρώμα έχει τη τιμητική του κατά τη διάρκεια του Ανοιξιάτικου Φεστιβάλ αφού συνδέεται με την καλή τύχη, την επιτυχία, την ευτυχία, τον πλούτο και την μακροζωία. Το κινέζικο έθιμο θέλει να στολίζουν τα παράθυρα και τις πόρτες των σπιτιών με κόκκινες χάρτινες κορδέλες, φανάρια και δράκους. Πολλοί φορώντας κόκκινες στολές παίρνουν μέρος στις παραδοσιακές ψυχαγωγικές εκδηλώσεις, όπως ο χορός του λιονταριού, ο χορός του δράκου, βάδην με ξυλοπόδαρα, μεγάλες παρελάσεις και πολλά πυροτεχνήματα.
Την 15η ημέρα των εορταστικών εκδηλώσεων γιορτάζεται η Γιορτή των Φαναριών. Η γιορτή αυτή καθιερώθηκε επί της βασιλείας του αυτοκράτορα Μινγκ (28-75 μ.Χ) όταν υιοθετήθηκε ο Βουδισμός στην Κίνα και οι οπαδοί του πίστευαν ότι η δύναμη του Βούδα μπορούσε να διώξει το σκοτάδι. Για το λόγο αυτό ο αυτοκράτορας διέταξε τους υπηκόους του να ανάψουν φαναράκια κατά τη διάρκεια μιας περιόδου που αργότερα καθιερώθηκε ως Γιορτή των Φαναριών. Τη νύχτα της γιορτής χιλιάδες κόσμος βγαίνει στους δρόμους κρατώντας χάρτινα φαναράκια που συμβολίζουν την καλή τύχη, παίρνουν μέρος σε εκδηλώσεις με βεγγαλικά και παραστάσεις πολεμικών τεχνών, παίζουν θέατρο δρόμου κρατώντας φαναράκια με τη μορφή δράκου, κάνουν ακροβατικά και κούνιες στολισμένες με κόκκινες κορδέλες, χορεύουν παραδοσιακούς χορούς μεταξύ των οποίων και το χορό «Yangge» (ντυμένοι με κόκκινες και πράσινες στολές και μια κόκκινη μεταξωτή κορδέλα δεμένη στη μέση τους) και συμμετέχουν σε μεγάλες, πολύχρωμες παρελάσεις. Τέλος, η γιορτή τελειώνει με πυροτεχνήματα, τα οποία κατά την κινέζικη παράδοση διώχνουν τους δαίμονες και τα κακά πνεύματα, και χιλιάδες φαναράκια αφήνονται να φύγουν προς τον ουρανό.
