Το Νορβηγικό πλοίο «Όρια» που είχε επιταχθεί από τους Γερμανούς κατακτητές των Δωδεκανήσων χρησιμοποιήθηκε για τη μεταφορά 4.115 Ιταλών αιχμαλώτων από τη Ρόδο στον Πειραιά, όμως δεν έφτασε ποτέ στον προορισμό του.
Οι άσχημες καιρικές συνθήκες, μια επίθεση Βρετανικών πολεμικών πλοίων και τα κατασκευαστικά προβλήματα του «Όρια» οδήγησαν σε ένα από τα πιο πολύνεκρα ναυάγια στη ναυτική ιστορία.
Σε μια εποχή που η έκδοση «απαγορευτικού απόπλου» δεν εκδιδόταν από κάποια υπεύθυνη υπηρεσία, και τα μέσα που υπήρχαν για την πρόγνωση του καιρού ήταν ελάχιστα, τα ναυάγια λόγω καιρικών συνθηκών ήταν συχνά. Δείτε το βίντεο που ετοίμασε η ομάδα Up Drones για το «Όρια», με πλάνα από την περιοχή του ναυαγίου.
Ανάλυση μετεωρολογικών συνθηκών
Στις 11 Φεβρουαρίου 1944 όταν το πλοίο ξεκίνησε από τη Ρόδο με προορισμό το λιμάνι του Πειραιά οι καιρικές συνθήκες στο Νότιο Αιγαίο συνεχώς επιδεινώνονταν, με θυελλώδεις νοτιάδες και υψηλό κυματισμό, συνοδεία βροχόπτωσης, λόγω της παρουσίας ενός βαρομετρικού χαμηλού που κινήθηκε από τη Νότια Ιταλία με κατεύθυνση προς την Ελλάδα. Στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών/meteo.gr αναλύσαμε τα διαθέσιμα δεδομένα για τις συνοπτικές συνθήκες που επικρατούσαν την ημέρα του ναυαγίου στο νησάκι Πάτροκλος, νότια του Σουνίου, στις 12 Φεβρουαρίου 1944. Σημειώνεται ότι η ανάλυση αυτή βασίζεται σε πολύ λιγότερες διαθέσιμες μετρήσεις από αυτές που διαθέτουμε σήμερα, επομένως η ανάλυση δεν είναι απόλυτα ακριβής.
Ο παρακάτω χάρτης δείχνει τη θέση του βαρομετρικού χαμηλού πάνω από τη Δυτική Ελλάδα με την ελάχιστη βαρομετρική πίεση στο κέντρο του συστήματος να εκτιμάται στα 995 hPa (μαύρες καμπύλες). Με αποχρώσεις του κίτρινου και κόκκινου παρουσιάζεται η ταχύτητα του ανέμου σε km/h και με βέλη η διεύθυνση του ανέμου. Θυελλώδεις νότιοι άνεμοι έπνεαν σε όλο το Αιγαίο. Το πλοίο «Όρια» βυθίστηκε αύτανδρο στον βράχο «Μεδίνα» της νήσου Πάτροκλος στον Σαρωνικό τις πρώτες νυχτερινές ώρες της 12ης Φεβρουαρίου οδηγώντας στον θάνατο περίπου 4.000 ανθρώπους.
Η Ιστορία:
Βρισκόμαστε στο προτελευταίο έτος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Η Ιταλία έχει συνθηκολογήσει (8 Σεπτεμβρίου 1943) και οι Γερμανοί κατέχουν πλέον τα Δωδεκάνησα. Η ιταλική φρουρά έχει παραδοθεί και βρίσκεται υπό καθεστώς αιχμαλωσίας.
Τις απογευματινές ώρες της 11ης Φεβρουαρίου 1944, 4.046 ιταλοί στρατιωτικοί στοιβάχτηκαν στα αμπάρια του νορβηγικού πλοίου «Όρια» (Oria), που είχε επιταχθεί από τις γερμανικές αρχές. Το μόλις 2.127 τόνων πλοίο ήταν φορτηγό και είχε ναυπηγηθεί στην Αγγλία το 1920.
Το «Όρια» αναχώρησε τις πρώτες βραδυνές ώρες από τη Ρόδο με άσχημο καιρό και κατεύθυνση τον Πειραιά. Κατά τη διάρκεια της διαδρομής του δέχθηκε επίθεση από αγγλικά πλοία και από το ολλανδικό υποβρύχιο «Ντολφάιν», αλλά κατάφερε να ξεφύγει με τη βοήθεια των τριών ελαφρών αντιτορπιλικών που το συνόδευαν.
Τις βραδυνές ώρες της 12ης Φεβρουαρίου το κατάφορτο με τους ιταλούς πλοίο προσέκρουσε στον βράχο Μεδίνα κοντά στη νησίδα Πάτροκλος (γεωγραφικό πλάτος, 37ο 39' βόρεια, γεωγραφικό μήκος 23ο 59' ανατολικά), σε απόσταση 25 μιλίων ΝΑ του λιμανιού του Πειραιά. Το πλοίο πήρε κλίση και άρχισε να βυθίζεται. Η θάλασσα της περιοχής έγινε ο υγρός τάφος για χιλιάδες Ιταλούς που ήταν στοιβαγμένοι στα αμπάρια του.
Συνολικά, 4.074 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους (4.025 Ιταλοί, 44 Γερμανοί και 5 μέλη του πληρώματος). Οι διασωθέντες ανέρχονται σε μόλις 28 (21 Ιταλοί, 6 Γερμανοί και ο Έλληνας μηχανικός του πλοίου). H σχεδόν αύτανδρη βύθιση του «Όρια» δεν οφείλεται μόνο στην κακοκαιρία και τους κακούς χειρισμούς του νορβηγού πλοιάρχου, αλλά κυρίως στον ασφυκτικό εγκλωβισμό χιλιάδων ανθρώπων στ' αμπάρια ενός μικρού και παμπάλαιου σκάφους. Η φήμη που κυκλοφόρησε τότε ότι τορπιλίστηκε από το υποβρύχιο «Παπανικολής» δεν ευσταθεί, αφού εκείνη την ημέρα το θρυλικό υποβρύχιο έπλεε μεταξύ Κρήτης και Λιβάνου.
Και όμως, το πολύνεκρο αυτό ναυάγιο, που ξεπερνά κατά πολύ αυτό του Τιτανικού (1.523 νεκροί), δεν καταγράφηκε πουθενά. Ούτε στα συμβάντα των ελληνικών λιμεναρχείων, ούτε στο υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας, ούτε στις αθηναϊκές εφημερίδες που δεν ανέφεραν λέξη. Κι ας γέμισαν πτώματα οι παραλίες από τον Xάρακα ως το Λαγονήσι, που θύμιζαν «μαρίδα στο τηγάνι», σύμφωνα με τον χαρακτηρισμό ενός κατοίκου της περιοχής. H ναζιστική λογοκρισία απαγόρευσε την καταγραφή ή τη δημοσίευση οποιασδήποτε σχετικής πληροφορίας.
Τα επόμενα χρόνια πολλοί δύτες εξερεύνησαν το ναυάγιο του «Όρια» και έδωσαν συγκλονιστικές περιγραφές. Εκτεταμένη έρευνα στο ναυάγιο του «Όρια» πραγματοποίησε το 1999 ο δύτης Αριστοτέλης Ζερβούδης και το 2002 δημοσίευσε για πρώτη φορά το ιστορικό της βύθισης, όπως αυτό βρέθηκε στα αρχεία της γερμανικής Ναυτικής Διοίκησης Αιγαίου. Τα απομεινάρια του «Όρια» βρίσκονται σε βάθος 28 έως 42 μέτρων.
Πηγή: meteo.gr / sansimera.gr
