- Γράφει ο Βασίλης Αικατερίνης*
Βασίλης Αικατερίνης
Ο τελευταίος κόκκος άμμου της προεκλογικής κλεψύδρας θα σωθεί σε λίγες μέρες. Την 21η, αυτό που ονομάζουμε ανάληψη ευθυνών από τους πολίτες θα γίνει επιτέλους πράξη. Οι διαφωνίες επί πολλών θεμάτων ποικίλλουν, οι κομματικές προτιμήσεις διαφέρουν (πάνω από 30 θα είναι οι παρατάξεις που θα διεκδικήσουν ψήφο), οι υποσχέσεις και οι προγραμματικές δεσμεύσεις απ’ τους αρχηγούς κρίνονται και αξιολογούνται απ’ τη δημόσια σφαίρα· το πηδάλιο παραπαίει, όπως σε κάθε δημοκρατικό πλοίο, με σκοπό να χαραχτεί κοινή συναινέσει μια νέα και ενιαία κατευθυντήρια γραμμή.
Αυτό που μπολιάζει όμως με αδυναμία το όλο σύστημα, ελλοχεύει κινδύνους που η ιστορία έχει αναδείξει ως αυτοκαταστροφικούς για μια ολόκληρη πολιτεία και, κατ’ επέκταση, ολόκληρο τον κόσμο, αυτό που προδίδει την ένδεια ουσιώδους παιδείας και συλλογικής υπευθυνότητας, είναι η επιλογή της αποχής από τις κάλπες. Αυτή η αυτοακυρωτική πράξη, η επιλογή που, κατά μαθηματική ακρίβεια, οδηγεί στο ανώφελο αδιέξοδο και στον γκρεμό της κάλπικης τιμωρίας. Η μάστιγα της αυτοεξαίρεσης ταλανίζουν τις δημοκρατίες που έχουν περάσει και περνούν από αλλεπάλληλους κλυδωνισμούς, πολιτικές βεντέτες, κοινωνικοοικονομικές αναταραχές· είναι ίδιον της Κρίσης με κεφαλαίο ταυ.
Είναι ωστόσο και η κερκόπορτα του εχθρού της Δημοκρατίας. Η ευάλωτη φύση της, όχι ότι δεν έχει προσβληθεί πολλάκις στο παρελθόν, δεν απειλείται πάντοτε από αναχρονιστικές νεοναζί οργανώσεις, τα τέρατα που κοιμίζονται και ξυπνούν σε ασταθή πολιτικά εδάφη, ούτε από ανεξάντλητους λαϊκισμούς, πολυδιαφημισμένες εξαγγελίες και παχυλές υποσχέσεις, από εμπορευματοποιημένα και ανεξιχνίαστα, ωθημένα στη σκιά των δημοσίων φώτων, σκάνδαλα. Αλλά η ατομοκρατική αδιαφορία για τα κοινά (χωρίς να χρειαστεί απαραίτητα να ταυτιστούν με ένα κόμμα και να το ακολουθήσουν οπαδικά και τυφλά), η οποία λογίζεται από εκείνους ως μια δριμεία στηλίτευση στη Βουλή και στο έργο της, αυτό ναι, προσβάλει τους θεσμούς που τόσο θέλουμε να κρατάμε ακέραιους, σταθερούς, αλώβητους από παραπολιτικά παίγνια. Αυτό που αγνοούν οι ίδιοι όμως είναι πως αυτή τους η στάση αποτελεί μια έμμεση παραδοχή της τύχης τους σε ξένα χέρια. Απατώνται πως μπορούν να δαμάσουν το αύριο χωρίς τα δεκανίκια της δύναμης της συλλογικότητας, βουλιάζουν σ’ έναν βούρκο εγωτισμού και άγνοιας για τα τεκταινόμενα που αφορούν άπαντα τα μέλη μιας κοινωνίας.
Στη χώρα μας τα ποσοστά αποχής τρομάζουν, προειδοποιούν: το 2012 η αποχή άγγιξε το 34,88%. Έτος χάους, θα υποστήριζε εύκολα κανείς· τον Ιανουάριο του 2015 το ποσοστό αυξήθηκε κατά 1% (35,38%), τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους εκτινάχθηκε στο 43,43%, για να παραμείνει το 2019 στο σπαρακτικό 42,22% (!). Κοινώς, πάνω από 4 εκατομμύρια συμπολίτες έστρεψαν αλλού το βλέμμα τους όταν η χώρα τούς χρειάστηκε. Πολλοί κάνουν λόγο για πικρή αυτοδυναμία της αποχής, ενώ όλοι εμμένουν να ελπίζουν στη δραστική μείωσή του. Όχι για να προσφέρει την αυτοδυναμία ως δώρο πιο εύκολα στο οποιοδήποτε πρώτο κόμμα, αλλά να εκφράσει μια παλλαϊκή φωνή που δεν βουβαίνει απέναντι στις αντιξοότητες, στα εμπόδια, στις πολιτικές που χαντακώνουν το κοινό καλό, αναχαιτίζουν την εξέλιξη, κανονιοβολούν το όραμα της παντοειδούς ευημερίας.
Το «δεν ξέρω τι να ψηφίσω», «δεν με νοιάζει», «όλοι ίδιοι είναι» ισοδυναμεί με αδυναμία εύρεσης της θέσης του σύγχρονου όχι μόνο πολίτη αλλά και ατόμου μέσα στον κόσμο. Από πολιτικό ζώο, κατά Αριστοτέλη, μετατρέπεται σε παραδομένο στις πρωταρχικές του ανάγκες ανήμερο τέρας. Πολύ εύκολα πιάνεται στις παγίδες των φανατισμένων που κάνουν σαφάρι στην έρημο των αναποφάσιστων, ακόμη πιο εύκολα εκπίπτει σε ρουσφετολογικά κίνητρα, γίνεται έρμαιο θεάματος τσίρκου και καταντά να εργαλειοποιείται για αλλοτινά συμφέροντα.
Ο μονόδρομος της κάλπης έχει το –ασήκωτο ενίοτε– βάρος της ατομικής ευθύνης. Οι παράδρομοι της εθελοτυφλίας υπόσχονται ένα ξέγνοιαστο παρόν που καταστρέφεται πολύ γρήγορα από την παρελθοντική μας ανοχή. Διότι είναι περισσότερο αναίμακτο και κίβδηλα εκτονωτικό το ανέβασμα αντισυστημικών μιμιδίων στο Facebook, απ’ τον κοινό διαμερισμό των πολιτικών μας υποχρεώσεων και καθηκόντων, έχοντας απολέσει δυστυχώς απ’ την κουλτούρα μας το αγαθό της ακριβοθώρητης πλέον συνευθύνης.
*Απόφοιτος του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών
