O Χάρολντ Λόιντ στην περίφημη σκηνή με το ρολόι στο βουβό φιλμ «Safety Last!» του 1923
| HAROLD LLOYD ENTERTAINMENT/Pathé
Μία ώρα πάνω, μία ώρα κάτω (από σήμερα) δεν αλλάζει και πολλά. Εδώ και τρία χρόνια, ο ίδιος ο χρόνος έχει χάσει τη συνέχεια και το νόημά του. Έχουμε φτάσει να λέμε «πέρυσι» και να εννοούμε «πριν τρία χρόνια» ή 10 ολόκληρους μήνες της ζωής μας να τους θυμόμαστε πια σαν έναν αβίωτο έναν
Λένα ΠαπαδημητρίουΠριν από λίγες μέρες συνάντησα σε μια θεατρική παράσταση ένα μικρό, ετερόκλητο πλήθος φίλων που είχα να δω από καιρό. Ήταν ένα ζωοδοτικό reunion, με κραυγές χαράς και πλάγιες αγκαλιές, κάποιοι –οι πολύ τολμηροί– έδωσαν και σταυρωτά φιλιά. Μόνο όταν αρχίσαμε να ρωτάμε τα «Πόσους μήνες έχουμε να τα πούμε;» τα πράγματα έγιναν ιλαροτραγικά.
Διότι κανείς δεν θυμόταν τίποτα. Δεν υπήρχε καμία αίσθηση της τελευταίας «κρίσιμης περιόδου», κανείς δεν μπορούσε να προσδιορίσει πόσο καιρό είχε να δει τους άλλους (από πέρυσι ή από το 2020;), οι αναμνήσεις ήταν ένας δυσώδης αχταρμάς. 'Oταν μια φίλη ρώτησε κάποιον: «Πώς πάει το Βερολίνο;» εκείνος της απάντησε με αλαφιασμένο μάτι: «Μα τι λες; Στο Βερολίνο ήμουν ακριβώς πριν από δέκα χρόνια».
Φαίνεται ότι ο υπερχρόνος των lockdown —τότε που ώρες, εβδομάδες και μήνες ήταν ένας ομοιογενής χυλός— έχει κολλήσει πάνω μας και δεν λέει να φύγει με τίποτα. Zoύμε μια ολική αποδιοργάνωση. «Midnights become my afternoons» («Τα μεσάνυχτα γίνονται τα απoγεύματά μου») που λέει και η Τέιλορ Σουίφτ στο καινούργιο τραγούδι της «Anti-hero» (που σαρώνει).
Η κατάσταση αυτή ξεκίνησε, φυσικά– αυτό προσδιορίζεται χρονικά– το 2020. Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε μόλις πρόσφατα στην επιστημονική επιθεώρηση Psychological Trauma: Theory, Research, Practice and Policy, τους πρώτους έξι μήνες εκείνης της υπέροχης χρονιάς ήταν που οι άνθρωποι άρχισαν να υποφέρουν από αυτές τις ανεκδιήγητες στρεβλώσεις στην αντίληψη του χρόνου. Δεν χρειάζεται να είσαι και Φρόιντ για να αντιληφθείς ότι οι στρεβλώσεις αυτές συνιστούν παράγοντα κινδύνου για την πολύπαθη ψυχική υγεία.
Η κλιματική αλλαγή δεν φαίνεται να βοηθάει την κατάσταση. Η ζέστη π.χ. επιβραδύνει τον χρόνο. Το να βάζεις βέβαια ανήμερα του Αγίου Δημητρίου τα χαλιά και έξω τα παιδιά να φορούν σορτς επιτείνει τα μάλα αυτό από το οποίο «πάσχουμε» λίγο πολύ όλοι και έχει πια και επιστημονικό όνομα: «χρονική διάσπαση» («temporal disintegration»).
Εάν δε δουλεύεις πλέον εξ ολοκλήρου από το σπίτι (ή έστω «υβριδικά») είναι πολύ πιο πιθανό να τσαλαβουτάς σε μόνιμη βάση σε μια βαλτώδη «blursday» (σε ελεύθερη απόδοση «μέρα της θολούρας») ή «lundimanche» («Κυριακοδευτέρα), όπως την βάφτισαν οι Γάλλοι την εποχή της καραντίνας. Ούτε καταλαβαίνεις πώς περνάει. Μέχρι να σηκωθείς να πας να βάλεις το πρωί την καφετιέρα, είναι ήδη νύχτα και βλέπεις σποτ για σκευάσματα κατά της αϋπνίας στην τηλεόραση.
Σε αυτό το «πρωτόγνωρο» ξεχαρβάλωμα του χρόνου έχουν συμβάλει τα μέγιστα η κατάργηση εκείνων των μικρών που τον οριοθετούσαν, όλων εκείνων που σηματοδοτούσαν το πέρασμά του στις μικρές μας, πεπερασμένες ζωές και ξαφνικά για πολύ καιρό έπαψαν: πάρτι γενεθλίων, ποδοσφαιρικοί αγώνες, γιορτές αποφοίτησης, γάμοι, τελευταίοι αποχαιρετισμοί, βαφτίσια, προπονήσεις, βραβεύσεις, βραδιές χορού, ξενύχτια, διαγωνισμοί, «Ραντεβού στις 11.30 π.μ.», «Οι πόρτες κλείνουν στις 8 μ.μ.».
Ο καθένας μας διέσωσε όποιο χρονικό ορόσημο μπορούσε. Προσωπικώς θυμάμαι την τελευταία φορά που πήγα στο σινεμά χωρίς αντισηπτικό («Jo Jo Rabbit» στο «Embassy» της Πατριάρχου Ιωακείμ που δεν υπάρχει πια, Φεβρουάριος 2020). Ή τα τελευταία γενέθλια που γιόρτασα στη Ζωή Πριν, με φίλους, και με φιλιά, και με ευχές και αναίσχυντα «φουουοου» πάνω από κεριά (Φεβρουάριος 2020).
Back to the future
Οι νέες κρίσεις που άρχισαν στη συνέχεια να επικάθονται πάνω στην πανδημία κατάφεραν να επιδεινώσουν περαιτέρω τη σχέση μας με τον χρόνο. Εξ ου και έχουμε φτάσει να λέμε «πέρυσι» και να εννοούμε «πριν τρία χρόνια» ή 10 ολόκληρους μήνες της ζωής μας να τους θυμόμαστε πια σαν έναν αβίωτο έναν. Όπως αριστοτεχνικά συνόψισε σε φετινή συνέντευξή του ο συγγραφέας Σωτήρης Δημητρίου: «Ζούμε διαρκώς σε ένα επικίνδυνο αύριο».
Το χειρότερο σήμερα είναι οι νεοεφευρεθείσες μονάδες μέτρησης του χρόνου. Τρίμηνο από τη νόσηση. 18.00-21.00, το τρίωρο που θα αποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε τις ενεργοβόρες συσκευές. Οκτώ μήνες από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. «Είμαι στα πέντε εμβόλια, εσύ;».
Τις τελευταίες χρονιές τις θυμόμαστε με δυσοίωνες περιφραστικές διατυπώσεις π.χ. «Το χειρότερο έτος του αιώνα», «Η δεύτερη χρονιά της κόλασης» κ.ο.κ. Οσο για το 2022 θα είναι, μεταξύ άλλων, η χρονιά που το Μουντιάλ θα γίνει μες στο καταχείμωνο και που η Βρετανία έχει χριστιανό βασιλιά, ινδουιστή πρωθυπουργό, μουσουλμάνο δήμαρχο και αρχηγό της αντιπολίτευσης που έχει πάρει σύζυγο με εβραϊκές ρίζες.
Το αστείο είναι ότι, σε πείσμα όλων, τα ρολόγια έχουν κάνει δυναμικό comeback (σπάει κόκαλα η πρόσφατη διαφήμιση της Timex: «Μάθε την ώρα, χωρίς να δεις ότι έχεις 1.249 αναπάντητα email»). Οι Financial Times έγραφαν τις προάλλες για τη νέα μόδα να φοράς όχι ένα αλλά δύο ρολόγια: το κανονικό σου και ένα βιομετρικό. Ισως να είναι ένας συμβολικός τρόπος να γιορτάσουμε όλον αυτόν τον χαμένο χρόνο που μέσα μας θα πενθούμε εσαεί.
Πηγή: Protagon.gr
