πηγή εικόνας: unsplash.com
Συμβαίνει αρκετές φορές να έχουμε κατά νου ένα στόχο που επιθυμούμε να επιδιώξουμε και αρχίζουμε να ψάχνουμε τους τρόπους που θα μας φέρουν πιο κοντά σε αυτόν. Καθώς προχωράμε σε αυτή την αναζήτηση, ίσως παρατηρήσουμε ότι κάποιες πτυχές του δε μπορούμε να τις διαχειριστούμε. Επομένως, το μυαλό αρχίζει και αναπαράγει αρνητικά και καταστροφικά σενάρια, με αποτέλεσμα οι ίδιες μας οι σκέψεις να μπαίνουν εμπόδιο στην επίτευξη των ονείρων μας. Για παράδειγμα, ας υποθέσουμε ότι θέλουμε να ανοίξουμε τη δική μας επιχείρηση. Αν, όμως, διαρκώς σκεφτόμαστε το πώς και τί, χωρίς να κάνουμε ένα πρώτο βήμα προς αυτή τη διαδικασία, τότε είναι πολύ πιθανό να ματαιώσουμε αυτή μας τη φιλοδοξία.
Οι δυσλειτουργικές σκέψεις δε μας εξυπηρετούν καθόλου, καθώς διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα, καθιστώντας μας αδύναμους να μπορέσουμε να διακρίνουμε την αλήθεια από την ψευδαίσθηση. Η έρευνα έχει δείξει ότι οι άνθρωποι αναπτύσσουν αυτές τις γνωστικές στρεβλώσεις, ως τρόπο αντιμετώπισης των δυσμενών συμβάντων της ζωής. Συγκεκριμένα, όσο πιο παρατεταμένες και σοβαρές είναι αυτές οι ανεπιθύμητες καταστάσεις, τόσο πιο πιθανό είναι να σχηματιστούν μία ή περισσότερες γνωστικές στρεβλώσεις. Ουσιαστικά, οι δυσλειτουργικές σκέψεις είναι η προσπάθεια του μυαλού να μας πείσει ότι ισχύουν διάφορα αρνητικά σενάρια είτε για τον εαυτό μας, είτε για τον κόσμο. Αυτά, όμως, δεν είναι απαραίτητα αληθή.
Τύποι δυσλειτουργικών σκέψεων:
Τη δεκαετία του 1960, ο ψυχίατρος Aaron T. Beck πρωτοστάτησε στην έρευνα για τις γνωστικές στρεβλώσεις, κατά την ανάπτυξη μιας μεθόδου θεραπείας, γνωστής ως γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία. Το 1980, ο ψυχίατρος David D. Burns έγραψε ένα κλασικό βιβλίο αυτοβοήθειας, για να βοηθήσει στην ανακούφιση της κατάθλιψης και άλλων ψυχολογικών προβλημάτων. Το βιβλίο ονομάζεται “Αισθανθείτε καλά”. Σε αυτό περιέγραψε μια σειρά από δυσλειτουργικές σκέψεις, στις οποίες οι άνθρωποι μπορεί να επιδίδονται συνήθως και που επηρεάζουν τη διάθεση και τη συμπεριφορά.
Μερικές από τις πιο κοινές δυσλειτουργικές σκέψεις είναι οι ακόλουθες:
- Σκέψη “όλα ή τίποτα”: Αυτή η σκέψη παρατηρείται σε δηλώσεις που χρησιμοποιούν απόλυτους όρους, όπως “πάντα”, “ποτέ” ή “απολύτως”. Έτσι, δεν αφήνει περιθώρια για μία μέση λύση ή κάποιες εξαιρέσεις.
- Κατηγορώντας: Αυτό έχει να κάνει με το να κατηγορούμε τους άλλους ή τον εαυτό μας για ένα λάθος ή για μία αναποδιά που μας συνέβη. Με αυτό τον τρόπο, δεν είμαστε σε θέση να μάθουμε από αυτή την κατάσταση.
- Καταστροφολογώντας: Η καταστροφολογία σχετίζεται με το να καταλήγουμε στο χειρότερο πιθανό συμπέρασμα σε κάθε σενάριο, όσο απίθανο κι αν είναι.
- Υπεργενίκευση: Αυτή είναι η χρήση ενός αρνητικού γεγονότος σαν απόδειξη ενός μοτίβου συνεχών αρνητικών καταστάσεων. Για παράδειγμα, κάποιος που πλησιάζει να πάει στη δουλειά του, ξαφνικά πετυχαίνει κόκκινο φανάρι. Αυτό μπορεί να τον αναγκάσει να πει “τίποτα δε μου πάει καλά”. Αξίζει, επίσης, να αναφερθεί ότι η υπεργενίκευση έχει συσχετιστεί με τη διαταραχή μετατραυματικού στρες και άλλες αγχώδεις διαταραχές, όταν βέβαια πληρούνται συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
- Προσωποποίηση: Η προσωποποίηση συμβαίνει όταν ερμηνεύουμε ένα γεγονός ή μία κατάσταση σα να έχει αρνητικό νόημα για εμάς προσωπικά. Μπορεί να επιδιδόμαστε σε αυτή την κατάσταση όταν κατηγορούμε τον εαυτό μας για περιπτώσεις που δεν είναι δικό μας λάθος ή είναι πέρα από τον έλεγχό μας. Επίσης, τείνουμε να παίρνουμε τα πράγματα προσωπικά.
Πώς μπορούμε να αλλάξουμε τις δυσλειτουργικές σκέψεις;
Οι δυσλειτουργικές σκέψεις μπορούν να προκαλέσουν μεγάλο σαμποτάζ και πραγματικά να μας κρατήσουν πίσω από αυτά που επιθυμούμε να πετύχουμε. Ωστόσο, ποτέ δεν είναι αργά για να κάνουμε στροφή 180 μοιρών και να τις αλλάξουμε. Καταρχάς, είναι χρήσιμο να είμαστε ενήμεροι σχετικά με τις σκέψεις μας. Για παράδειγμα, αν μας αναστατώνει ένα γεγονός, βοηθάει να αποστασιοποιηθούμε από αυτό και να προσπαθήσουμε να εστιάσουμε στον τρόπο που εκλαμβάνουμε αυτό το γεγονός. Θα μας διαφωτίσει αρκετά αυτή η διαδικασία.
Επίσης, είναι ωφέλιμο να προσπαθήσουμε να αναδιαμορφώσουμε την κατάσταση. Αναλυτικότερα, μπορούμε να αναζητήσουμε εναλλακτικές εξηγήσεις, αντικειμενικές αποδείξεις και θετικές ερμηνείες, με σκοπό να επεκτείνουμε τη σκέψη μας. Τέλος, αυτό που θα κάνει μεγάλη διαφορά είναι το να αντικαταστήσουμε τους απόλυτους όρους που χρησιμοποιούμε. Αντί να λέμε “πάντα” ή “ποτέ” για μία κατάσταση, μπορούμε να λέμε “μερικές φορές”, “ίσως” και “συχνά”. Έτσι, αφήνουμε ανοιχτό το ενδεχόμενο για μία κατάσταση, χωρίς να την περιορίζουμε.
Πηγές:
Fourteen Dysfunctional Thoughts That Can Keep People Sick. Ανακτήθηκε από https://www.mentalhelp.net/ (τελευταία πρόσβαση 25/10/2021 στις 23:30)
What Are Cognitive Distortions and How Can You Change These Thinking Patterns? Ανακτήθηκε από https://www.healthline.com/ (τελευταία πρόσβαση 25/10/2021 στις 23:30)
Stuck in the Negatives? 15 Cognitive Distortions To Blame. Ανακτήθηκε από https://psychcentral.com/ (τελευταία πρόσβαση 25/10/2021 στις 23:30)
Λίγα λόγια για τον συντάκτη
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΛΑΜΠΡΟΣΦοιτητής Ψυχολογίας με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ανθρώπινη συμπεριφορά, τον αθλητισμό και τον κινηματογράφο. Η σελίδα μου στο Instagram: https://www.instagram.com/psychologyinlifegr/?hl=el
Πηγή: https://www.maxmag.gr/
