Νικολία Ζωμένου*
Έχω ακούσει πολλές φορές την ερώτηση, όπως έχω αναρωτηθεί κι εγώ η ίδια, για το πώς γίνεται να αποδεχτείς κάτι. Πώς αποδέχεσαι κάτι που δεν σου αρέσει, που δεν θες; Πτυχές του εαυτού σου που δεν σου αρέσουν, συναισθήματα που δεν θες να νιώθεις, πράγματα και καταστάσεις που έρχονται στη ζωή σου, απρόοπτα, δυσάρεστα, θέματα υγείας, απώλειες…
Η πρώτη μας αντίδραση σε ανεπιθύμητα συναισθήματα και καταστάσεις είναι η άρνηση. Η δυσκολία να δεχτούμε αυτό που (μας) συμβαίνει. Κι όσο πιο δυσάρεστο είναι αυτό που μας συμβαίνει, τόσο πιο έντονη είναι η δυσφορία που νιώθουμε, η οποία μεταφράζεται με πληθώρα συναισθημάτων (π.χ. φόβος, θλίψη, άγχος, απόγνωση, απελπισία, θυμός, ενοχή, μίσος, δυστυχία…) και τόσο πιο έντονα αντιστεκόμαστε σε αυτό.
Είναι μια ενστικτώδης αντίδραση, να παλεύουμε ενάντια σε αυτό που δεν αντέχουμε να βιώσουμε. Είναι τόσο δυσάρεστο αυτό που νιώθουμε και μας συμβαίνει, που αρνούμαστε να δεχτούμε την αλήθεια, την πραγματικότητα, τη μονιμότητα του πράγματος. Κι είτε συνειδητά είτε όχι, δαπανούμε πολλή ενέργεια στην προσπάθειά μας να αλλάξουμε την οδυνηρή κατάσταση που ζούμε, η οποία αντικειμενικά μπορεί να μην αλλάζει, προκειμένου να αποφύγουμε να αποδεχτούμε την πραγματικότητα και την οριστικότητα μιας κατάστασης.
Ευχόμαστε να μη συνέβαινε ποτέ ή να μπορούσαμε με ένα μαγικό ραβδάκι να αλλάζαμε την πραγματικότητα. Όμως αυτή δεν αλλάζει, κι αργά ή γρήγορα αυτό που διακαώς μαχόμαστε και παλεύουμε να μη δούμε, να μην αντιμετωπίσουμε, ακριβώς επειδή είναι πλέον μέρος μας, κομμάτι του εαυτού μας, κομμάτι της ζωής μας, πάντα μπροστά μας θα το βρίσκουμε. Κι όσο πιο έντονα το πολεμάμε εμείς, τόσο πιο έντονα θα μας πολεμάει κι αυτό, μέχρι να μας αναγκάσει να το αντιμετωπίσουμε και να το δεχτούμε.
Μέχρι να καταλάβουμε πως όσο αντιστεκόμαστε και εχθρευόμαστε δυσφορικά συναισθήματα που έχουμε, δυσλειτουργικές συμπεριφορές μας, ανεπιθύμητες μη αναστρέψιμες καταστάσεις, τόσο θα μας εχθρεύονται κι αυτά και θα παγιδευόμαστε σε μια διαρκή εσωτερική πάλη. Η μια πλευρά μας θα μάχεται ενάντια αυτής που είναι «ανεπιθύμητη» γιατί μας δυσκολεύει ποικιλοτρόπως. Υπάρχει όμως για κάποιο λόγο, κάτι προσπαθεί να μας πει, να μας δείξει, να μας μάθει.
Δεν είμαστε όμως έτοιμοι να τη δούμε, να την ακούσουμε, να την αποδεχτούμε και ίσως να ‘ναι τόσο δυσάρεστη η παρουσία της, που αν μπορούσαμε, όχι απλά θα της κλείναμε την πόρτα, αλλά θα θέλαμε να την ξεφορτωθούμε με κάθε τρόπο και να μην την ξαναδούμε ποτέ. Κι έτσι, κλιμακώνουμε την εσωτερική μας ένταση, την πάλη μέσα μας, κι όλη αυτή η ενέργεια που συσσωρεύεται, επειδή δεν «απελευθερώνεται» με κάποιον τρόπο, εκδηλώνεται με άλλες μορφές.
Συχνά λοιπόν, σωματοποιείται με ταχυκαρδίες, τρέμουλο των άκρων, εφίδρωση, αίσθηση ζάλης, στομαχικές διαταραχές, διαταραχές στον ύπνο, διατροφικές διαταραχές (μειωμένη ή αυξημένη ανάγκη για φαγητό, αλλαγές στην ποσότητα ή στην ποιότητα της προσλαμβανόμενης τροφής), συνακόλουθες αυξομειώσεις στο βάρος κ.λπ.
Τέτοια συμπτώματα εμφανίζονται για να μας δείξουν «έμπρακτα» ότι κάτι μέσα μας, χρήζει προσοχής και φροντίδας. Και δεν θα σταματήσουμε να τα έχουμε μέχρι να αντιμετωπίσουμε την πραγματική αιτία που μας δημιουργεί τα προβλήματα αυτά. Συνήθως όταν έχουμε εμμένοντα σωματικά συμπτώματα εστιάζουμε σε αυτά και πώς να τα διαχειριστούμε. Η αιτία του προβλήματος όμως, που τα φέρνει στην επιφάνεια, είναι πιο βαθιά. Εάν τα φύλλα ενός δέντρου μαρτυρούν πως αυτό «νοσεί», δεν θα κόψουμε τα φύλλα του.
Θα επικεντρωθούμε στις ρίζες του δέντρου, εκεί απ’ όπου ξεκινάει η ασθένειά του, η οποία φανερώνεται στα φύλλα του. Εάν δεν χτυπήσεις την ασθένεια στη ρίζα της, αυτή θα εξαπλωθεί και θα μολύνει ολόκληρο το δέντρο μας. Κάπως έτσι λειτουργούμε κι εμείς. Όταν θεραπεύσουμε το ψυχολογικό κομμάτι που μας ταλανίζει, τα σωματικά συμπτώματα θα υποχωρήσουν.
Επομένως, το πρώτο βήμα που έπεται της αντίστασης και της άρνησής μας είναι η αυτοπαρατήρηση. Η εστίαση της προσοχής μας στον εαυτό μας. Τι σκέψεις περνάνε από το μυαλό μας; Τι συναισθήματα μας δημιουργούν αυτές οι σκέψεις; Έτσι έρχεται η αναγνώριση και η συνειδητοποίηση. Μένουμε στο εδώ και τώρα, κάνουμε μια συζήτηση με τον εαυτό μας και καλλιεργούμε την ενσυνειδητότητά μας, την επίγνωση του τι μας συμβαίνει και πώς νιώθουμε τη δεδομένη στιγμή, στο παρόν μας.
Για να υπάρξει αποδοχή, χρειάζεται κατανόηση. Κατανόηση του τρόπου με τον οποίο αντιλαμβάνομαι και ερμηνεύω αυτό που μου συμβαίνει και κατά πόσο ο τρόπος σκέψης μου εν τέλει με βοηθάει ή όχι στην παρούσα κατάσταση, όπως και των συναισθημάτων που νιώθω.
Οφείλω στον εαυτό μου να επιτρέψω να τα νιώσει αυτά τα συναισθήματα, να τα ερμηνεύσει και να «ακούσει» τι έχουν να του πουν. Τα συναισθήματά μας μιλάνε, έχουν πράγματα να μας πουν και να μας μάθουν, όμως δεν έχουμε μάθει να τα ακούμε. Χρειάζεται «ησυχία» για να ακούσουμε.
Μέσα από την κατανόηση έρχεται και η αποδοχή. Όταν αντιληφθούμε πως υπάρχει λόγος για αυτά που συμβαίνουν, ανεξάρτητα με το αν αυτός ο λόγος ή οι λόγοι μας αρέσουν, πως υπάρχει λόγος που ο καθένας μας έχει διαμορφώσει ένα διαφορετικό τρόπο σκέψης, που ενίοτε μας δυσκολεύει και μας δημιουργεί εμπόδια και πως τα συναισθήματά μας, όλα τα συναισθήματά μας, έχουν κι αυτά λόγο ύπαρξης, τότε είναι πιο εύκολο να περάσουμε στη φάση της αποδοχής.
Ο πιο «εύκολος» τρόπος να λύσουμε τα προβλήματα μακριά από τα οποία τρέχουμε, είναι τα αντιμετωπίσουμε.
"Προτού θεραπεύσεις κάποιον, ρώτησέ τον αν είναι έτοιμος να αφήσει πίσω όλα αυτά που τον αρρωσταίνουν." Ιπποκράτης
*Ψυχολόγος Υγείας, MSc.- Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεύτρια
Πηγή: https://www.psychologynow.gr
