Η εκκλησιαστική φράση, «Μάρθα, Μάρθα, μεριμνᾷς καὶ τυρβάζῃ περὶ πολλά· ἑνὸς δέ ἐστι χρεία.», βρίσκεται στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο (Κεφ. 10ο, 38-42). Μεταφορικώς λέγεται και για όσους ασχολούνται με πολλά και διαφορετικά πράγματα, χωρίς να επικεντρώνονται σε εκείνο που αξίζει να προσέξουν.
Ο Χριστὸς ἔκανε τὴν ἐπίσκεψί του σὲ ἕνα ἀγαπητό του σπίτι· εἶνε τὸ σπίτι τοῦ φίλου του Λαζάρου (τοῦ Λαζάρου ποὺ λίγο πρὸ τοῦ σωτηρίου πάθους του θὰ ἀσθενήσῃ «πρὸς θάνατον» [Ἰω. 11,4] καὶ θα τον ἀναστήσῃ ἐκ νεκρῶν).
Ὁ Λάζαρος εἶχε δύο ἀδελφές, τὴ Μάρθα καὶ τὴ Μαρία. Φαντάζεται λοιπὸν κανεὶς πόση θὰ ἦταν τώρα ἡ χαρὰ στὸ σπίτι αὐτό! Καὶ ἕνας βασιλιᾶς ἀκόμη ἂν τοὺς ἐπισκεπτόταν, δὲν θὰ εἶχαν τέτοια ἀγαλλίασι ὅση ἔχουν τώρα ποὺ εἶνε κοντά τους ὁ Χριστός·
Χαίρονται καὶ τὸ δείχνουν μὲ κάθε τρόπο. Θέλουν νὰ ἐκφράσουν τὴν ἀγάπη τους καὶ τὸ κάνουν ὅπως μποροῦν. Ἡ μία ἀδελφή, ἡ Μάρθα τρέχει στὴν κουζίνα κι ἀρχίζει νὰ ἑτοιμάζῃ ὅ,τι καλύτερο ἔχει, φαγητὰ καὶ γλυκύσματα· ἔτσι νομίζει ὅτι θὰ εὐχαριστήσῃ τὸν Ἰησοῦ. Ἡ ἄλλη ἀδελφή, ἡ Μαρία, παίρνει ἕνα σκαμνὶ καὶ κάθεται κοντὰ στὸν Κύριο ποὺ διδάσκει.
Σὲ μιὰ στιγμὴ ἔρχεται ἡ Μάρθα καὶ λέει μὲ παράπονο· Διδάσκαλε δὲν μὲ λυπᾶσαι; ἡ ἀδερφή μου μ᾽ ἄφησε μόνη, ἡ ὥρα γιὰ φαγητὸ πλησιάζει κ᾽ ἐγὼ δὲν προλαβαίνω· σὲ παρακαλῶ πές της νὰ μὲ βοηθήσῃ. Καὶ ὁ Κύριος ἀπαντᾷ· «Μάρθα Μάρθα, μεριμνᾷς καὶ τυρβάζῃ περὶ πολλά· ἑνὸς δέ ἐστι χρεία» (Λουκ. 10,41-42).
“Μάρθα, Μάρθα, ασχολείται το μυαλό σου με ανήσυχες φροντίδες και κουράζεται το σώμα σου για να προετοιμάσεις πολλά. Ένα όμως είναι το αναγκαίο και το χρήσιμο, η ακρόαση της διδασκαλίας μου, η οποία είναι τροφή πνευματική, αναγκαία για τη σωτηρία της ψυχής σου. Η Μαρία διάλεξε την καλή και ωφέλιμη μερίδα, που δεν θα της αφαιρεθεί ποτέ, διότι δεν είναι προσωρινές και φθαρτές οι ωφέλειές της αλλά αιώνιες.”
Και σχετικά με την καταγωγή του ρήματος “τυρβάζη” και την ορθή χρήση της λόγιας πλέον φράσης:
Τις περισσότερες φορές η φράση «περί πολλά τυρβάζει/-ῃ» («ασχολείσαι, καταπιάνεσαι, καταγίνεσαι με πολλά πράγματα») παρουσιάζεται αλλοιωμένη, καθώς ακόμη και άνθρωποι των γραμμάτων λένε ή γράφουν «περί πολλών τυρβάζει» ή συγχέουν το β’ ενικό πρόσωπο του ρήματος τυρβάζομαι με το γ’ ενικό πρόσωπο του ρήματος τυρβάζω.
Κατ’ αρχάς, όσον αφορά την πτώση που (πρέπει να) συνοδεύει την πρόθεση περί στη συγκεκριμένη φράση, θα επιμείνουμε στην αιτιατική —περί πολλά τυρβάζει ή περί άλλα τυρβάζει— και θα απορρίψουμε τη γενική — περί πολλών τυρβάζει ή περί άλλων τυρβάζει.
Και τούτο, όχι επειδή η γενική είναι λανθασμένη από συντακτικής απόψεως —η πρόθεση περί μετά γενικής σημαίνει ήδη από την αρχαία ελληνική γλώσσα αναφορά, δηλαδή ως προς κάτι, εν σχέσει προς κάτι, αναφορικώς προς κάτι—, αλλά επειδή εδώ εξετάζουμε μια παροιμιώδη φράση, μια τυποποιημένη, καθιερωμένη έκφραση, που πρέπει γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο να χρησιμοποιείται όπως έχει στο πρωτότυπο.
Σε ό,τι αφορά τώρα το τι ακριβώς σημαίνει η υπό εξέταση φράση, πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι το τυρβάζει/-ῃ είναι β’ ενικό πρόσωπο του παθητικού τυρβάζομαι και όχι γ’ ενικό πρόσωπο του ενεργητικού τυρβάζω, όπως πολλοί —οι περισσότεροι ίσως εξ όσων μεταχειρίζονται τη φράση— πιστεύουν.
Το ενεργητικό τυρβάζω, ρήμα της αρχαίας ελληνικής που σήμαινε ανακατώνω ή αναταράσσω, δε χρησιμοποιείται στη νέα ελληνική γλώσσα. Το παθητικό τυρβάζομαι, ρήμα της αρχαίας ελληνικής που σήμαινε βρίσκομαι σε ταραχή και αταξία, συνωστίζομαι ή συνθλίβομαι, επιβιώνει στη νέα ελληνική ως αμετάβατο αρχαιοπρεπές ρήμα που έχει τη σημασία τού ασχολούμαι, καταπιάνομαι ή καταγίνομαι με κάτι, επιδίδομαι με αφοσίωση σε κάτι.
Επομένως, το «περί πολλά/άλλα τυρβάζει/-ῃ» σημαίνει «ασχολείσαι, καταπιάνεσαι, καταγίνεσαι με πολλά/άλλα πράγματα» και όχι «ασχολείται, καταπιάνεται, καταγίνεται με πολλά/άλλα πράγματα».
LECTURES BUREAU
ΠΗΓΕΣ :
1. eduadvisor.gr – Κείμενο: Βαγγέλης Στεργιόπουλος
2. eranistis.net
3. augoustinos-kantiotis.gr
EIKONA: Temporary detention center, Adrian Paci
artsupp.com
Πηγή: https://www.lecturesbureau.gr/1/peri-polla-tirvazi/
