Περί τυφλότητος του έρωτα πολλά λέγονται, όπως και περί τρέλας, ανοησίας, ξεμωράματος, επιπολαιότητος του ερωτικού πάθους. Μοιάζει να είναι αυτά τα αναμενόμενα αλλά ταυτόχρονα και τα ασυγχώρητα σφάλματα των ερωτευμένων. Η ματιά τους «θολώνει» και πολύ συχνά δεν εναρμονίζεται με αυτή των πολλών, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά το ερωτικό αντικείμενο. Το αν και κατά πόσο «τυφλός» όμως είναι πράγματι ο έρωτας, αυτό παίρνει πολλή συζήτηση...
«Τον στράβωσε ο έρωτας» λέγεται πολλές φορές, όχι χωρίς μια δόση κακίας, για κάποιον ή κάποια που βλέπει το αντικείμενο του έρωτα του πανέμορφο, τέλειο, τη στιγμή που κάποιοι άλλοι, τουλάχιστον αυτοί που κάνουν τα σχόλια, βλέπουν με κάθε «αντικειμενικότητα» ότι ο άνθρωπος αυτός είναι άσχημος ή τελοσπάντων όχι επαρκώς όμορφος. Είναι κάπως παράδοξο, αν σκεφτεί κανείς ότι, μπαίνοντας στη διαδικασία αναζήτησης ενός ερωτικού συντρόφου, η πλειοψηφία των ανθρώπων έχει σαν κριτήριο επιλογής την εξωτερική εμφάνιση, την ομορφιά.
Αυτό είναι άλλωστε και το πρώτο στοιχείο που βλέπουμε σ' έναν άνθρωπο που πρωτογνωρίζουμε κι απ' αυτό σαγηνευόμαστε.
Εκεί όμως είναι που τα μάτια μας, η ψυχή μας, το μυαλό μας μπορεί να μας παίξουν περίεργο παιχνίδι: να παραβλέψουν ό,τι κριτήριο ομορφιάς είχαμε ως τότε και να ξετρελαθούν με κάποιον ή κάποια που είναι εντελώς διαφορετικός ή διαφορετική. Ο έρωτας λοιπόν μπορεί να μας «μπερδέψει» ή να θολώσει, όπως λένε, την ματιά μας. Με άλλα λόγια, μπορεί να μας συμβεί να ερωτευτούμε κάποιον αγνοώντας τελείως αν είναι αντικειμενικά ωραίος ή όχι.
Ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την ομορφιά και την χρησιμοποιούμε σαν κριτήριο για να μας ελκύσει κάποιος το ενδιαφέρον, αλλάζει με τα χρόνια. Στην εφηβεία τα κριτήρια είναι συνήθως πιο αυστηρά. Καθώς οι έφηβοι βρίσκονται σε μια περίοδο αυτοπροσδιορισμού και δημιουργίας της δικής τους ταυτότητας, η εμφάνιση, η ομορφιά είναι ένα βασικό στοιχείο αποδοχής ή απόρριψης (τόσο του εαυτού όσο και των άλλων).
Η κοινωνικοποίηση, η αφομοίωση σε μια ομάδα συνομηλίκων, η επαφή με το άλλο φύλο είναι πάντα συνυφασμένες με κριτήρια εξωτερικής εμφάνισης. Γι' αυτό και οι ομάδες εφήβων απαιτούν από τα «μέλη» τους να προσαρμόζονται σε κάποιους κώδικες κοινής αισθητικής. Όποιος δεν τους τηρεί, δεν γίνεται αποδεκτός από τους υπόλοιπους. Εκτός αυτών όμως, η εξωτερική ομορφιά ασκεί συχνά πάνω στους έφηβους μια έλξη σχεδόν μαγική, τέτοια που τους κάνει με μια παιδική σχεδόν αφέλεια να την ταυτίζουν με την εσωτερική.
Έρχεται όμως κάποια στιγμή που, έχοντας αποκτήσει περισσότερα βιώματα κι εμπειρίες αρχίζουμε να ξεχωρίζουμε αυτά τα δύο και να αλλάζουμε κριτήρια, να αποδεσμευόμαστε σιγά-σιγά από την προσήλωση στην όμορφη εμφάνιση.
«Όσο ήμουν μικρή, στο σχολείο αλλά και ως φοιτήτρια έκανα σαν παλαβή για ωραίους άντρες! Δεν υπήρχε περίπτωση να γυρίσω να κοιτάξω άντρα που δεν είχε καταπληκτικό πρόσωπο και σώμα αλλά και ωραίο ντύσιμο και «στιλ» και τέτοια. Συνήθως έκανα σχέσεις που κρατούσαν από 2-3 μήνες ως ένα χρόνο η πιο μακροχρόνια! Όταν πρωτογνώρισα τον Σπύρο, στα 27 μου, στην αρχή δεν θα μου περνούσε απ' το μυαλό ότι μπορεί να με ενδιαφέρει ποτέ ερωτικά. Κι όμως ήμαστε σε μια κοινή παρέα και όσο τον γνώριζα, τόσο ένιωθα περισσότερη έλξη.
Τον ερωτεύτηκα παράφορα και οι φίλοι μου έτριβαν τα μάτια τους. Ήταν το άλλο άκρο από αυτό που συνήθως επέλεγα: κοντός, με φαλακρίτσα, λίγο αδέξιος αλλά με τρομερό χιούμορ, πολύ τρυφερός και προστατευτικός με τις γυναίκες, γενναιόδωρος, απίστευτο παιδί. Και φυσικά τον έβλεπα και εξακολουθώ να τον βλέπω ωραίο παρόλο που έχω και την επίγνωση ότι δεν είναι απ' αυτούς που θεωρούνται ωραίοι άντρες!»
λέει η Έφη για τον άντρα με τον οποίο είναι 6 χρόνια παντρεμένη.
Είναι η Έφη μια περίπτωση «ερωτικής τύφλωσης»; Ή μήπως συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο; Ότι δηλαδή ο έρωτας δεν είναι τυφλός αλλά βλέπει πολύ καλά και πολύ διεισδυτικά; Και ότι αντί να επιλέγει με τα κριτήρια των άλλων, των πολλών, του συρμού, επιλέγει αυστηρά με κριτήριο αυτό που είναι για τον καθένα μας η ομορφιά;
Γράφει ο ψυχαναλυτής Aldo Carotenuto στο βιβλίο του «Έρως και Πάθος»: «Κάποια χαρακτηριστικά του αγαπημένου προσώπου, ακόμη κι αυτά που είναι άσχημα, ασκούν πάνω μας μια ιδιαίτερη, μια ακαταμάχητη γοητεία, έχουν το προνόμιο να συμπίπτουν με την επιθυμία μας που για να εκδηλωθεί πρέπει να την ενεργοποιήσει ο άλλος [...] Τι είναι αλήθεια ομορφιά;
Κατέχοντας ένα σώμα ο καθένας μας είναι αναγκασμένος να έρχεται διαρκώς αντιμέτωπος με προβλήματα αισθητικής. Οι άνθρωποι είναι σκληροί μεταξύ τους ειδικά σε νεαρή ηλικία [...] Στην πραγματικότητα πρέπει να κατανοήσουμε ότι η ομορφιά είναι μια πνευματική, ψυχολογική εμπειρία που δεν αφορά μόνο το αντικείμενο ως τέτοιο, αλλά στον τρόπο με τον οποίο εμείς το αντιλαμβανόμαστε και συνάπτουμε σχέση μαζί του.
Ένα σχήμα γίνεται όμορφο γιατί αποκτά νόημα για το υποκείμενο...» Και πάλι από το βιβλίο του Carotenuto, μια φράση του μεγάλου Γάλλου συγγραφέα Stendhal «Αν [...] φτάνουμε στο σημείο να προτιμούμε και να αγαπούμε την ασχήμια σημαίνει πως σ' αυτή την περίπτωση η ασχήμια είναι ομορφιά». Αυτή είναι η λογοτεχνική, η ποιητική άποψη για το θέμα με την οποία όμως μοιάζει να συμφωνεί και η επιστήμη της Ψυχολογίας..
Αν προσπαθήσουμε να ερμηνεύσουμε με όρους πιο «ψυχοκοινωνικούς» το φαινόμενο της «τύφλωσης» (ή μη;) του έρωτα τότε μπορούμε να πούμε ότι, μετά την εφηβεία και ίσως την πρώτη νεαρή ενήλικη περίοδο της ζωής, η ομορφιά αρχίζει να δίνει τη θέση της σε άλλους παράγοντες επιλογής συντρόφου: τις κοινές δραστηριότητες και προτιμήσεις, τον αμοιβαίο θαυμασμό και την εκτίμηση και την ικανοποιητική σεξουαλική ζωή. Η ομορφιά δεν παύει να μετράει αλλά είναι πολύ λιγότερο αναγκαία πια όταν ψάχνουμε για σύντροφο ζωής.
Επίσης, η ομορφιά καθεαυτή δεν είναι απαραίτητη, αντίθετα με ό,τι λέγεται συχνά, για να «ανάβει» και να διατηρεί την ερωτική επιθυμία ανάμεσα σε δυο ανθρώπους που είναι χρόνια μαζί. Είναι απαραίτητη όμως η έλξη, κι αυτή δεν υπακούει (ευτυχώς) οπωσδήποτε σε κανόνες ομορφιάς. Η σωματική έλξη που αισθανόμαστε για έναν άλλο άνθρωπο έχει περισσότερο να κάνει με τη μυρωδιά, το δέρμα, τον τόνο της φωνής του, τον «τύπο» του.
Όλα αυτά καθορίζουν αυτό που -αν όχι για τα μάτια μας που είναι πολύ πιο ευάλωτα στα κοινώς αποδεκτά κριτήρια της όμορφης εμφάνισης- για τις υπόλοιπες αισθήσεις μας όμως και για τα συναισθήματα μας, καταγράφεται σαν ωραίο. Αυτό πάλι συμβαίνει γιατί είμαστε στιγματισμένοι από τα πρώτα χρόνια της ζωής μας με κάποιες εικόνες και βιώματα των αισθήσεων μας που άθελα μας πάντα αναζητούμε για να μπορέσουμε να αγαπήσουμε.
Είναι μια σκέψη που μπορεί να μας προκαλεί δυσφορία. Είμαστε λοιπόν καταδικασμένοι να ψάχνουμε παντού τον πατέρα ή τη μητέρα μας;
Ευτυχώς δεν είναι ακριβώς έτσι, γιατί καθώς μεγαλώνουμε διευρύνεται η αντίληψη μας και την εμπλουτίζουμε με τις δικές μας πινελιές.
Παρόλα αυτά υποσυνείδητα κάποια «στιγμιότυπα» ανθρώπινων προσώπων και σωμάτων θα μας συγκινούν πάντα: το σχήμα ενός προσώπου, το χαμόγελο, κάποιες κινήσεις, οι αναλογίες του σώματος, τα χρώματα. Παρατηρούμε ανθρώπους οι οποίοι, παρόλο που αλλάζουν στη διάρκεια τη ζωή τους πολλές φορές σύντροφο, μοιάζουν να συναντούν διαρκώς το ίδιο πρόσωπο!
Αυτό διαπίστωσε στα 56 του ο Μιχάλης, μετά από τρία διαζύγια και αρκετές σχέσεις που δεν προχώρησαν: «Ενάμιση χρόνο αφού χώρισα με την τελευταία μου γυναίκα αποφάσισα να κάνω έναν απολογισμό, γιατί το θεωρούσα το μελανό σημείο της ζωής μου το να μη στεριώνω με καμία από τις γυναίκες που είχα. Ένας παιδικός μου φίλος με έκανε να το συνειδητοποιήσω όταν μου είπε αστειευόμενος ότι πάντως το γούστο μου δεν έχει αλλάξει τα τελευταία 40 χρόνια! Πράγματι έμοιαζαν πολύ μεταξύ τους οι γυναίκες που με είλκυαν ή ερωτευόμουν και εντέλει όλες τους κάπως θύμιζαν τη μητέρα μου! Δεν ξέρω αν μπορώ να αλλάξω γούστο αλλά ίσως η συνειδητοποίηση αυτή να με κάνει να προσέξω κι άλλα πράγματα εκτός από αυτή τη συγκεκριμένη εμφάνιση, η οποία μέχρι στιγμής δεν αποδείχτηκε καλό κριτήριο επιλογής από μόνο του ...»
Ο έρωτας και η αγάπη πάντως, αν δεν τυφλώνουν, σίγουρα παίζουν καθοριστικό ρόλο στον τρόπο που βλέπουμε τους άλλους.
Βλέπουμε ποτέ τα παιδιά μας ή το σύντροφο μας, ακόμη και τους γονείς μας μόνο όπως είναι στα μάτια των άλλων; Μάλλον όχι. Τους βλέπουμε ταυτόχρονα και έτσι όπως θέλουμε να τους δούμε, πάντα μέσα από το φίλτρο των συναισθημάτων που έχουμε γι' αυτούς. Η εικόνα που έχουμε γι΄ αυτούς βρίσκεται κάπου ανάμεσα στην φαντασία και την πραγματικότητα.
Και κάτι ακόμη που δεν πρέπει με κανένα τρόπο να ξεχάσουμε.
Ο έρωτας με τον «παραμορφωτική» ματιά του έχει την μοναδική ικανότητα να μας ομορφαίνει. Αυτός που ο έρωτας μας κάνει να βλέπουμε ωραίο γίνεται πράγματι ωραίος. Ανατρέχουμε πάλι στον Carotenuto: «Ο άνθρωπος που νιώθει επιθυμητός δεν παραμελεί ποτέ τον εαυτό του.
Δεν αναφέρομαι στην ομορφιά με την κοινή έννοια του όρου, αλλά στη γνώση που αποκτούμε γι΄ αυτήν όταν νιώθουμε να μας αγαπούν. Μόνο μέσα στη σχέση μας με έναν άνθρωπο συνειδητοποιούμε την προσωπική μας "ομορφιά". Χωρίς σχέση, αυτή η γνώση είναι αδύνατη»
!! Οι γυναίκες «τυφλώνονται» απ' τον έρωτα πολύ πιο συχνά απ' τους άντρες. Ως ένα σημείο συνειδητά και ηθελημένα, οι γυναίκες μπορούν να παραβλέψουν τα ισχύοντα κριτήρια ομορφιάς όταν επιλέγουν ερωτικό σύντροφο γιατί δεν θεωρούν την ομορφιά τόσο σημαντικό πλεονέκτημα σε έναν άντρα.
Αρκετές γυναίκες μάλιστα δηλώνουν ότι αισθάνονται ανασφαλείς με έναν πολύ ελκυστικό άντρα. Δίνουν περισσότερη σημασία σε χαρακτηριστικά όπως η εξυπνάδα, η κοινωνική θέση και ισχύς, το χιούμορ και μπορούν να αρκεστούν αισθητικά σε κάποια λεπτομέρεια της εμφάνισης του άλλου. Για τους άντρες αντίθετα, η ομορφιά των γυναικών μοιάζει να είναι αυτό που τους προσδίδει αξία, που τους κατοχυρώνει κοινωνικά και γι΄ αυτό συχνά την αναζητούν στην ερωτική τους σύντροφο.
Λουίζα Βογιατζή - Συμβουλευτική Ψυχολόγος
Πηγή: https://www.o-klooun.com/
