Το Χριστόψωμο ή ψωμί του Χριστού συνηθίζεται σε πολλά μέρη της Ελλάδας και σε πολλές παραλλαγές. Κάθε τόπος και κάθε σπίτι έχει τη δική του συνταγή.
Σίγουρα όμως όσοι το συνηθίζουν, το φτιάχνουν με αγάπη και καλή διάθεση για την οικογένειά τους. Άλλοτε είναι νηστίσιμο και άλλοτε περιέχει αυγά, βούτυρο και γάλα. Εξαρτάται από πότε πρόκειται να καταναλωθεί. Το έθιμο λέει να κοπεί ή το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων, ή ανήμερα τα Χριστούγεννα. Οπότε διαμορφώνονται ανάλογα και τα υλικά του.
Ένα γενικό όμως χαρακτηριστικό των χριστόψωμων είναι η διακόσμηση της επιφάνειάς τους με θρησκευτικά σύμβολα με κυρίαρχο το Χ του Χριστού, με σύμβολα της καθημερινότητας , του ζωικού και του φυτικού βασιλείου (κλαδιά δέντρων και πουλιά και ζώα) και με ξηρούς καρπούς πολλές φορές άσπαστους.
Υλικά:
80 γραμμάρια μαγιά
¾ κούπας νερό χλιαρό
½ κούπα ελαιόλαδο
1,5 κούπα ζάχαρη
Το ξύσμα και το χυμό ενός πορτοκαλιού ( ο χυμός από το δικό μου ήταν 100 ml)
1/3 κούπας κονιάκ ή ρακή ή ακόμη και μυρωδάτο γλυκό κρασί
½ κουταλάκι μαστίχα που θα αλέσουμε με λίγη ζάχαρη στο multi
½ κουταλιά κανέλα
¼ κουταλιάς γαρύφαλλο
Περίπου ένα κιλό αλεύρι σκληρό (αλλά και το «για όλες τις χρήσεις» ταιριάζει)
Εκτέλεση
Διαλύουμε τη μαγιά στο χλιαρό νερό μαζί με μια κουταλιά από τη ζάχαρη και δύο κουταλιές από το αλεύρι και αφήνουμε να φουσκώσει. Αυτό γίνεται πολύ γρήγορα , περίπου σε 15 λεπτά.
Βάζουμε σε λεκανίτσα το λάδι, το ξύσμα, το χυμό , το ποτό και τη ζάχαρη και τα αναμειγνύουμε με το χέρι ως ότου να έχει σχεδόν διαλυθεί η ζάχαρη. Προσθέτουμε τα υπόλοιπα μυρωδικά και το διάλυμα της μαγιάς και ανακατεύουμε. Αφαιρούμε μια κούπα από το κιλό το αλεύρι και προσθέτουμε το υπόλοιπο στο μίγμα μας σταδιακά, σε δυο τρεις δόσεις. Η ζύμη κολλά στα χέρια αλλά με το ζύμωμα αρχίζει να αλλάζει υφή. Παίρνουμε λίγη από τη ζύμη αυτή σε ένα χωριστό μπολ και προσθέτουμε λίγο αλεύρι από αυτό που κρατήσαμε για να την κάνουμε αυτή πιο συμπαγή. Αυτή θα τη χρησιμοποιήσουμε στη διακόσμηση και θέλουμε να πλάθεται πιο εύκολα.
Σκεπάζουμε τα ζυμαράκια μας με μεμβράνη και τα βάζουμε σε ζεστό περιβάλλον να ανεβούν. Όταν είναι έτοιμα, τα ξαναζυμώνουμε και πλάθουμε το χριστόψωμό μας με την μεγάλη ποσότητα ζύμης, και τα στολίδια του με την συμπαγή μικρότερη ποσότητα. Ανάλογα την υπομονή μας και το μεράκι μας μπορούμε να κάνουμε έργα τέχνης πάνω στο ψωμάκι μας. Εγώ μεράκι έχω ακόμη, αλλά έχω χάσει αρκετή από την υπομονή μου και έτσι κράτησα περίπου μια κούπα ζύμη και έκανα τον σταυρό με το καρύδι(κλασικό σχέδιο στο κρητικό χριστόψωμο) και συμπλήρωσα κάποια «λουλουδάκια» στα γρήγορα.
Το αφήνουμε να ξαναανεβεί σκεπασμένο σε ζεστό περιβάλλον. Σκεπάζουμε το ταψί με μεμβράνη (να μη ακουμπά το ψωμί) , με μια πετσέτα και με μια ελαφριά κουβερτούλα. Όταν έχει πια ανεβεί, το αλείφουμε με νερό και το πασπαλίζουμε αν θέλουμε με σουσάμι. Το ψήνουμε στους 160 βαθμούς (προθερμασμένο φούρνο) για 1,5 περίπου ώρα. Στη μέση περίπου του χρόνου αυτού το σκεπάζουμε με λαδόχαρτο να μη καεί. Δοκιμάζουμε με μαχαίρι όπως τα κέικ κι αν βγαίνει καθαρό είναι έτοιμο.
Μόλις το βγάλουμε το αλείφουμε με ένα πινελάκι με ζαχαρόνερο για να γυαλίσει λίγο (δεν γυαλίζει όπως με το αυγό αλλά είπαμε… αυτό είναι νηστίσιμο).
Παρατηρήσεις
1) Αντί λάδι, μπορούμε να βάλουμε ταχίνι.
2) Μπορούμε να προσθέσουμε κοπανισμένα καρύδια και σταφίδες στη ζύμη (ακόμη και ψιλοκομμένα φρουί γλασέ οι λιγότερο παραδοσιακοί) . Αυτό μπορεί να γίνει στο δεύτερο ζύμωμα.
3) Αν η ζύμη μας δυσκολεύει στο πλάσιμο του ψωμιού (επειδή της λείπει αλεύρι κολλά ελαφρώς), βρέχουμε τα χέρια μας ελαφρά ή το βάζουμε σε φόρμα κέικ με τον πάτο που την κάνει σαν ταψάκι.
4)Τα μυρωδικά μπορεί να είναι διαφορετικά, όπως γλυκάνισο, κακουλέ, μαχλέπι, κόλιανδρο.
Πηγή:https://www.ekklisiaonline.gr
