Το μοντέλο άσκησης της αστυνομικής εξουσίας στις ΗΠΑ έχει αποτύχει παταγωδώς.
Δρ Ευάγγελος Στεργιούλης
Δρ Ευάγγελος Στεργιούλης
Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου και ε. ά Υποστράτηγος της Ελληνικής Αστυνομίας.
ASSOCIATED PRESS(Ben Gray/Atlanta Journal-Constitution via AP)
Τα δραματικά γεγονότα που εξελίσσονται στις ΗΠΑ, μετά τη δολοφονία του νεαρού Αφροαμερικάνου στη Μινεάπολη από αστυνομικό, παραπέμπουν και επιβεβαιώνουν τη θεωρία ενός εκ των σημαντικοτέρων εκπροσώπων του Διαφωτισμού, του Άγγλου φιλοσόφου John Locke, ο οποίος σε ένα από τα δοκίμιά του για την ορθή διακυβέρνηση του λαού, αναφέρει χαρακτηριστικά:
«Αν ένας ηγεμόνας χρησιμοποιεί την εξουσία του εναντίον του λαού του, τότε ο λαός έχει το δικαίωμα να τον αντιμετωπίσει με βία, διότι ο σωστός τρόπος για να αντιμετωπιστεί η παράνομη βία της εξουσίας είναι η ίδια η βία.»
Πρόκειται για τον φιλόσοφο ο όποιος πρώτος εισήγαγε την θεωρία του κοινωνικού συμβολαίου, σύμφωνα με την οποία οι πολίτες ενός κράτους δέχονται να υποστούν συγκεκριμένους περιορισμούς στα δικαιώματά τους, προκειμένου να συνδράμουν στη συλλογική προσπάθεια της συγκρότησης μιας πολιτισμένης κοινωνίας, όπου το κράτος με τα όργανα του και τους θεσμούς του θα εγγυάται την προστασία της ζωής, της ελευθερίας, των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων όλων των πολιτών του. Εάν το κράτος δεν τηρεί αυτό το κοινωνικό συμβόλαιο, τότε οι πολίτες έχουν το δικαίωμα να εξεγερθούν.
Η βία της εξουσίας και η εξουσία διά της βίας στις ΗΠΑ, δεν είναι ένα νέο φαινόμενο. Αντιθέτως, πρόκειται για ένα νοσηρό κοινωνικό φαινόμενο το οποίο διέπεται από βαθιές ιστορικές, πολιτικές και κοινωνικές καταβολές, που δυστυχώς έχουν στιγματίσει αρνητικά τον κοινωνικό και πολιτικό πολιτισμό της μεγαλύτερης υπερδύναμης του κόσμου. Ανάλογα περιστατικά δολοφονίας πολιτών από αστυνομικούς έχουν συμβεί και κατά το παρελθόν σε διάφορες πολιτείες των ΗΠΑ, έχοντας οδηγήσει σε βίαιες μαζικές εξεγέρσεις πολιτών και μάλιστα με αντίποινα σε βάρος αθώων αστυνομικών. Εν ολίγοις, πρόκειται για ένα φαύλο κύκλο βίας και αίματος, ο οποίος συντηρείται ακόμη και στη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα, γεγονός απαράδεκτο για τον σημερινό πολιτισμό της ανθρωπότητας.
Το μοντέλο άσκησης της αστυνομικής εξουσίας στις ΗΠΑ, με εξαίρεση το FBI, έχει αποτύχει παταγωδώς. Τα περισσότερα Αστυνομικά Σώματα στις ΗΠΑ λειτουργούν με ένα παρωχημένο σύστημα αστυνομικής εκπαίδευσης, το οποίο υλοποιείται σε ένα χρονικό διάστημα τριών έως τεσσάρων μηνών και επικεντρώνεται σε πρακτικές, αμυντικές και επιθετικές τακτικές (offensive – defensive tactics) εκμάθησης των υποψηφίων αστυνομικών, ενώ απουσιάζουν παντελώς εκπαιδευτικές ενότητες για το ρόλο και την αποστολή του αστυνομικού θεσμού στην προάσπιση της ανθρώπινης ζωής, ως κυρίαρχης αξίας του ανθρώπινου πολιτισμού, καθώς και η διασφάλιση των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων των πολιτών.
Σε αντίθεση με τα ευρωπαϊκά αστυνομικά συστήματα εκπαίδευσης που έχουν αναβαθμισθεί σε πανεπιστημιακά πρότυπα διάρκειας τουλάχιστον τριών ετών, τα αστυνομικά εκπαιδευτικά συστήματα των περισσοτέρων αστυνομιών των ΗΠΑ, συνεχίζουν ακόμη και σήμερα να λειτουργούν με ένα παρωχημένο μοντέλο, που εισήχθη μετά το τέλος του Β’ παγκοσμίου πολέμου.
Στις μέρες μας, η αποτελεσματικότητα της δομής ενός σύγχρονου αστυνομικού εκπαιδευτικού συστήματος, αναδεικνύεται μέσα από την ανθρωποκεντρική του διάσταση που αποτελεί τη βασική συνιστώσα της αποστολής κάθε σύγχρονης Αστυνομίας και επικεντρώνεται στην προστασία των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων των πολιτών. Και τούτο διότι ο σύγχρονος αστυνομικός θεσμός υφίσταται και λειτουργεί με βάση τις αρχές της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του 1948, το σημαντικότερο επίτευγμα της ανθρωπότητας μετά τις ανείπωτες καταστροφές δύο παγκοσμίων πολέμων, στο οποίο βασίζονται όλα τα συντάγματα των χωρών του δυτικού κόσμου.
Συνεπώς, οι αστυνομικές πρακτικές του παρελθόντος που αποσκοπούσαν στην υποβοήθηση της διατήρησης και εδραίωσης της εκάστοτε κρατικής εξουσίας, με την έντεχνη καθοδήγηση και αξιοποίηση των αστυνομιών, έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Η παγκοσμιοποίηση έφερε, μεταξύ άλλων, και την αμεσότητα στην ενημέρωση των πολιτών σε συνδυασμό με τις νέες τεχνολογίες, αναδεικνύοντας σε πραγματικό χρόνο τις σαθρές πρακτικές της εξουσίας και ιδίως τις πρακτικές βίας.
Σε μία σύγχρονη δημοκρατία, λοιπόν, οι εκτελεστικές εξουσίες της Αστυνομίας διέπονται από την αρχή της νομιμότητας, πηγάζουν από τους νόμους και το σύνταγμα του κράτους και υλοποιούνται προς το συμφέρον των ίδιων των πολιτών και κατ’ επέκταση της ευρύτερης κοινωνίας.
* Ο κ. Ευάγγελος Στεργιούλης είναι Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου και ε.α. Υποστράτηγος της Ελληνικής Αστυνομίας. Υπηρέτησε επί σειρά ετών στην έδρα της Ευρωπαϊκής Αστυνομικής Υπηρεσίας-Europol, στη Χάγη και διετέλεσε προϊστάμενος των Εθνικών Γραφείων Interpol και Europol της Ελλάδας. Έχει διδάξει στις Ακαδημίες της Ελληνικής και Κυπριακής Αστυνομίας, καθώς και στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου.
Πηγή: https://www.huffingtonpost.gr/
