Η 93χρονη σήμερα Αικατερίνη ζει στη Μύκονο, τόπο καταγωγής του συζύγου της/ΦΩΤΟ:Σπύρος Μπακάλης
Μαρίνα Ζιώζιου
Τη συναντήσαμε στη Μύκονο, τον τόπο καταγωγής του εκλιπόντος συζύγου της, όπου ζει τα τελευταία 26 χρόνια. Οι τοπικές κοινωνίες των Κυκλάδων τη γνωρίζουν ως τη σεβαστή μητέρα του μητροπολίτη Σύρου Δωρόθεου
Η ιστορία της Αικατερίνης Ορφανουδάκη είναι ξεχωριστή γιατί πρόκειται για την πρώτη Ελληνίδα που υπηρέτησε στο Σώμα Αστυνομικών Γυναικών το 1946.
Γεννημένη το 1926 στο κάστρο των Ιωαννίνων, η 93χρονη σήμερα Αικατερίνη πέρασε, μοιραία, από την παιδική ηλικία στην εφηβεία και ακολούθως στη νεότητα τη ζοφερή περίοδο της μεταξικής δικτατορίας, του πόλεμου, της Κατοχής και φυσικά του Εμφυλίου. Ορφανή από πατέρα, λοχαγό στο 29ο Τάγμα Πεζικού, που σκοτώθηκε τον Μάρτιο του '41 στο Τεπελένι. Μια ιστορία που φαίνεται να μην είναι καταγεγραμμένη ακόμη και στα αρχεία της Ελληνικής Αστυνομίας, αλλά φέρνει στο φως της δημοσιότητας το «Εθνος της Κυριακής».
Γεννημένη το 1926 στο κάστρο των Ιωαννίνων, η 93χρονη σήμερα Αικατερίνη πέρασε, μοιραία, από την παιδική ηλικία στην εφηβεία και ακολούθως στη νεότητα τη ζοφερή περίοδο της μεταξικής δικτατορίας, του πόλεμου, της Κατοχής και φυσικά του Εμφυλίου. Ορφανή από πατέρα, λοχαγό στο 29ο Τάγμα Πεζικού, που σκοτώθηκε τον Μάρτιο του '41 στο Τεπελένι. Μια ιστορία που φαίνεται να μην είναι καταγεγραμμένη ακόμη και στα αρχεία της Ελληνικής Αστυνομίας, αλλά φέρνει στο φως της δημοσιότητας το «Εθνος της Κυριακής».
Μαζί με τους δύο γιους της, τον μητροπολίτη Σύρου Δωρόθεο και τον Νικόλαο
Τη συναντήσαμε στη Μύκονο, τον τόπο καταγωγής του εκλιπόντος συζύγου της, Χρήστου Πολυκανδριώτη, όπου ζει τα τελευταία 26 χρόνια με τον δευτερότοκο γιο της Νικόλαο. Βέβαια, οι τοπικές κοινωνίες των Κυκλάδων τη γνωρίζουν με άλλη ιδιότητα… Ως τη σεβαστή μητέρα του μητροπολίτη Σύρου Δωρόθεου. Η ζωή της κυρίας Αικατερίνης είναι ολόκληρη σχεδόν η ελληνική Ιστορία του 20ού αιώνα. Με αξιοσημείωτη οξυδέρκεια και διαύγεια πνεύματος για την ηλικία της, ανασύρει αναμνήσεις από την αχλή του χρόνου.
Μοιράζεται μαζί μας άγνωστες προσωπικές πτυχές που φωτίζουν κομμάτια του σύγχρονου ελληνικού κράτους που καθόρισαν τη δική της μοίρα, αλλά και του ελληνικού λαού γενικότερα. Ηταν και είναι αληθινά μια εύτολμη και πρωτοπόρος γυναίκα, μπροστά από την εποχή της.
Ακόμη και σήμερα δηλώνει περήφανη που υπηρέτησε επί 20 συναπτά έτη στην Αστυνομία και μάλιστα που ήταν στην πρώτη φουρνιά γυναικών που «διέρρηξε» το άβατο του σκληρά ανδροκρατούμενου αυτού επαγγελματικού χώρου. Ξετυλίγει το κουβάρι της ζωής της μιλώντας με συγκίνηση για τον άνθρωπο που διαδραμάτισε τον πιο καθοριστικό ρόλο στη ζωή της, τον πατέρα της Νικόλαο, τη μητέρα της Μαρία και τα άλλα τρία της αδέρφια, την Αργυρώ, τον Στυλιανό και την Αγγελική που έχουν πεθάνει.
Στη λεγεώνα των ξένων
«Ο μπαμπάς μου είχε φύγει από την Κρήτη φτωχός. Ο γνωστός ποιητής Γεώργιος Σουρής τον είχε σαν παραπαίδι και του έμαθε να διαβάζει και να γράφει» αναφέρει η κ. Ορφανουδάκη. Στην ηλικία των 19 ετών κατατάχθηκε στη Λεγεώνα των Ξένων και έγινε αξιωματικός. Στη συνέχεια γύρισε στην Ελλάδα και μπήκε στη Σχολή Ευελπίδων. Από το 1920 υπηρέτησε στη Σμύρνη της Μ. Ασίας και, επειδή γνώριζε τουρκικά, για έναν χρόνο παρίστανε τον κωφάλαλο ζητιάνο για να συγκεντρώνει πληροφορίες στην Κωνσταντινούπολη μέχρι που επαναπατρίστηκε το 1923.
Η κ. Ορφανουδάκη ως αστυνομικός τη δεκαετία του '40. Αριστερά, ο σύζυγός της Χρήστος Πολυκανδριώτης
Οι μετακινήσεις της οικογένειας ήταν πολλές και επιβεβλημένες λόγω της αδυναμίας του ελληνικού κράτους να ελέγξει τους λήσταρχους της επαρχίας. «Στα Γιάννενα όπου και γεννήθηκα, ο πατέρας μου ήταν επικεφαλής ομάδας χωροφυλάκων, με αρμοδιότητα τη σύλληψη παραβατικών στοιχείων που λυμαίνονταν τη συγκεκριμένη περιοχή, διαπράττοντας ληστείες, απαγωγές αλλά και δολοφονίες. Μετά τη σύλληψη μιας ομάδας 12 ατόμων, οι γνωστοί λήσταρχοι Ρετζαίοι απείλησαν τον ίδιο με αντίποινα» μας εξηγεί.
Ετσι λοιπόν η οικογένεια της κυρίας Ορφανουδάκη αναγκάστηκε να βρει προσωρινό καταφύγιο στην Κρήτη και από εκεί στην Κομοτηνή και μετά στην Αθήνα. «Στη Θράκη πέρασα όμορφα παιδικά χρόνια και διατηρώ τις καλύτερες αναμνήσεις. Δυστυχώς ο ελληνοϊταλικός πόλεμος ήρθε και οδήγησε στη διάλυση της οικογένειάς μου» επισημαίνει η 93χρονη. Eτσι, λοιπόν, ο πατέρας της πήγε στο αλβανικό μέτωπο, όπου και σκοτώθηκε το 1941 στο Τεπελένι, ενώ η μεγάλη της αδερφή έγινε εθελόντρια στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό.
Η στάση ζωής του πατέρα της, όπως μας εκμυστηρεύεται, δεν θα μπορούσε να μην επηρεάσει την ίδια και την οικογένειά της. «Επαιξε ρόλο στην ψυχολογία μας και στον πατριωτισμό μας. “Ολα για την Ελλάδα’’ τον θυμάμαι να μας λέει», βαδίζοντας και η ίδια στα ίχνη της αυτοθυσίας του γιατί «μητρός τε και πατρός και των άλλων προγόνων απάντων τιμιώτερόν εστι η Πατρίς»… «Οπως βλέπετε στο σπίτι μου έχω κρεμασμένη την ελληνική σημαία. Σήμερα γίνονται όλα για την τσέπη» υπογραμμίζει με νόημα.
Τα χρόνια που κυλάνε είναι δύσκολα πλέον για την οικογένεια στην Αθήνα. Φτώχεια, πείνα, κακουχίες και ο λιμός να θερίζει την κατακτημένη Ελλάδα. Τα εφόδια λιγοστά, λίγο ρύζι, περιορισμένο λάδι, ελάχιστο αλεύρι και η βοήθεια του τουρκικού πλοίου «Κουρτουλούς» (που στα ελληνικά σημαίνει απελευθέρωση) συμβάλλουν στο να επιβιώσει η οικογένεια.
Το «Κουρτουλούς» ήταν ένα τουρκικό πλοίο που επιστρατεύτηκε με τη μεσολάβηση του Ερυθρού Σταυρού για να μεταφέρει τρόφιμα στους Ελληνες. «Τελειώνει λοιπόν η Κατοχή, αλλά μας βρίσκουν τα Δεκεμβριανά. Αλλος αγώνας εκεί. Το ξεπεράσαμε κι αυτό. ΄Υστερα από μεγάλες περιπέτειες, έπρεπε πλέον να μπούμε στον αγώνα της ζωής και να βρούμε δουλειά. Τότε μου λένε ότι στην Αστυνομία Πόλεων συστήνεται το πρώτο Σώμα Γυναικών Αστυνομικών. Με ρώτησαν αν ήθελα να πάω. Είχα τα προσόντα. ΄Ημουν κόρη αξιωματικού που ήταν θύμα πολέμου και είχα απολυτήριο Γυμνασίου. Επέλεξαν 40 γυναίκες απ’ όλη την Ελλάδα και έγινα δεκτή το 1946» λέει με υπερηφάνεια.
Οι αρμοδιότητες των ένστολων αυτών γυναικών ήταν η σωματική έρευνα στις γυναίκες στα στρατοδικεία, στο αεροδρόμιο και συγκεκριμένα στην Υπηρεσία Συναλλάγματος, οι παρακολουθήσεις και οι ένστολες περιπολίες. «Η υπηρεσία δεν μας είχε παραχωρήσει όπλο, αλλά μας είχαν φέρει έναν εκπαιδευτή από την Αγγλία, τον Βάους, που μας μάθαινε πολεμικές τέχνες.
Πιο πολύ γυμναστική ήταν παρά μέσο αυτοάμυνας. Μια φορά με αναποδογύρισε μια συνάδελφος στο μάθημα και από τότε δεν ξαναπήρα μέρος» αναφέρει χαμογελώντας. Αγάπησε πολύ τη δουλειά της η κυρία Ορφανουδάκη. Εκεί γνώρισε και τον σύζυγό της Χρήστο και πατέρα των παιδιών της. Κεραυνοβόλος έρωτας, όπως μας εκμυστηρεύεται. Εκείνη στις περιπολίες και αυτός οδηγός σε αστυνομικό διευθυντή. Αντί να πάει στρατιώτης είχε καταταγεί στην Αστυνομία με πενταετή θητεία.
Πιο επικίνδυνα σήμερα
«Μου φέρθηκαν πολύ όμορφα. Είχαμε άριστες σχέσεις οι γυναίκες μεταξύ μας. Θυμάμαι ότι μας είχαν όλες μαζί και μέναμε στη Φειδίου, σε μια παλιά πανσιόν, με αστυφύλακα απ' έξω. Είχαμε προϊσταμένη την κυρία Θέμιδα Κουρεντή, χήρα ναυάρχου, που ήταν ισόβαθμη μ' εμάς, αλλά ήταν η επικεφαλής. Για εκπαίδευση μας πήγαιναν τότε στη Σχολή Αστυφυλάκων. Το να είσαι αστυνομικός στη μεταπολεμική Ελλάδα δεν ήταν εύκολο πράγμα. Ωστόσο, οι κοπέλες που υπηρετούν σήμερα στην Αστυνομία είναι ιδιαίτερα αξιόλογες και προσφέρουν σημαντική υπηρεσία. Οι εποχές είναι πολύ πιο επικίνδυνες από τη δική μας».
Με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας
΄Oντας και οι δυο αστυνομικοί και με δυο μικρά παιδιά δύσκολα τα έφερναν βόλτα. «Οταν μου δόθηκε η ευκαιρία να μεταπηδήσω στις διοικητικές υπηρεσίες δεν έκανα δεύτερη σκέψη» επισημαίνει και συνεχίζει: «Τα πόστα που άλλαξα πολλά. Υπηρέτησα στη Βουλή, στην Υπηρεσία Συναλλάγματος, στο αεροδρόμιο και μετά έγινε η μετάταξή μου στο υπουργείο Δημόσιας Τάξης. Ημουν στο ιδιαίτερο γραφείο τού τότε υπουργού Ευάγγελου Καλαντζή. Επί Μεταξά ήταν γενικός διοικητής της Θράκης, ενώ επί Παπάγου και Καραμανλή ήταν υφυπουργός Εσωτερικών, αρμόδιος για τη δημόσια τάξη και τα Σώματα Ασφαλείας. Hμουν τυχερή γιατί είχα άριστους συναδέλφους και προϊσταμένους» καταλήγει.
Μετά από 20 χρόνια προϋπηρεσίας στο Σώμα η κυρία Ορφανουδάκη είχε τη δυνατότητα να συνταξιοδοτηθεί, με μειωμένη σύνταξη, λόγω ανήλικων τέκνων. Ηθελε να αφιερώσει όλο της το «είναι» στη διαπαιδαγώγηση των δυο γιων της, του Σταύρου (μετέπειτα μητροπολίτη Σύρου Δωρόθεου) και του Νικόλαου.
Η ίδια ήθελε να ολοκληρωθεί η συνάντησή μας με μία ευχή. Η συνέντευξη αυτή να αποτελέσει το εφαλτήριο για να διαπιστωθεί πόσες και ποιες από τις πρώην συναδέλφους της είναι εν ζωή για να επικοινωνήσουν, αλλά και για να αναδείξουν το πρωτοπόρο έργο που προσέφερε το πρώτο Σώμα Γυναικών στην Ελληνική Αστυνομία.
