Πέτρου και Παύλου: Ο μήνας Ιούνιος καταυγάζεται από τη μεγάλη εορτή των πρωτοκορυφαίων αποστόλων Πέτρου και Παύλου (29 Ιουνίου).
Δεν πρόκειται περί μίας απλής εορτής, όπως συνήθως εορτάζουμε τις υπόλοιπες εορτές των αγίων μας: να θυμηθούμε την κατά Χριστόν πολιτεία τους και στο μέτρο των δυνατοτήτων μας να τους μιμηθούμε. Στον εναγκαλισμό των δύο αποστόλων, όπως τον βλέπουμε στη γνωστή εικόνα τους, η ᾽Εκκλησία μας πρόβαλε τη σύζευξη της πίστεως και των έργων, με άλλα λόγια είδε τους αποστόλους αυτούς ως σύμβολο και τύπο της παραδόσεώς της.
Υπήρξε, και υπάρχει ακόμη σε ορισμένους αιρετικούς, η άποψη ότι οι πρωτοκορυφαίοι απόστολοι ακολουθούν διαφορετικές παραδόσεις και εκφράζουν διαφορετικές θεολογίες: ο απόστολος Πέτρος – λένε – τονίζει τα έργα ως δρόμο σωτηρίας, γεγονός που τον σχετίζει περισσότερο με την ᾽Ιουδαική παράδοση, και ο απόστολος Παύλος τονίζει κυρίως την πίστη, άρα είναι ο ρηξικέλευθος και ο αληθινός χριστιανός. Τον Πέτρο είδαν πολλοί ως πρότυπο της θεολογίας του Ρωμαιοκαθολικισμού, η οποία πράγματι υπερτονίζει τα καλά έργα εις βάρος συχνά της πίστεως, και τον Παύλο από την άλλη σχέτισαν με τον Προτεσταντισμό, ο οποίος υποβαθμίζει τα έργα υπέρ της πίστεως.
Για εμάς τους ορθοδόξους όμως μία τέτοια διασπασμένη κατανόηση της θεολογίας των αποστόλων αυτών αποτελεί μεγάλη πλάνη. Και τούτο γιατί και οι δύο απόστολοι εκφράζουν την ίδια τελικώς θεώρηση της πίστεως.
Δεν προβάλλει άλλον Χριστό ο Πέτρος και άλλον ο Παύλος. Και οι δύο καταθέτουν την ίδια εμπειρία, την εν Χριστώ σωτηρία, για την οποία και οι δύο έδωσαν με μαρτυρικό τρόπο τη ζωή τους. Το Πνεύμα του Θεού άλλωστε που τους φώτιζε, ήταν και είναι πάντοτε το ίδιο.
Όταν ο απόστολος Παύλος, για παράδειγμα, τονίζει την πίστη ως προϋπόθεση της σωτηρίας, εξαγγέλλει την κοινή μαρτυρία και των άλλων αποστόλων, προεξάρχοντος του Πέτρου (Βλ. π.χ. Α´Πετρ. 1, 5-9. 21κ.α.), κατά την οποία, ναί μεν ῾ο δίκαιος εκ πίστεως ζήσεται᾽ (Ρωμ. 1,17), αλλά η πίστη αυτή εκφράζεται με τα έργα της πίστεως, με τη μετάνοια δηλαδή του ανθρώπου, και με τον καρπό της πίστεως, την αγάπη. ῾Πίστις δι᾽ αγάπης ενεργουμένη᾽ (Γαλ. 5, 6) κατά τη συνοπτική διατύπωσή του, που σημαίνει ότι τότε η χριστιανική πίστη ζωντανεύει και ενεργοποιείται, όταν ακολουθεί τον δρόμο της αγάπης. Πρόκειται για διαφορετική διατύπωση της διδασκαλίας και του αποστόλου ᾽Ιακώβου, κατά την οποία ῾η πίστις χωρίς των έργων νεκρά εστι᾽ (2, 18).
Διαφορετικά, η πίστη μόνη μπορεί να θεωρηθεί και ως δαιμονική, αφού ῾και τα δαιμόνια πιστεύουσιν και φρίττουσι᾽( ᾽Ιακ. 2,19).῎Ετσι πίστη και έργα (πίστεως) συμπορεύονται στη χριστιανική παράδοση, ενώ οποιαδήποτε διάσπαση της πίστεως από τα έργα ερμηνεύεται ως το αποτέλεσμα της συγχύσεως της ψυχής και του διασπασμένου νού των αιρετικών. Η εσωτερική δηλαδή διάσπαση, την οποία ζούν οι αιρετικοί, λόγω της ενεργούσας μέσα τους αμαρτίας, τους οδηγεί και στο να βλέπουν διασπασμένη τη θεολογία των αποστόλων Πέτρου και Παύλου. Με άλλα λόγια και στο σημείο αυτό επιβεβαιώνεται η ψυχολογική αρχή, σύμφωνα με την οποία ο κάθε άνθρωπος για την κατανόηση του κόσμου προβάλλει στην πραγματικότητα τον ίδιο του τον εαυτό: αυτό που ζεί, το προεκτείνει και προς τα έξω.
Στην πιθανή ένσταση ότι ιστορικά υπήρξε κάποια σύγκρουση των πρωτοκορυφαίων – όταν ο απόστολος Παύλος τότε που ῾ήρθε ο Πέτρος στην ᾽Αντιόχεια, του αντιμίλησε κατά πρόσωπο, γιατί ήταν αξιοκατάκριτος. Γιατί πριν έρθουν μερικοί άνθρωποι του ᾽Ιακώβου, έτρωγε στα κοινά δείπνα μαζί με τους εθνικούς.
Σαν ήρθαν όμως, υποχωρούσε και διαχώριζε τη θέση του, επειδή φοβόταν τους ᾽Ιουδαίους᾽ (Πρβλ. Γαλ. 2,11 εξ.) – η απάντηση δεν είναι διαφορετική: η διαφωνία ήταν για την τακτική του Πέτρου απέναντι στους εθνικούς και όχι για την πίστη και την αλήθεια που ζούσε.
Γι᾽ αυτό και η ᾽Εκκλησία μας, είπαμε, πρόβαλε και προβάλλει συνεχώς την ε ν ό τ η τ α τους μέσα και από την εικόνα της εορτής τους, όπου τους τοποθετεί σε εναγκαλισμό.
Η μεγάλη λοιπόν εορτή των αγίων αποστόλων Πέτρου και Παύλου, που η ᾽Εκκλησία μας τη συνοδεύει και με νηστεία (γι᾽ αυτούς γίνεται η νηστεία και όχι για την επομένη, της σύναξης των αποστόλων), μας υπενθυμίζει τη βασική αλήθεια της πίστεώς μας ότι δεν μπορούμε να σωθούμε και να σχετιστούμε με τον Χριστό, αν μαζί με την πίστη μας σε ᾽Εκείνον δεν κινητοποιηθεί και όλη η ζωή μας. Με απλά λόγια, η αγάπη μας για τον συνάνθρωπο (αυτό σημαίνει κυρίως κινητοποίηση του εαυτού μας) αποτελεί και τη σπουδαιότερη επιβεβαίωση της πραγματικής πίστεώς μας.
Πέτρου και Παύλου: Ο Ύμνος της Αγάπης, όπως είναι γνωστή στον χριστιανικό κόσμο το τμήμα του 13ου Κεφαλαίου της της Προς Κορινθίους Α’ Επιστολής του Αποστόλου Παύλου προς την παλαιοχριστιανική αδελφότητα της Αρχαίας Κορίνθου και διασώζεται μέσω της Καινής Διαθήκης, είναι ένα από τα πιο αξιόλογα κείμενα της Αγίας Γραφής.
Σύμφωνα με την επιστολή του Αποστόλου Παύλου, το δώρο της αγάπης έχει τόσο μεγάλη αξία που ξεπερνά κάθε αρετή.
Ο Απόστολος των Εθνών, όπως είναι επίσης γνωστός ο Απόστολος Παύλος, επισημαίνει ότι η αγάπη είναι η επιθυμία για την καλοσύνη και την ευτυχία. Αποτελεί ένα ειλικρινές κατόρθωμα του εαυτού μας, αφού από αυτήν αντλούμε την δύναμη να ξεπεράσουμε τον εγωισμό μας (οὐ λογίζεται τὸ κακόν 13:5). Υπογραμμίζει επίσης τη σημασία της πίστης μέσα από μια αδιάκριτη εμπιστοσύνη (πάντα πιστεύει, πάντα ἐλπίζει 13:7).[1]
Ο Ύμνος της Αγάπης συχνά αναφέρεται ως ο Ύμνος των Ύμνεων της Καινής Διαθήκης[2] και στα εκκλησιαστικά κείμενα ως το Κεφάλαιο της Αγάπης.[3] Σε πολλές χριστιανικές εκκλησίες, το κείμενο αναγιγνώσκεται κατά την ακολουθία του μυστήριου του γάμου.[4] Ο Ύμνος της Αγάπης εμπεριέχεται στην διδακτέα ύλη των ελληνικών σχολείων στο μάθημα των Θρησκευτικών στην Ε’ τάξη τουΔημοτικού Σχολείου[5] και στην Β’ τάξη του Γυμνασίου.
Υπόβαθρο
Ο Απόστολος Παύλος έγραφε την πρώτη επιστολή προς τους Κορινθίους μετά από τρία χρόνια παραμονής του στην Έφεσσο της Μικράς Ασίας. Στις Πράξεις των Αποστόλων γίνεται αναφορά στην πρώτη επίσκεψη του στην Κόρινθο και την ίδρυση της τοπικής Εκκλησίας σε αυτή την πόλη τα έτη 51 με 52 και με παραμονή 18 μήνων.[2][6] Σε αυτήν την επιστολή, ο Απόστολος Παύλος απαντούσε σε επιστολή που του είχαν αποστείλει οι Κορίνθιοι προκειμένου να τους συμβουλεύσει θεολογικά σχετικά με το μυστήριο του γάμου.
Το κείμενο
Αποστόλου Παύλου: Α’ Επιστολή προς Κορινθίους, (ιβ´ 27 – ιγ´ 13). Μφρ.: Νεοελληνική Μετάφραση[7] Ανάλυση
Ο ύμνος αποτελεί μια έξαρση της αρετής της αγάπης, αναφέρεται ως η διαπρεπέστερη μεταξύ των χριστιανικών αρετών, και μπορεί να διαιρεθεί σε τέσσερα μέρη:
Στο πρώτο μέρος (στίχοι 13,1 έως 3 ) η αγάπη περιγράφεται ως στάση ζωής, σε σύγκριση με άλλες μορφές αρετών, πιο πλούσια από τα υλικά αγαθά, καθώς ο άνθρωπος όταν δεν έχει αγάπη, δεν έχει καμία ηθική αξία. Ειδικότερα, ο Απόστολος Παύλος χρησιμοποιεί τη λέξη «αγάπη», η οποία εκφράζει το συνολικό δώρο του εαυτού μας στον άλλο, και όχι την σχεδόν ταυτόσημη λέξη «έρως», που περιλαμβάνει την ιδιοκτησία και την ολοκλήρωση.
Στο δεύτερο μέρος (στίχοι 13,3 έως 7 ) περιγράφει τα χαρακτηριστικά της αγάπης. Η αγάπη μακροθυμεί, αγαθοποιεί, δεν φθονεί, δεν αυθαδιάζει και δεν επαίρεται. Δεν ασχημονεί, δεν ζητεί κάτι για τον εαυτό της, δεν παροξύνεται και δεν διαλογίζεται το κακό. Δεν χαίρεται την αδικία, χαίρεται την αλήθεια και πάντα ανέχεται, πάντα πιστεύει, πάντα ελπίζει και πάντα υπομένει.
Το τρίτο μέρος (στίχοι 13,8 – 12 ), ο Απόστολος Παύλος εστιάζει στην αξία της αγάπης που είναι για πάντα, δεν τελειώνει ποτέ, σε σύγκριση με άλλα υλικά ή θεολογικά αγαθά που μπορούν να χαθούν ανά πάσα στιγμή μέχρι την αιώνια ευδαιμονία, δηλαδή τον παράδεισο.
Στον τελευταίο στίχο (στίχος 13.13 ), ο Απόστολος Παύλος επισημαίνει, ότι σε σύγκριση με τις άλλες θεολογικές αρετές, όπως η πίστη, η ελπίδα και η φιλανθρωπία, η αγάπη ως αιώνια αρετή είναι ισχυρότερη και παντοτινή.
Αναφορές στη τέχνη
Μουσική
Εκτός από την μουσική απόδοση του ύμνου από χορωδίες ιεροψαλτών και χορωδιών χριστιανικών εκκλησιών για λατρευτικούς σκοπούς, τον Ύμνο της Αγάπης έχουν μελοποιήσει πολλοί Έλληνες καλλιτέχνες όπως ο Πέτρος Γαϊτάνος,[8]συνθέτες όπως ο Μιχάλης Ανδρονίκου,[9] αλλά και ξένοι καλλιτέχνες όπως η σοπράνο Ρομπέρτα Μπλίγκουντ (Roberta Bitgood), που το ερμήνευσε σε δική της εκτέλεση (Greatest of this is love, 1938),[10] καθώς και ο καθολικός ιερέας και μουσικοσυνθέτης Μάρκο Φρισίνα (Marco Frisina) (Jesus Christ, You Are My Life, 2011).[11] Η γκόθικ μέταλ μπάντα Lacrimosa απέδωσε τον ύμνο στο άλμπουμ του Lichtgestalt (Hohelied der Lieb, 2005).[12]
Λογοτεχνία
Ο Βρετανός συγγραφέας Τζορτζ Όργουελ στην αρχή του κοινωνικού μυθιστορήματός του Άφησε την Ασπιντίστρα να Πετάει (1936) αντέγραψε το κείμενο της επιστολής και αντικατέστησε την λέξη «αγάπη» με την λέξη «χρήμα», με σκοπό να αλλάξει την σημασία του κειμένου και να σατιρίσει την καπιταλιστική κοινωνία: «Το χρήμα είναι μακρόθυμο, είναι ευεργετικό και ωφέλιμο [..]».[13]
Κινηματογράφος
Ο Σουηδός σκηνοθέτης Ίνγκμαρ Μπέργκμαν στο έργο του Μέσα από τον Σπασμένο Καθρέφτη (1961) χρησιμοποίησε τον στίχο από την προς Κορινθίους επιστολή «Τώρα βλέπουμε σαν σε καθρέπτη και μάλιστα θαμπά, τότε όμως θα βλέπουμε το ένα πρόσωπο το άλλο πρόσωπο» σε μια σκηνή της ταινίας του.[14]
Ο Πολωνός σκηνοθέτης Κριστόφ Κισλόφσκι στο πρώτο έργο Η Μπλε Ταινία της τριλογίας του Τα Τρία Χρώματα (1993), αντλεί στοιχεία από τον ορφικoύς ύμνους του Ορφέα και της Περσεφόνης, ενώ την ίδια στιγμή παρατηρούμε ότι χρησιμοποιεί τον Ύμνο της Αγάπης, εκτελεσμένο με την Συμφωνική Ορχήστρα της Βαρσοβίας από τον Ζμπίγκνιεφ Πράισνερ στην ελληνική γλώσσα προκειμένου να ντύσει μουσικά το τέλος της ταινίας του. Επιχειρεί, μέσω της αναφοράς που κάνει συνήθως στα έργα του πάνω στα ιδεώδη της Ελευθερίας, Ισότητας, Αδελφότητας (γαλλικά: Liberté, Égalité, Fraternité) που πρόβαλε η Γαλλική Επανάσταση, να ενώσει την παγανιστική ελληνική μυθολογία με τον Χριστιανισμό και να καταδείξει ότι η αγάπη ως συναίσθημα μπορεί να σκλαβώσει τους ανθρώπους με τα δεσμά της αλλά ταυτόχρονα να τους απελευθερώσει.[15][16] [17]
Πηγή:https://www.vimaorthodoxias.gr
