Η ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΑΝΑΠΑΡΙΣΤΑΤΑΙ ΣΤΟ ΡΟΔΙ ΠΟΥ ΚΡΑΤΑ Ο ΙΗΣΟΥΣ ΣΕ ΠΙΝΑΚΑ ΤΟΥ ΜΠΟΤΙΤΣΕΛΙ!

Μόνο πριν λί­γους μήνες και συ­γκε­κρι­μέ­να τον Μάρ­τιο, ο δρ Ντά­βι­ντε Λα­τσέ­ρι, ει­δι­κός σε θέ­μα­τα Ια­τρι­κής στην Τέχνη, απο­κά­λυ­πτε μία ιδιαί­τε­ρη ανα­το­μι­κή λε­πτο­μέ­ρεια να βρί­σκε­ται «κρυμ­μέ­νη» στις πτυ­χώ­σεις του μαν­δύα που κρατά η «Αλ­λη­γο­ρία της Χλω­ρί­δας» (Flora) προ­σπα­θώ­ντας να κα­λύ­ψει το γυμνό σώμα της Θεάς του Έρωτα στον διά­ση­μο πί­να­κα «Η Αφρο­δί­τη που γεν­νιέ­ται από τα νερά» του Σά­ντρο Μπο­τι­τσέ­λι, ο οποί­ος εκτί­θε­ται στην Γκα­λε­ρί Ου­φί­τσι στη Φλω­ρε­ντία.

Οι πτυ­χώ­σεις όπως δια­μορ­φώ­νο­νται και το χρώμα τους στο ύφα­σμα, σύμ­φω­να με τον ίδιον, στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα ανα­πα­ρά­γουν ένα αν­θρώ­πι­νο ανα­το­μι­κό χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό, συ­γκε­κρι­μέ­να έναν πνεύ­μο­να, με τα νεύρα, τα αι­μο­φό­ρα αγ­γεία και τις κοι­λό­τη­τες που διαι­ρού­νται από τους βρόγ­χους. Μια αλ­λη­γο­ρία που πι­θα­νό­τα­τα είχε χρη­σι­μο­ποι­η­θεί από τον ίδιον τον φλω­ρε­ντι­νό καλ­λι­τέ­χνη και στον άλλο διά­ση­μο πί­να­κά του, την «Άνοι­ξη» («Primavera»). Το 2009, δύο Αμε­ρι­κα­νοί επι­στή­μο­νες, οι Nenjamin Blehe και Roy Doliner, είχαν ήδη εντο­πί­σει το πε­ρί­γραμ­μα των δύο πνευ­μό­νων επι­με­λώς με­ταμ­φιε­σμέ­νους στη βλά­στη­ση και τις δια­κλα­δώ­σεις των δέν­δρων πίσω από την ει­κό­να της Αφρο­δί­της.

Είναι ακρι­βώς αυτές οι προη­γού­με­νες με­λέ­τες που ενέ­πνευ­σαν τον Ιταλό χει­ρουρ­γό να διε­νερ­γή­σει πε­ραι­τέ­ρω έρευ­νες για πι­θα­νές κρυμ­μέ­νες ανα­το­μι­κές λε­πτο­μέ­ρειες στο έργο του Μπο­τι­τσέ­λι και όντως πρό­σφα­τα δη­μο­σί­ευ­σε ένα άρθρο για μία νέα ανα­κά­λυ­ψη, που τώρα αφορά ένα άλλο αρι­στούρ­γη­μα του δια­λε­χτού ζω­γρά­φου της Ανα­γέν­νη­σης: Τη «Μα­ντό­να του Ρο­διού» (1487), πί­να­κα που επί­σης εκτί­θε­ται στην Πι­να­κο­θή­κη Ου­φί­τσι.

Σύμ­φω­να με τη με­λέ­τη του Λα­τσέ­ρι και της ομά­δας του, που δη­μο­σιεύ­θη­κε στο Interactive CardioVasckular and Thoracic Surgery, στον καρπό του ρο­διού που κρατά στο χέρι του ο Ιη­σούς βρέ­φος, μπο­ρεί κά­ποιος κάλ­λι­στα να ανα­γνω­ρί­σει μία τέ­λεια ανα­το­μι­κή ανα­πα­ρά­στα­ση της αν­θρώ­πι­νης καρ­διάς. Όπως δή­λω­σε ο χει­ρουρ­γός στο ιτα­λι­κό πρα­κτο­ρείο ANSA «η διά­τα­ξη των σπό­ρων και των νευ­ρώ­σε­ων στο ξε­φλου­δι­σμέ­νο ρόδι αντι­στοι­χούν επα­κρι­βώς στη διά­τα­ξη των αντλιών και των δύο κόλ­πων στην καρ­διά, τις δύο κοι­λί­ες και την κύρια πνευ­μο­νι­κή αορτή. Ακόμη και το στέμ­μα του ρο­διού χω­ρί­ζε­ται σε δύο μέρη που μι­μού­νται την ανώ­τε­ρη κοίλη φλέβα και το αορ­τι­κό τόξο με τις τρεις δια­κλα­δώ­σεις του».

Αυτές οι εντυ­πω­σια­κές ομοιό­τη­τες με την καρ­δια­κή ανα­το­μία, αλλά και η θέση του καρ­πού, που ο Ιη­σούς κρατά ακρι­βώς μπρο­στά από το αρι­στε­ρό του στή­θος στο ύψος της καρ­διάς, ενι­σχύ­ει την πι­θα­νό­τη­τα η υπό­θε­ση του Λα­τσέ­ρι να είναι βά­σι­μη.

Αλλά γεν­νά­ται το ερώ­τη­μα: γιατί ο καλ­λι­τέ­χνης να θέλει να κρύ­ψει αυτές τις ανα­το­μι­κές λε­πτο­μέ­ρειες στα έργα του; Η με­λέ­τη διευ­κρι­νί­ζει ότι την πε­ρί­ο­δο εκεί­νη οι ει­κα­στι­κοί καλ­λι­τέ­χνες συχνά πα­ρα­κο­λού­θη­σαν μα­θή­μα­τα ανα­το­μί­ας, ανα­ζη­τώ­ντας μια πιο ρε­α­λι­στι­κή και πλα­στι­κή ανα­πα­ρά­στα­ση του αν­θρώ­πι­νου σώ­μα­τος. Ο Μπο­τι­τσέ­λι όχι μόνον πα­ρα­κο­λού­θη­σε μα­θή­μα­τα ανα­το­μί­ας στη Μπο­λό­νια, αλλά μετά βε­βαιό­τη­τος γνώ­ρι­ζε και την εκτε­νή συλ­λο­γή ανα­το­μι­κών σχε­δί­ων του Λε­ο­νάρ­ντο Ντα Βίν­τσι.

Είναι βέ­βαια προ­φα­νές πως τόσο η ανα­πα­ρά­στα­ση των πνευ­μό­νων, όσο και της καρ­διάς, αντι­προ­σω­πεύ­ουν αλ­λη­γο­ρί­ες. Το ρόδι είναι μια έντο­να συμ­βο­λι­κή ει­κό­να, που μπο­ρεί να πε­ριέ­χει διά­φο­ρες ερ­μη­νεί­ες, ιδίως σε έργα με χρι­στια­νι­κό πε­ριε­χό­με­νο και μή­νυ­μα. Σύμ­φω­να με τη με­λέ­τη της ομά­δας του Δρ Λα­τσέ­ρι, εν­δέ­χε­ται να συμ­βο­λί­ζει το σύ­νο­λο των Παθών και την Ανά­στα­ση του Ιησού: τους άλι­κους σπό­ρους, που αντι­στοι­χούν στο αίμα που έχυσε ο Θε­άν­θρω­πος για να λυ­τρώ­σει την αν­θρω­πό­τη­τα.

Ο Μπο­τι­τσέ­λι σαφώς και δεν ήταν ο μόνος καλ­λι­τέ­χνης που πε­ριε­λάμ­βα­νε κε­κα­λυμ­μέ­νες ανα­το­μι­κές λε­πτο­μέ­ρειες στα έργα του. Αρχής γε­νο­μέ­νης από τον Μι­χα­ήλ Άγ­γε­λο, οι καλ­λι­τέ­χνες αρέ­σκο­νταν και τολ­μού­σαν να ενο­φθαλ­μί­ζουν αι­νίγ­μα­τα στις αυ­το­προ­σω­πο­γρα­φί­ες τους, αλλά και άλ­λους διά­φο­ρους συμ­βο­λι­σμούς, που με­θερ­μη­νεύ­τη­καν πολύ αρ­γό­τε­ρα, εάν όχι μετά πολ­λούς αιώ­νες. Πολ­λές δια­γνω­στι­κές έρευ­νες, με προηγ­μέ­να τε­χνο­λο­γι­κά μέσα, έχουν απο­κα­λύ­ψει πά­μπολ­λες και πε­ρί­πλο­κες εξε­ζη­τη­μέ­νες και κρυμ­μέ­νες ει­κό­νες στα αρι­στουρ­γή­μα­τα καλ­λι­τε­χνών, ακόμη -ακό­μη έχουν απο­κα­λύ­ψει προη­γού­με­νες ανα­πα­ρα­στά­σεις στα κα­τώ­τε­ρα στρώ­μα­τα του πί­να­κα.

Τώρα πια, η σκυ­τά­λη της ερ­μη­νεί­ας περνά στους ιστο­ρι­κούς Τέ­χνης, που ανα­μέ­νε­ται να ει­σφέ­ρουν και νέες γνώ­σεις και από­ψεις στον διά­λο­γο για τις συν­θή­κες δη­μιουρ­γί­ας και το αλη­θι­νό -πέρα από το φαι­νο­με­νι­κό-μή­νυ­μα του έργου τέ­χνης. Ένας διά­λο­γος που ανα­μέ­νε­ται να είναι λίαν δια­φω­τι­στι­κός και συ­ναρ­πα­στι­κός.

ΑΠΕ / Γιώρ­γης-Βύ­ρων Δάβος

Πηγή: https://atexnos.gr