Πηγή εικόνας: ellinikiaktoploia.net
Πειραιάς. Μια από τις πιο ιδιαίτερες περιοχές της Αττικής. Με τις γραφικές περιοχές του όπως το Μικρολίμανο και το Πασαλιμάνι και το λιμάνι που αποτελεί σημαντικό κόμβο εμπορικών αλλά και επιβατικών μεταφορών, ο Πειραιάς έχει καταστεί σήμερα ένα από τα πιο πολυσύχναστα μέρη. Ωστόσο, λίγοι είναι αυτοί που γνωρίζουν τις παλιές εκείνες ιστορίες που έχουν λάβει χώρα σε αυτά τα γραφικά στενά. Ιστορίες και γεγονότα που όχι μόνο διαμόρφωσαν τον Πειραιά στη σημερινή του μορφή αλλά και συνεχίζουν να ακολουθούν τις ζωές των νεότερων γενεών.
«Εμφύλιος» Μεταξύ Μανιατών-Κρητικών
Τον Φεβρουάριο του 1906 ένα ιταλικό ατμόπλοιο φτάνει στον Πειραιά από την Κρήτη. Οι Μανιάτες αχθοφόροι, οι εργαζόμενοι δηλαδή στο λιμάνι που βοηθούσαν στη μεταφορά αποσκευών και την διευθέτηση των υποχρεωτικών διαδικασιών στο τελωνείο, πλησιάζουν τους Κρητικούς αφιχθείς και ζητούν τις αποσκευές τους. Ωστόσο, δύο από αυτούς διστάζουν να το κάνουν. Ο λόγος; Θεωρούν πως δεν αξίζει να χρεωθούν την μία αποσκευή τους καθώς μεταφέρει μόνο πορτοκάλια. Τότε ξεσπά έντονη διαμάχη με τον αχθοφόρο Ευστάθιο Σαραντέα να μαχαιρώνει τον Ιωάννη Πολυμενάκη, έναν από τους δύο ταξιδιώτες που αρνήθηκε να παραδώσει την αποσκευή του.
Οι Κρητικοί, παρόλα αυτά, δεν αφήνουν το περιστατικό να ξεχαστεί. Αφού βλέπουν πως το περιστατικό καταγγέλθηκε στην αστυνομία αλλά καμία ενέργεια δεν έγινε από τα όργανα της τάξης, οι Κρητικοί παίρνουν τον νόμο στα χέρια τους. Στη συνοικία των Κρητικών του Προφήτη Ηλία συναθροίζονται περίπου 200 άτομα και αποφασίζουν να προχωρήσουν σε αντίποινα. Οπλισμένοι, κατεβαίνουν μέχρι το Τελωνείο με σκοπό να έρθουν σε ρήξη με τους Μανιάτες. Όταν δεν τους βρίσκουν εκεί, κατευθύνονται στο «Γιαχνί Σοκάκι», καφενείο όπου συχνάζανε οι Μανιάτες κοντά στον Άγιο Σπυρίδωνα. Ο Πειραιάς θυμίζει πεδίο μάχης, με την πρώτη σύγκρουση να διενεργείται εκεί και η δεύτερη στην φημισμένη περιοχή της Τρούμπας.
Η διαμάχη επεκτείνεται και σε άλλες περιοχές της Αθήνας. Διαλύεται με την παρέμβαση του στρατού μετά από τρεις ημέρες. Πρωτοσέλιδα της εποχής αναγράφουν: «Ο Πειραιεύς εν τρομοκρατία. Σύρραξις Κρητών και Μανιατών[…]» , «Πόλις κρατούμενη» και σχετικές αναφορές επί των γεγονότων, κάποιες υπέρ του δέοντος και κάποιες πιο μετριοπαθείς.
Μπορεί όλη η αναταραχή να οφειλόταν σε ένα τσακωμό για…πορτοκάλια αλλά σαφώς υπήρχαν κάποια υποκείμενα αίτια. Οι Μανιάτες απολάμβαναν τα πλεονεκτήματα του να έχουν «υπό έλεγχο» το λιμάνι μιας και το μεγαλύτερο ποσοστό των εργαζομένων του αποτελούνταν από αυτούς. Μάλιστα, μόλις γεννιόταν αγόρι στην πατρίδα τους την Μάνη τα νέα διαδίδονταν σε όλους: : «ἔτεκεν άρρεν. Φυλάξατε θέση στο λιμάνι». Από την άλλη, οι Κρητικοί, οι οποίοι ήδη από τα μέσα του 1800 είχαν αρχίσει να μεταναστεύουν και να στήνουν συνοικίες στην Καστέλα του Πειραιά, προσπαθούσαν να εισχωρήσουν στις δουλειές του λιμανιού με απώτερο σκοπό να απολάβουν μέρος των κερδοφόρων δραστηριοτήτων του. Αυτό δεν είναι καθόλου παράξενο μιας και ήδη οι Μανιάτες το είχαν πραγματοποιήσει προβλέποντας τα κέρδη που επέφεραν οι ναυτιλιακές δραστηριότητες και οι δυνατότητες που είχε ο κλάδος της ναυτιλίας, μεταναστεύοντας έτσι πρώτοι στο αραιοκατοικημένο μέχρι τότε προάστιο.
Η περιβόητη Τρούμπα
Οι περισσότεροι (αν όχι όλοι) Πειραιώτες όταν ακούνε για την περιοχή της Τρούμπας δυσανασχετούν. Και όχι αδίκως. Η συνοικία της Τρούμπας άνθιζε από τη λειτουργία κακόφημων μπαρ, καμπαρέ και οίκων ανοχή στις αρχές του 20ου αιώνα. Τα αρχοντικά σπίτια που είχαν χτιστεί από τους εύπορους της περιοχής λεηλατήθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν ως αρχηγεία κατά την περίοδο της Κατοχής. Τα σπίτια αγοραίου έρωτα και τα μπαρ για άνδρες πλούτιζαν. Συχνοί πελάτες οι Γερμανοί κατακτητές, μαυραγορίτες και άνθρωποι του υπόκοσμου. Οι ιδιοκτήτες των μαγαζιών, μάλιστα, όταν επρόκειτο για Γερμανό πελάτη επέλεγαν να του στείλουν γυναίκες που είχαν αποκτήσει κάποιο αφροδίσιο νόσημα, προβάλλοντας έτσι μια αλλιώτικη πράξη αντίστασης. Μεταπολεμικά, αυτού του είδους «επιχείρηση» συνεχίστηκε για μια εικοσαετία περίπου.
Στα στενά της οδού Φίλωνος και Νοταρά, η κονσομασιόν και η παράνομη εργασία σε οίκους ανοχής λειτουργούσε με ξέφρενους ρυθμούς. Μάλιστα, υπήρχαν «σπίτια» που λειτουργούσαν παράνομα, με τις κοπέλες τρομοκρατημένες για μια ενδεχόμενη έφοδο της αστυνομίας. Όσο απάνθρωπο και αν ακούγεται, καθημερινά στην Τρούμπα διαπράττονταν δολοφονίες για ξεκαθάρισμα χρεών ή διαμάχες μεταξύ μπράβων των κοριτσιών που δούλευαν και των πελατών για χρήματα ή για ασήμαντες αφορμές.
Η συνοικίας της Τρούμπας χαρακτηριζόταν, χωρίς υπερβολές, ως γκέτο. Ωστόσο, στα κακόφημα σοκάκια της άνθισε και το ρεμπέτικο τραγούδι μετά την μικρασιατική καταστροφή. Μάρκος Βαμβακάρης, Γιώργος Μπάτης, Ανέστης Δελιάς, Στράτος Παγιουμτζής ήταν από τα μεγαλύτερα ονόματα που εκπροσώπησαν το νέο είδος, δημιουργώντας έτσι τους πρώτους τεκέδες.
Σήμερα, η φήμη της Τρούμπας έχει σχεδόν αποκατασταθεί. Από το 1967 που όλες οι άνομες δραστηριότητες απαγορεύτηκαν, η περιοχή αναβαθμίστηκε. Πλέον αποτελεί έδρα ναυτιλιακών εταιριών, μαγαζιών λιανικής, συνοικιακών παντοπωλείων και κέντρων νυχτερινής διασκέδασης. Παρ’ όλα αυτά, η δυσφήμιση και το «στίγμα» συνεχίζουν να ακολουθούν την συνοικία του Πειραιά καθώς το παρελθόν της δύσκολα ξεχνιέται.
Πηγή εικόνας: pentapostagma.gr
Τα Καρβουνιάρικα του Πειραιά
Μπορεί αυτή η συνοικία να μην είναι γνωστή σήμερα αλλά αποτέλεσε σημείο προσδιορισμού για τους κατοίκους του Πειραιά κατά τον 20ο αιώνα. Τα Καρβουνιάρικα, όπως μαρτυρά και το όνομα τους, ήταν η περιοχή όπου γινόταν το εμπόριο κάρβουνου. Η περιοχή εκτεινόταν από τον ναό του Αγίου Νικολάου και πίσω από τις αποθήκες του Τελωνείου Πειραιά. Εκεί βρισκόταν η Ακτή Ξαβερίου όπου γινόταν η εκφόρτωση κάρβουνου από πλοία που το μετέφεραν. Η πώληση κάρβουνου κάλυπτε τις ανάγκες των νοικοκυριών αλλά και χρησιμοποιούνταν ως μέσο πρόωσης των πλοίων. Τα Καρβουνιάρικα προμήθευαν όλη σχεδόν την Αθήνα. Επιχειρηματίες, πωλητές και απλοί άνθρωποι προσέγγιζαν τα καΐκια για να αγοράσουν κάρβουνο για προσωπική χρήση ή μεταπώληση. Μάλιστα, διαχώριζαν και το κάρβουνο σε πρώτης κι δεύτερης ποιότητας με την τιμή πώλησής του να κυμαίνεται αναλόγως. Στην περιοχή λειτουργούσαν ξυλοναυπηγεία (ή ταρσανάδες όπως αποκαλούνταν) και διάφορα καφενεία όπου οι εργάτες σύχναζαν κατά το διάλειμμά τους ή εκτός εργασίας.
Λίγα χρόνια αργότερα, οι δραστηριότητες στα Καρβουνιάρικα υπέστησαν κρίση. Αυτό οφειλόταν στον περιορισμό του κάρβουνου σε οικιακές χρήσεις και την βιομηχανία. Σε λίγα χρόνια και τα πλοία χρησιμοποιούσαν πετρέλαιο για την κίνησή τους. Ακόμη, έκλεισαν τα ξυλοναυπηγεία αφού η χρήση μετάλλου αντί του ξύλου κυριαρχούσε πλέον σε κάθε κατασκευή. Τα Καρβουνιάρικα μεταφέρθηκαν στην Ακτή Τζελέπη αλλά δεν υπήρξε κάποια ουσιαστική ανάκαμψη στις δουλειές.
Με την ανάπτυξη των ναυτιλιακών δραστηριοτήτων και την επέκταση του λιμανιού του Πειραιά, η περιοχή «έλαμψε» από την οικοδόμηση κτηρίων που θα στέγαζαν ναυτιλιακές εταιρίες, τράπεζες και ασφαλιστικά γραφεία.
Πηγή εικόνας: protothema.gr
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτό το άρθρο:
Τα κόκκινα φανάρια της Τρούμπας – Η αληθινή ιστορία μίας κακόφημης συνοικίας. (2013). Ανακτήθηκε από iefimerida.gr (τελευταία πρόσβαση 5/2/2021)
Που βρίσκονταν τα καρβουνιάρικα του Πειραιά που έδωσαν ζωή και εμπορική κίνηση στο λιμάνι στα τέλη του 19ου αιώνα. Ο Ιταλός με την ταβέρνα, η Ακτή Ξαβερίου και τα ξυλοναυπηγεία. Ανακτήθηκε από mixaitouxronou.gr (τελευταία πρόσβαση 5/2/2021)
«Ετεκεν άρρεν. Φυλάξατε θέση στο λιμάνι». (2019). Ανακτήθηκε από efsyn.gr (τελευταία πρόσβαση 5/2/2021)
Λίγα λόγια για τον συντάκτη
Το όνομα μου είναι Δώρα. Ασχολούμαι κυριότερα με τον τομέα των ναυτιλιακών αλλά στον ελεύθερο χρόνο μου είμαι επαγγελματίας daydreamer και κατά συρροή βιβλιοφάγος. Δηλώνω περήφανη κυνηγός του ονείρου μου να γνωρίσω καλύτερα τον εαυτό μου και τον κόσμο και σας προσκαλώ να το κάνετε και εσείς μαζί μου!
Πηγή: https://www.maxmag.gr/
