Παρασκευή 11 Ιανουαρίου 2019

Η ΒΛΑΚΕΙΑ ΩΣ ΠΡΟΤΕΡΗΜΑ!

Του Νίκου Τ. Παγώνη ('Ο νοών νοείτω και ουαί τω ανοήτω')

Η βλακεία στους ανθρώπους δεν είναι βεβαίως κάτι που μπορεί να προκαλεί υπερηφάνεια. Δεν πιστεύω ότι υπάρχει ένας λογικός άνθρωπος που θα μπορούσε να υποστηρίξει το αντίθετο. Ούτε πιστεύω ότι η βλακεία είναι κάτι, για όποιον, τέλος πάντων, την κατέχει, που προβάλλεται οικειοθελώς. Οι άνθρωποι που κατέχονται από βλακεία σπανίως το καταλαβαίνουν και εάν, έστω, διαισθανθούν την ύπαρξή της, κάνουν το παν για να την αποκρύψουν.
Βεβαίως, είτε το αποκρύπτουν είτε όχι, η βλακεία δεν εξαφανίζεται ως δια μαγείας, παραμένει το ίδιο παρούσα και ταλαιπωρεί τόσο τους κατόχους της όσο και τους γύρω τους.
Υπάρχουν, όμως, και εκείνοι που, κατά κάποιον ανεξήγητο τρόπο, έχουν αναγάγει τη βλακεία τους σε προτέρημα. Την περιφέρουν με υπερηφάνεια, την επιδεικνύουν με κάθε ευκαιρία, και γενικώς φέρονται σαν να είναι αυτοί οι εξυπνότατοι και οι υπόλοιποι οι βλάκες. 
Τώρα θα μου πείτε, πώς είναι δυνατόν οι βλάκες, που εξ ορισμού δεν έχουν τη δυνατότητα να καταλαβαίνουν με άνεση τι συμβαίνει γύρω τους, να μπορούν να προβούν σε μια τέτοια εξυπνότατη ιδέα, να αναγάγουν, δηλαδή, ένα μειονέκτημα σε προτέρημα, και δεν θα έχετε άδικο.
Προφανώς, δεν είναι μια πράξη εξυπνάδας στην οποία ευσυνείδητα προβαίνουν, αλλά μια ακόμα περίτρανη απόδειξη της βλακείας τους, που δύσκολα οι ίδιοι το κατανοούν.
Φυσικά, οι ίδιοι δεν πτοούνται από τέτοιες λεπτομέρειες και αυτό που προσφέρεται προς ευρεία κατανάλωση είναι οι βαρύγδουπες δηλώσεις, τα μεγαλόσχημα επιχειρήματα, οι λαϊκισμοί, οι ασυναρτησίες και, γενικά, όλα εκείνα που λέγονται και πράττονται προς εντυπωσιασμό και προσέλκυση της προσοχής. 
Ενεργούν, δηλαδή, με το ύφος ενός ειδήμονα, ενός ειδικού, ενός γνώστη των πάντων, επιδιώκοντας έτσι να αυτοϊκανοποιθούν και να νοιώσουν εκείνο που η βλακεία τους τούς έχει στερήσει: την ευφυΐα.
Καταλαβαίνω ότι ίσως, είναι λίγο σκληρό να μιλάμε με τέτοιο τρόπο για τ' ανθρώπινα, φυσικά ελαττώματα και, σίγουρα, η βλακεία είναι ένα εξ αυτών. Οπωσδήποτε, οι φυσικές ατέλειες ενός ανθρώπου πρέπει να προκαλούν τη συμπάθειά μας και την αποδοχή των ιδιαιτεροτήτων του, και αυτό είναι σίγουρα μια υποχρέωση που το κάθε πολιτισμένο άτομο έχει.
Εκεί, όμως, που τα πράγματα αλλάζουν, είναι όταν ο βλάκας όχι μόνο δεν δέχεται να φερθεί ανάλογα, αλλά επιμένει και προσπαθεί να επιβληθεί των άλλων, μ’ ένα τουπέ κι έναν αέρα που πάνω απ’ ό,τι εκνευρίζει, προκαλεί και δυσχεραίνει τις σχέσεις του με τους υπολοίπους γύρω του.
Ασφαλώς, όλοι οι βλάκες δεν είναι το ίδιο και οι περισσότεροι προκαλούν τη συμπάθειά μας. Άνθρωποι που δεν προσποιούνται ότι κατέχουν δυνάμεις και ικανότητες που εμφανώς στερούνται, δεν ενοχλούν ούτε εκνευρίζουν. Και ούτε είναι υποχρεωτικό να είμαστε όλοι υπεράνθρωποι με εξαιρετικές ικανότητες και προσόντα. Αντίθετα, η κοινωνία έχει πολλά κερδίσει και ωφεληθεί από όλους εμάς που μεγαλώνουμε την οικογένειά μας, κοιτάζουμε τη δουλειά μας και συνεισφέρουμε με τη λογική και την εργατικότητά μας στο γενικό καλό. Εξάλλου, η βλακεία είναι ανεξάρτητη της μόρφωσης, της κοινωνικής θέσης, της οικονομικής επιφάνειας. Δηλαδή, ο βλάκας δεν είναι κάποιος που ανήκει σε κάποιο άσυλο, ούτε εκείνος που εμφανώς στερείται διανοητικών ικανοτήτων. Ούτε ο άνθρωπος που, αντιλαμβανόμενος τις περιορισμένες ικανότητές του, φέρεται ανάλογα. 
Πώς, όμως, ν’ ανεχθείς κάποιον που επιδεικτικά επιδιώκει να σε μειώσει, να σε κάνει να νοιώσεις μικρός και ασήμαντος, όταν είναι ξεκάθαρο ότι η δυνατότητά του να κατανοήσει ο ίδιος πολύπλοκα θέματα είναι ανύπαρκτη; 
Συχνά, άτομα του είδους κρύβονται πίσω από μια σοβαροφάνεια και ένα περισπούδαστο ύφος, χειρονομούν, ξεστομίζουν πομπώδεις φράσεις και σε γενικές γραμμές προσπαθούν έτσι να κρύψουν τη βλακεία τους.
Το πρόβλημα δεν είναι μόνο ότι με τον τρόπο αυτόν γίνονται ρεζίλι, αλλά και ότι επιμένουν πως έχουν δίκιο και όταν δεν τους το αναγνωρίζεις, θυμώνουν και γίνονται επιθετικοί. Ξεφεύγουν, δηλαδή, από κάθε όριο και τοιουτοτρόπως απομονώνουν τους εαυτούς τους και προκαλούν, από πάνω, το μειδίαμα και τα ειρωνικά σχόλια.
Βλάκας είναι αυτός που με περιορισμένες γνώσεις, κάνει τον έξυπνο. Βλάκας είναι αυτός που φανατίζεται, προσκολλάται σε μια ιδέα ή θεωρία και προχωρά ακάθεκτα προς τον γκρεμό. Βλάκας είναι αυτός που καταπατά τον κάθε κανόνα και νόμο. Βλάκας είναι αυτός που φέρεται αλαζονικά, φορτικά, ετσιθελικά, εγωιστικά. Βλάκας είναι αυτός που υποτιμά τον άλλον, μειώνει τον συνομιλητή του, χλευάζει και ειρωνεύεται. Βλάκας είναι αυτός κάνει τον έξυπνο σε άτομο που αποδεδειγμένα υπερτερεί του ιδίου και βλάκας είναι αυτός που πάει στον ιδικό για συμβουλή και προσποιείται ότι ο ίδιος ξέρει καλύτερα. 
Βλάκας είναι αυτός που ακολουθεί με κλειστά μάτια κάποιον ή κάποια ιδεολογία και βλάκας είναι αυτός που εκτελεί πιστά εντολές άλλου χωρίς πολύ σκέψη και μελέτη.
Βλάκας είναι, τελικά, εκείνος που υπερβαίνει τις δυνατότητές του, τις γνώσεις του, τις ικανότητές του και συνεχίζει να ενεργεί ως ο πλέον νοήμων και ικανός. Βλάκας είναι αυτός που στερείται το γνώθι σε αυτόν.
Είμαι σίγουρος ότι όλοι στη ζωή μας έχουμε συναντήσει ουκ ολίγους βλάκες. Είναι κάτι που δεν ελέγχεται, δεν περιορίζεται, ούτε εξαλείφεται. Πολλοί από εμάς τους ανεχόμαστε, άλλοι τους αγνοούν και οι περισσότεροι ενοχλούνται. Το χειρότερο, όμως, είναι, όταν δύο βλάκες, που και οι δύο νομίζουν ότι είναι εξυπνότατοι, πιαστούν στα χέρια, τρόπος που λέει. Εκεί, η βλακεία εμφανίζεται σε όλο της το μεγαλείο της και εκεί αξίζει να παρακολουθείς και να κάνεις χάζι, αν και είναι λυπηρό να βλέπεις μία διαμάχη που υποβιβάζει το ανθρώπινο είδος.
Υπάρχει άραγε τρόπος να εξαλειφθεί η βλακεία; Θα μπορούσε να είχε συμβεί, αν οι παθόντες αναγνώριζαν την κατάστασή τους και επιδίωκαν την καλυτέρευσή τους. Όταν, όμως, η βλακεία εκλαμβάνεται ως προτέρημα, τότε τι κάνεις;
Στην περίπτωση αυτή οι επιλογές είναι ελάχιστες. Ή προσπερνάς και αφήνεις τον βλάκα να καμαρώνει για τη βλακεία του, που ο ίδιος την νομίζει ως προτέρημα, ή αφήνεις τη δική σου βλακεία (που όλοι μας έχουμε κάποια δόση) να συναγωνιστεί τη δική του. 
Άρα, λοιπόν, το ζητούμενο δεν είναι να περιοριστεί η βλακεία των άλλων, αλλά να μειώσουμε τη δική μας. Να φερθούμε έξυπνα και ν’ αγνοήσουμε την πρόκληση ενός βλάκα, σώζοντας έτσι τη δική μας αξιοπρέπεια και ηρεμία. 
Μπορούμε; Δεν μπορούμε; Από εμάς εξαρτάται. Εκτός αν κι εμείς ανήκουμε στην κατηγορία εκείνων που συγχέουν τη βλακεία με την εξυπνάδα. Και τότε δεν μας σώζει τίποτα. Δυστυχώς!

Πηγή:http://www.keadas.ca