Γράφει ο Δημήτρης ΣταυρόπουλοςΤο βρετανικό επιβατηγό πλοίο «Λουζιτάνια» βυθίστηκε από τις τορπίλες ενός γερμανικού υποβρυχίου στις 7 Μαΐου 1915.
Έχασαν τη ζωή τους περισσότεροι από 1.300 επιβάτες.
Περίπου 100 ήταν Αμερικανοί και η τραγωδία προκάλεσε κύμα φρίκης και οργής σε όλες τις συμμαχικές χώρες, αλλά ειδικά στις ουδέτερες Η.Π.Α….
Οι νεκροί ήταν περισσότεροι από εκείνους του «Τιτανικού» και η επίθεση εναντίον του υπερωκεάνιου, υπήρξε η αφορμή για να μπει η Αμερική στον Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το «Λουζιτάνια» (RMS Lusitania) ήταν πλοίο της βρετανικής ναυτιλιακής εταιρείας Cunard Line, στη διαδρομή Λίβερπουλ – Νέα Υόρκη. Ήταν το ταχύτερο πλοίο στο κόσμο και ένα από τα μεγαλύτερα και πολυτελέστερα πλοία της εποχής.
Καθελκύστηκε τον Ιούνιο του 1906 και εισήλθε σε υπηρεσία στη γραμμή του βόρειου Ατλαντικού τον Σεπτέμβριο του 1907. Το 1908 μάλιστα ήταν το γρηγορότερο αλλά και το μεγαλύτερο πλοίο (240 μέτρα μήκος) στη γραμμή προτού χάσει τα πρωτεία από το αδελφό πλοίο, το «Μαυριτανία», τον επόμενο χρόνο.
Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι το «»Λουζιτάνια ήταν το πρώτο υπερωκεάνιο που συνέδεσε τις δυο ηπείρους σε λιγότερο από 5 μέρες. (5 ημέρες και 15 ώρες περίπου διαρκούσε το ταξίδι από το 1889 ως το 1908) Το ταξίδι διαρκούσε πλέον κατά μέσο όρο περίπου 4 ημέρες και 18 ώρες αφού οι ισχυροί στροβιλοκινητήρες του επέτρεπαν να διατηρεί σταθερή ταχύτητα 24 κόμβων.
Ο ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ
Η εταιρεία Cunard προκειμένου να αντιμετωπίσει τον ανταγωνισμό των γερμανικών ναυτιλιακών εταιρειών, αποφάσισε το 1902 να εκσυγχρονίσει το στόλο της, κατασκευάζοντας μεγαλύτερα, ασφαλέστερα και πολυτελέστερα πλοία από αυτά των ανταγωνιστών της.
Επειδή όμως της έλειπαν τα αναγκαία κεφάλαια, αποτάθηκε στο βρετανικό κράτος ζητώντας δάνειο ενώ σε αντάλλαγμα προσέφερε τα πλοία της σε καιρό πολέμου. Πράγματι, στο πλοίο εγκαταστάθηκε όλη η υποδομή για να φιλοξενήσει σε περίπτωση ανάγκης κανόνια καταστρώματος, αν και τα όπλα δεν τοποθετήθηκαν ποτέ.
Από την αρχή του πολέμου η μεν Βρετανική Αυτοκρατορία είχε κηρύξει την Βόρεια Θάλασσα εμπόλεμη ζώνη, η δε Γερμανική Αυτοκρατορία σε απάντηση είχε κηρύξει και αυτή τις θάλασσες που περιέκλειαν το Ηνωμένο Βασίλειο επίσης ως εμπόλεμη ζώνη ενώ διεξήγε έντονο υποβρυχιακό πόλεμο στον Ατλαντικό.
Όταν το «Λουζιτάνια» αναχωρούσε από τη Νέα Υόρκη για το Λίβερπουλ την 1η Μαΐου 1915 η γερμανική πρεσβεία στις ΗΠΑ ενημέρωσε από τον Τύπο για την εμπόλεμη κατάσταση στις θάλασσες και την πιθανότητα τα πλοία να γίνουν στόχος των υποβρυχίων και να βυθιστούν.
Η εταιρεία Cunard Line, στην οποία ανήκε το πλοίο, επιβεβαίωνε τους ταξιδιώτες, ότι το γερμανικό ναυτικό δεν μπορούσε να βυθίσει το «Λουζιτάνια», γιατί το πλοίο ανέπτυσσε σχεδόν διπλάσια ταχύτητα από τα υποβρύχια. Παρόλο που η απειλή δεν ήταν αμελητέα, ελάχιστοι επιβάτες ακύρωσαν τις κρατήσεις τους….
ΤΟ ΜΟΙΡΑΙΟ ΤΑΞΙΔΙ
Την 1η Μαΐου 1915, το πλοίο αναχώρησε από τη Νέα Υόρκη για το Λίβερπουλ με 694 άτομα πλήρωμα και 1.265 επιβάτες.
Ο πλοίαρχος Γουίλιαμ Τέρνερ είχε εντολές να μην ελαττώσει καθόλου ταχύτητα και να αποφύγει τα απόκρημνα ακρωτήρια, όπου ενδέχεται να παραμόνευε κάποιο υποβρύχιο. Ο διάπλους του Ατλαντικού κύλησε ομαλά, αλλά όλη τη βδομάδα το βρετανικό ναυαρχείο γνώριζε πως το γερμανικό υποβρύχιο U-20 διεξήγαγε επιχειρήσεις στη θάλασσα της Ιρλανδίας.
Στις 5 Μαΐου το υποβρύχιο βύθισε μία εμπορική γολέτα και την επόμενη μέρα, άλλα δύο πλοία.
Το βρετανικό ναυτικό εξέπεμπε συνεχώς προειδοποιήσεις.
Ο πλοίαρχος Τέρνερ έκλεισε προληπτικά τις υδατοστεγείς πόρτες του «Λουζιτάνια», διπλασίασε τις σκοπιές και ετοίμασε τις σωστικές λέμβους.
Το πρωί της 7ης Μαΐου αναγκάστηκε, λόγω ομίχλης, να επιβραδύνει στους 15 κόμβους….
Νωρίς το απόγευμα, το υποβρύχιο U-20, με κυβερνήτη τον Βάλτερ Σβίγκερ, αναδύθηκε ανοιχτά της Ιρλανδίας και εντόπισε το υπερωκεάνιο.
Το υποβρύχιο καταδύθηκε, πήρε θέση και εκτόξευσε μία και μοναδική τορπίλη.
Μόλις ο σκοπός του «Λουζιτάνια» εντόπισε τις φυσαλίδες που άφηνε πίσω της η τορπίλη, σήμανε συναγερμό, αλλά ήταν πολύ αργά για να γίνει οτιδήποτε.
Δευτερόλεπτα αργότερα ακούστηκε μια μεγάλη έκρηξη, όταν η τορπίλη χτύπησε τη δεξιά πλευρά του πλοίου, ανοίγοντας μια τεράστια τρύπα στο σκαρί. Ακολούθησε μια δεύτερη, ισχυρότερη έκρηξη, και η πλώρη άρχισε να βυθίζεται.
Ο πλοίαρχος έδωσε εντολή να στρέψουν το πλοίο προς την ξηρά, αλλά το πηδάλιο δεν ανταποκρινόταν.
Ούτε μπορούσε να κάνει ανάποδα με τις μηχανές για να επιβραδύνει, με αποτέλεσμα να μην προλάβει να κατεβάσει όλες τις σωσίβιες λέμβους.
Σε λιγότερο από 20 λεπτά μετά το χτύπημα, το «Λουζιτάνια» βυθίστηκε.
Μόνο 6 από τις 48 λέμβους του πλοίου έπεσαν τελικά στο νερό και οι περισσότεροι επιβάτες πνίγηκαν.
Σώθηκαν μόνο 764 επιβάτες από τους 2000 επιβαίνοντες, ενώ δεν βρέθηκαν ποτέ τα πτώματα 900 θυμάτων….
Η Γερμανία και η Αυστρία επικρότησαν τις ενέργειες του υποπλοίαρχου Σβίγκερ και έσπευσαν να δικαιολογήσουν τη βύθιση του επιβατηγού, υποστηρίζοντας ότι μετέφερε όπλα και στρατιώτες….
Ο ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ
Η διεθνής κοινότητα αντέδρασε με κατακραυγή.
Το «Λουζιτάνια» μετέφερε τέσσερα εκατομμύρια φυσίγγια για τουφέκια και χίλιους άδειους κάλυκες, τα οποία η πλοιοκτήτρια εταιρεία δεν ταξινομούσε ως πυρομαχικά.
Κανένας στις ΗΠΑ ή στις συμμαχικές χώρες δεν δεχόταν ότι ένα τέτοιο φορτίο δικαιολογούσε τον θάνατο 1.000 αμάχων.
Ο πρόεδρος Ρούσβελτ δήλωσε:
«Αυτό δεν συνιστά απλή πειρατεία, αλλά ένα είδος αισχρότατης πειρατείας.
Είναι μια επίθεση με στόχο αθώους άνδρες, γυναίκες και παιδιά».
Παρά την απροθυμία της κοινής γνώμης να εμπλακούν οι ΗΠΑ στον πόλεμο, η βύθιση του πλοίου είχε εγείρει ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Η Γερμανία, φοβούμενη ότι η Αμερική θα έμπαινε στον πόλεμο, υποχώρησε και απαγόρευσε την επίθεση σε ουδέτερα πλοία χωρίς προειδοποίηση.
Τον Ιανουάριο του 1917, οι Γερμανοί άρχισαν πάλι να επιτίθενται στα πλοία χωρίς προειδοποίηση και οι Αμερικάνοι αντέδρασαν.
Ο πρόεδρος Γούντροου Γουίλσον διέκοψε τις διπλωματικές σχέσεις με τη Γερμανία και μέσα σε δύο μήνες, βυθίστηκαν άλλα επτά αμερικάνικα πλοία.
Στις 6 Απριλίου 1917, η Αμερική μπήκε στο πόλεμο.
Ήταν το αποκορύφωμα μιας διαδικασίας που ξεκίνησε με τη βύθιση του «Λουζιτάνια» και μια απόφαση που η Γερμανία έμελλε να μετανιώσει….
ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Για την ιστορία, το πλοίο σχεδιάστηκε από τον ναυπηγό της εταιρείας Λέοναρντ Πέσκετ (Leonard Pescett) και ναυπηγήθηκε στο Κλάιντμπανκ της Σκωτίας από την φημισμένη την εποχή εκείνη εταιρεία «John Brown & Company».
Thermotank , πρώιμη μορφή κλιματισμού πλοίων
Ο Πέσκετ αρχικά σχεδίασε το πλοίο με τρία φουγάρα.
Ωστόσο τελικά τοποθετήθηκαν τέσσερα φουγάρα καθώς κρίθηκε ότι χρειαζόταν ένα επιπλέον φουγάρο για τον σωστότερο εξαερισμό των στροβιλοκινητήρων.
Το ίδιο συνέβη και με τις προπέλες καθώς από τρεις έγιναν τέσσερεις.
Η επιπρόσθετη προπέλα κρίθηκε αναγκαία λόγω της μεγαλύτερης ιπποδύναμης των πλοίων.
Οι προπέλες κινούνταν απευθείας από τις τουρμπίνες, επειδή δεν είχαν ακόμη αναπτυχθεί επαρκώς ισχυρά κιβώτια ταχυτήτων, τα οποία έγιναν διαθέσιμα από το 1916 και μετά.
Οι τουρμπίνες έπρεπε να σχεδιαστούν για να λειτουργούν σε πολύ χαμηλότερες ταχύτητες από αυτές που συνήθως θεωρούνται βέλτιστες.
Έτσι, ο βαθμός απόδοσης των εγκατεστημένων ατμοστροβίλων ήταν μικρότερος σε χαμηλές ταχύτητες από ότι σε μια συμβατική παλινδρομική ατμομηχανή, αλλά σημαντικά καλύτερος όταν οι μηχανές λειτουργούσαν σε υψηλές ταχύτητες, όπως συνήθως συνέβαινε σε ένα δρομολόγιο εξπρές.
Το πλοίο ήταν εξοπλισμένο με 23 ναυτικούς ατμολέβητες που λειτουργούσαν σε μέγιστη πίεση 195 psi (1.340 kPa) και περιείχαν 192 ατομικούς κλιβάνους.
Προσαρμοζόμενο στους κανόνες του Ναυαρχείου, που ήθελε τα βασικά μηχανήματα του πλοίου να βρίσκονται κάτω από την Ίσαλο για να προστατεύονται περισσότερο από πυρά, στην πρύμνη του πλοίου κάτω από την ίσαλο τοποθετήθηκαν το σύστημα πλοήγησης, οι στροβιλοκινητήρες και οι ατμοκίνητες στροβιλογεννήτριες.
Στη μέση τοποθετήθηκαν τα τέσσερα λεβητοστάσια και οι αποθήκες κάρβουνου ενώ στη πλώρη τοποθετήθηκαν οι χώροι για τις αλυσίδες αγκύρωσης, οι δεξαμενές έρματος και τα αμπάρια.
Το κύτος χωρίστηκε σε 13 υδατοστεγή διαμερίσματα, συνδεδεμένα με 35 στεγανές πόρτες.
Το πλοίο διέθετε έξι καταστρώματα για τους επιβάτες πάνω από την ίσαλο γραμμή, εν αντιθέσει με το συνηθισμένο εκείνη την εποχή τεσσάρων.
Για την επιμετάλλωση του πλοίου χρησιμοποιήθηκαν χαλύβδινες λαμαρίνες υψηλής αντοχής που είχαν το πλεονέκτημα ότι μείωσαν το βάρος του πλοίου παρέχοντας ταυτόχρονα 26% μεγαλύτερη αντοχή.
Πληροφορίες
The Lusitania Resource. «The Lusitania Resource: Lusitania Passengers & Crew, Facts & History».
Stevenson, David. 1914-1918:The History of the First World War.
Πηγή: https://www.militaire.gr/
