Του Παντελή Σαββίδη
Μέρες που έρχονται η αναπόληση της πορείας μας ως νέου ελληνισμού τα 204 χρόνια μετά την έναρξη της Επανάστασης είναι καταθλιπτική.
Τα οράματα πνίγηκαν στα νερά της Ιωνίας και η τελευταία αναλαμπή εμφανίστηκε στα βουνά της Αλβανίας το 1940. Έκτοτε, μια παρακμιακή πορεία διακρίνει την ελληνική κοινωνία. Μέρος της αμφισβητεί, ακόμη, και την ιστορική της συνέχεια. Και από το απόθεμα ιστορικού, πνευματικού και εδαφικού πλούτου που της προσέφεραν οι προηγούμενοι, οι σημερινοί είναι διατεθειμένοι να παραχωρήσουν δεξιά και αριστερά, αρκεί να μην τους χαλάσει η ησυχία. Ο απόλυτος εκμαυλισμός, ο ευνουχισμός μιας κοινωνίας που στο παρελθόν,, από την αρχαία εποχή ως τον δεύτερο πόλεμο του προηγούμενου αιώνα οι πρόγονοί της διακρίνονταν για την ανδρεία τους. Σήμερα, αναστενάζουν, μόνο, στα γήπεδα.
Κάτι άρχισε να ψελλίζεται το τελευταίο διάστημα στις πλατείες αλλά θα δούμε τι χαρακτηριστικά θα έχει.
Οι εξουσιαστές του, διαμόρφωσαν έναν λαό φοβισμένο με επίμονη καθοδήγηση από την, υποτίθεται, πνευματική του ελίτ, την πολιτική και οικονομική του τάξη και τα εξωνημένα ΜΜΕ και τον έχουν οδηγήσει στο χείλος της καταστροφής.
Οι δυνάμεις που είχαν συμφέρον να βοηθήσουν στην ανεξαρτησία της χώρας, ήταν παρούσες καθ όλη την διαδρομή της αυτά τα 200 τόσα χρόνια, όχι πάντα μαζί της, και σήμερα, επηρεάζουν, ακόμη καθοριστικά την ύπαρξή της.
Απέτυχε το κράτος να διασφαλίσει την ακεραιότητά του που σήμερα αμφισβητείται.
Απέκτησε μια συγκεντρωτική μορφή και μια πολιτική διοίκηση που θυμίζει περισσότερο τις γνωστές οικογένειες της κάτω Ιταλίας.
Η Ελληνική Επανάσταση πέτυχε επειδή προηγήθηκε ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός.
Σχολεία, βιβλία, διδασκαλία, συγκρούσεις ιδεών, ζητήματα της ελληνικής γλώσσας, κοινωνική κριτική, όλα αυτά συνέβαλαν να ενεργοποιηθεί η ελληνική συνείδηση και να πάρουν θάρρος οι υπόδουλοι Έλληνες.
Αυτά, ακριβώς, τα στοιχεία που κρατούν συνεκτική μια κοινωνία αποδόμησαν σήμερα οι κυβερνώντες για να στηρίξουν ένα κράτος το οποίο το καπηλεύεται μια πολιτικοοικονομική κλίκα. Και έχουν ενσπείρει στην κοινωνία την αμφιβολία του κατά πόσο είναι ακόμη και Έλληνες. Δεν τους βολεύει η αναπαραγωγή αυτής της συνείδησης διότι κρατά ζωντανό ένα δημιουργικό πνεύμα που μονίμως αμφισβητεί. Χειραγωγημένη κοινωνία θέλουν στη λογική «να κάνουμε καμιά δουλειά» και «πάμε και όπου βγει». Ως ένα βαθμό το έχουν πετύχει.
Το 1821 είχαμε την παλιγγενεσία των Ελλήνων (που σημαίνει ότι εξαφανίσθηκαν κάποια στιγμή και ξαναγεννήθηκαν) ή μια επαναστατική στιγμή σε μια συνεχή πορεία από την αρχαία εποχή;
Ο Ρήγας πίστευε πως όποιος μιλά ελληνικά και υποστηρίζει την Ελλάδα είναι Έλληνας. Οπότε ο ελληνισμός έχει συνέχεια. Και ο Κοραής αμφισβητούσε πως ακόμη και οι Μακεδόνες, πολύ περισσότερο το Βυζάντιο, ήταν ελληνικά.
Είναι η κοραϊκή αντίληψη που επικράτησε μετά την δημιουργία του ελληνικού κράτους και κυριάρχησε στις ημέρες μας. Θεωρεί τους Μακεδόνες κατακτητές του ελληνισμού και ολετήρες του ελληνικού πολιτισμού. Στη Χαιρώνεια τελείωσε ο ελληνικός πολιτισμός. Το, δε, Βυζάντιο, χαρακτηρίζεται, επίσης, κατακτητής, σκοτεινό και ένοχο για την πνευματική κατάπτωση των Ελλήνων. Με αυτό το ιδεολογικό υπόβαθρο προσήλθαν εύκολα στις Πρέσπες για την γνωστή συμφωνία. Και ετοιμάζουν και νέα στο Αιγαίο αν δεν τους σταματήσουν οι εξελίξεις.
Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης οι δύο εμφύλιοι εισήγαγαν το στοιχείο της διχόνοιας. Και το δάνειο, νωρίς κατά την εξέλιξή της, το στοιχείο της εξάρτησης. Και τα δύο συνεχίζονται ως σήμερα.
Η συσπείρωση, περί τον Μαυροκορδάτο, των «εκσυγχρονιστών» και η αντίθεσή τους με τους παραδοσιακούς που εκφράζονταν από τον Κολοκοτρώνη, αποτέλεσε θανατηφόρα σύγκρουση και συνεχίζεται- και αυτή- ως σήμερα.
Χωρίς τον Κολοκοτρώνη, η Επανάσταση θα είχε εκπνεύσει. Χωρίς τον Μαυροκορδάτο δεν θα είχε λάβει την διεθνή της διάσταση.
Ο Μαυροκορδάτος επινόησε και έθεσε σε εφαρμογή ένα ιδιαίτερο κράμα δυτικού φιλελευθερισμού και κοτζαμπασισμού που θα σφραγίσει την ελληνική πολιτική επί πολλές δεκαετίες. Και κυριαρχεί και σήμερα.
Θα θέσει τα θεμέλια του «κράτους προστασίας» που θα επισφραγιστεί με τα δύο μεγάλα αγγλικά δάνεια.
Η Ελλάδα από τότε δεν ανέκαμψε. Δεν ολοκλήρωσε την Επανάσταση ούτε εδαφικά ούτε κυριαρχικά. Δεν απέκτησε ποτέ την ανεξαρτησία της. Η εθνική ανεξαρτησία δεν είναι κάτι που κατακτήθηκε με την Επανάσταση και στην πορεία απωλέσθηκε. Η εξάρτηση βρίσκεται στον γενετικό κώδικα του νέου ελληνισμού.
Η πρώτη διαιρετική γραμμή του νέου ελληνισμού εντοπίζεται πριν, ακόμη, ξεσπάσει η Επανάσταση. Ήταν μεταξύ αυτών που ήθελαν μια οικουμενική Ελλάδα (Ρήγας Φερραίος) και εκείνων που επιθυμούσαν μια στενή, μικρή και “καθαρή” Ελλάδα (Κοραής).
Η “δεύτερη” μεταξύ αυτών που ήθελαν έλεγχο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εκ των έσω και ανάληψη της ηγεσίας της από τους Έλληνες και εκείνων που προέκριναν την Επανάσταση σε ένα μικρό, ελεγχόμενο μέρος, όπου θα εξαντλείτο η δυναμική της.
Η τρίτη, μετά την έναρξη της Επανάστασης, ήταν μεταξύ αυτών που ήθελαν μια αυτόνομη και αυτοδύναμη ανάπτυξη (Κολοκοτρώνης και οι συν αυτώ) και εκείνων που ήθελαν την ένταξη στις, τότε, δυτικές δομές και την εξέλιξή της υπό την δυτική επιρροή (Μαυροκορδάτος).
Η τέταρτη μεταξύ της ομάδας που συσπειρώθηκε περί τον Όθωνα και των συνταγματιστών.
Η πέμπτη μεταξύ αυτών που υποστήριζαν την Μεγάλη Ιδέα και την ένταξη του συνόλου του ελληνισμού στο νέο ελληνικό κράτος και των οπαδών της μικράς, εντίμου Ελλάδος.
Η έκτη μεταξύ Βενιζελικών και Βασιλικών.
Και μετά το 1936, η έβδομη μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς. Μια διαίρεση που ταλάνισε και ταλανίζει, ακόμη και σήμερα, τον ελληνικό λαό.
Σήμερα επαναφέρεται μια όγδοη διαίρεση, μεταξύ αυτών που υποστηρίζουν την εθνική συνέχεια των Ελλήνων, από την αρχαία εποχή και εκείνων που πιστεύουν πως ο ελληνισμός, ως εθνότητα, δημιουργήθηκε μετά την συγκρότηση του νεοελληνικού κράτους.
Αυτή η- τελευταία- διαχωριστική γραμμή είναι οριζόντια. Διατρέχει όλα τα κόμματα. Είναι κυρίαρχη στο πολιτικό σύστημα αλλά μειοψηφική στην κοινωνία.
Η αντιπαράθεση συστήματος και κοινωνίας είναι το σημερινό διακύβευμα.
204 χρόνια μετά: ξέρουμε τι θέλουμε;
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Θεσσαλονίκη” 22.03.25
Πηγή: https://www.anixneuseis.gr/
